ΠΡΩΣΥΝΑΤ: Και με τη βούλα η καύση στον ΠΕΣΔΑ Αττικής – «Μαγειρεύεται» και plan B

Η Πρωτοβουλία Συνεννόησης για τη Διαχείριση των Απορριμμάτων (ΠΡΩΣΥΝΑΤ), με ανακοίνωσή της ασκεί σκληρή κριτική στον ΕΔΣΝΑ για το ΠΕΣΔΑ Αττικής, τονίζοντας ότι η καύση απορριμμάτων έρχεται και με τη βούλα στον ΠΕΣΔΑ Αττικής.

Αναλυτικά η ανακοίνωση έχει ως εξής:

«Μια ουσιαστική συζήτηση για τους νέους περιφερειακούς σχεδιασμούς διαχείρισης αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) -και στην Αττική- έχει ξεκινήσει εδώ και δύο χρόνια, από την περίοδο των αυτοδιοικητικών εκλογών. Στην περιφέρεια Αττικής, με απόφαση του ΕΔΣΝΑ εδώ και ένα χρόνο, δουλεύουν για την αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ, παράλληλα, μια πολυμελής ομάδα τεχνικών του ΕΔΣΝΑ και ένα μελετητικό γραφείο, σαν εξωτερικός συνεργάτης. Παρουσίασαν ένα κείμενο αναθεώρησης, που υπερψηφίστηκε από το περιφερειακό συμβούλιο Αττικής στις 8/10/2015.

Το κείμενο αυτό παρουσίαζε τεράστια προβλήματα και στον προσανατολισμό του και στο περιεχόμενό του. Γι αυτό και δέχτηκε ισχυρότατη κριτική. Έτσι, το περιφερειακό συμβούλιο, παρά τη ψήφισή του, αναγκάστηκε να αποφασίσει να συνεχιστεί η επεξεργασία του και να επανέλθει για συζήτηση ένα τελικό σχέδιο αναθεώρησης του ΠΕΣΔΑ. Η ομάδα εργασίας και το γραφείο μελετών ξαναπιάνουν δουλειά και μετά από πέντε (5) μήνες, στις αρχές του Φλεβάρη του 2016, παρουσιάζουν το τελικό σχέδιο. Το σχέδιο αυτό εξακολουθεί να έχει τις βασικές παθογένειες του προηγούμενου. Παρόλα αυτά και όπως είναι φυσιολογικό, υποθέτουμε ότι η διοίκηση της περιφέρειας και του ΕΔΣΝΑ έχουν κατασταλάξει στο τι θέλουν και τι επιδιώκουν, μετά από μήνες και χρόνια προβληματισμών και μελετών.

Λαθροχειρία της τελευταίας στιγμής

Να, όμως, που τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Στη συζήτηση του τελικού σχεδίου στην ΕΕ του ΕΔΣΝΑ, στις 23/2/2016, η ομάδα εργασίας δηλώνει ότι «Η ομάδα εργασίας αξιολογεί ότι, ενώ ο χρόνος τρέχει, οι προϋποθέσεις που έχουν τεθεί στο β΄ σχετικό για την ολοκλήρωση της μελέτης του ΠΕΣΔΑ δεν έχουν ικανοποιηθεί, τουλάχιστον όσον είναι σε γνώση της ομάδας, γεγονός που δεν επιτρέπει την ολοκλήρωση του έργου που της ανατέθηκε». Από τη μεριά του, το μέλος της ΕΕ του ΕΔΣΝΑ κ. Ιατρού, εντεταλμένος για την αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ, αναφέρει: «επί της ουσίας, πρόκειται για το ίδιο σχέδιο που εγκρίναμε με την 281 απόφαση της Ε.Ε. της 5/8/2015, η οποία, σήμερα συμπληρώνεται ….». Αυτό που έχει, όμως, μεγαλύτερη σημασία είναι πως ο κ. Ιατρού «θυμάται» -και το καταθέτει σαν προσωπική του εκτίμηση- ότι: «Στο σχέδιο απόφασης πρέπει να προστεθεί ένα επιπλέον κεφάλαιο με τίτλο Υποστήριξη της Καινοτομίας και στο κεφάλαιο με τίτλο Συνέργειες Σχεδιασμού πρέπει ακολούθως να προστεθεί παράγραφος με τίτλο Συνέργειες με τη Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης της Περιφέρειας Αττικής RIS-3 ως ακολούθως:». Το κεφάλαιο αυτό ξεκινά ως εξής:

«Για την επίτευξη των στόχων του, το ΠΕΣΔΑ υποστηρίζει παντός τύπου δράσεις τεχνολογικής και οργανωτικής καινοτομίας στο σύνολο των σταδίων της διαχείρισης των αποβλήτων (πρόληψη, επανάχρηση, ανακύκλωση, επεξεργασία, διάθεση). Έμφαση δίδεται:

A. Στις καθαρές τεχνολογίες παραγωγής (πρόληψη παραγωγής αποβλήτων), στην εξοικονόμηση ενέργειας, στην ανακύκλωση αποβλήτων και κατασκευαστικών υλικών, στην ανάπτυξη εφαρμογών των ανακτημένων υλικών, και σε τεχνολογίες όπως:

• Προηγμένες Αναερόβιες Διεργασίες Επεξεργασίας Αποβλήτων

• Αερόβιες βιολογικές διεργασίες επεξεργασίας

• Προηγμένες Θερμικές Μέθοδοι Επεξεργασίας Αποβλήτων

• Μέθοδοι αδρανοποίησης επικίνδυνων ρύπων

• Αποκατάσταση εδαφών και υδάτινων αποδεκτών

• Προηγμένες προσεγγίσεις μηχανικής ανακύκλωσης

• Προηγμένες μέθοδοι περιβαλλοντικής παρακολούθησης»

Παρακάτω ο κ. Ιατρού ζητά να καταργηθούν οι χωροθετήσεις του ν. 3164/2003 για την Αττική. Αίτημα, σωστό μεν, αλλά όχι για τους ίδιους λόγους με αυτούς που έχει στο μυαλό του ο κ. Ιατρού και οι άλλοι θιασώτες της αντίληψης «ούτε ένα κιλό σκουπίδια στον τόπο μου … (στη Φυλή καλύτερα, ας είναι και καύση)».

Δείτε ακόμη:

Μέχρι τους 22 βαθμούς η θερμοκρασία - Aναλυτική πρόγνωση του καιρού από την ΕΜΥ

ΟΣΥΑΠΕ: Ο αποχαρακτηρισμός των παραμεθόριων περιοχών λειτουργεί τιμωρητικά για τους δημόσιους υπαλλήλους

Έχουμε και λέμε, λοιπόν:

• «Ανακαλύπτεται», μετά από ένα χρόνο, ότι από την αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ λείπει ένα σημαντικό κεφάλαιο. Την ίδια στιγμή, που το κείμενο της αναθεώρησης του ΠΕΣΔΑ έχει τεράστια κενά στη συγκεκριμενοποίηση βασικών υποδομών και δράσεων.

• Η επεξεργασμένη πρόταση του κ. Ιατρού (;) δεν τίθεται υπόψη των δύο ομάδων μελετητών.

• Η πρόταση δεν υπάρχει στα εισηγητικά κείμενα της συνεδρίασης, ούτε έχει τεθεί υπόψη των μελών της ΕΕ (όλων, άραγε;).

• Η πρόταση, ανάμεσα στο πλήθος των φλυαριών που περιέχει, αποσκοπεί στη «νομιμοποίηση» της επιλογής της καύσης, γεγονός που έρχεται σε αντίθεση (και) με τις επιταγές του νέου εθνικού σχεδίου διαχείρισης αποβλήτων (ΕΣΔΑ).

• Στο κείμενο της απόφασης της ΕΕ (σελ. 6-8) παρατίθενται οι προτάσεις της κ. Δούρου για τις αλλαγές-προσθήκες που πρέπει να γίνουν στο κείμενο των μελετητών. Σε αυτές δεν περιλαμβάνεται η πρόταση του κ. Ιατρού. Παρόλα αυτά, χωρίς συζήτηση στην ΕΕ, στο τελικό κείμενο της αναθεώρησης που ακολουθεί, η πρόταση του κ. Ιατρού έχει περιληφθεί αυτούσια (σελ. 68), σαν κεφάλαιο 10.

• Η ΕΕ του ΕΔΣΝΑ εγκρίνει το κείμενο της αναθεώρησης του ΠΕΣΔΑ Αττικής, στις 23/2/2016. Το ίδιο γίνεται, με ευρεία πλειοψηφία, στο ΔΣ του ΕΔΣΝΑ, στις 15/3/2016. Οπότε, οδεύουμε ολοταχώς και για την τελική επικύρωση από το περιφερειακό συμβούλιο, πριν ή ταυτόχρονα με τη συζήτηση της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) της αναθεώρησης του ΠΕΣΔΑ.

Έτοιμο το σκηνικό για τη μετάβαση στο plan B

Είμαστε πεισμένοι ότι δεν έχουμε να κάνουμε, απλά, με τις προσωπικές απόψεις του κ. Ιατρού. Υπάρχει ένα σκηνικό παρεμβάσεων, με θεσμικό αλλά και εξωθεσμικό τρόπο, με σκοπό να ακυρωθεί το νέο εθνικό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων (ΕΣΔΑ) και να αποτραπεί η μετάβαση στο μοντέλο της αποκεντρωμένης διαχείρισης, με έμφαση στην προδιαλογή των υλικών. Προτού καν ολοκληρωθεί σαν εφαρμοσμένο σχέδιο, προτού καν επιχειρηθεί να μπει σε εφαρμογή η αποκεντρωμένη διαχείριση, προετοιμάζεται το plan B, δηλαδή το σχέδιο επαναφοράς στη λογική της συγκεντρωτικής επεξεργασίας των σύμμεικτων, μέσω ΣΔΙΤ, αυτή τη φορά εμπλουτισμένο και με μονάδες «ενεργειακής αξιοποίησης» – καύσης αποβλήτων ή προϊόντων επεξεργασίας αποβλήτων.

Σε όσους/ες θεωρούν υπερβολικές αυτές τις εκτιμήσεις, θα θυμίσουμε κάποια γεγονότα των τελευταίων μηνών:

• Στις αρχές Φλεβάρη, η ΠΡΩΣΥΝΑΤ φέρνει στην επιφάνεια σχέδιο δημιουργίας νέας μονάδας επεξεργασίας σύμμεικτων και μονάδας καύσης στη Φυλή σε εκτάσεις της ΟΕΔΑ Φυλής και του δήμου Φυλής. Υπουργείο περιβάλλοντος, περιφέρεια Αττικής, ΕΔΣΝΑ και δήμος Φυλής δεν έχουν ψελλίσει ούτε μία λέξη γι αυτό.

• Ο αναπληρωτής υπουργός περιβάλλοντος κ. Τσιρώνης, σε παραπάνω από μία περιπτώσεις, έχει δηλώσει την απόλυτη πεποίθησή του για την περιβαλλοντική ασφάλεια των μονάδων καύσης, την οποία θεωρεί χρήσιμη και σε κάποιες περιπτώσεις επιβεβλημένη. Θεωρεί ότι είναι απόλυτα συμβατή με το νέο ΕΣΔΑ και οι μόνες ενστάσεις του είναι στο αν και κατά πόσο συμβαδίζει με τις αρχές της «κυκλικής οικονομίας».

• Τα τοπικά σχέδια των δήμων της Αττικής, στην πλειοψηφία τους, εξακολουθούν να επιφυλάσσουν στους δήμους το ρόλο της συλλογής και μεταφοράς, ακόμη και των προδιαλεγμένων υλικών. Με άλλα λόγια, εξακολουθούν να εξάγουν σκουπίδια σε υποδομές που δεν υπάρχουν (ο ΧΥΤΑ Φυλής εξαντλείται) και που ούτε η αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ (σκόπιμα;) προβλέπει. Το αδιέξοδο πλησιάζει και η λύση της καύσης θα αρχίσει να φαντάζει … σωτήρια.

• Ειδικότερα, αρνητικό ρόλο παίζουν αυτοδιοικητικοί παράγοντες της ΒΑ Αττικής, της ΝΑ Αττικής, του δήμου Αθήνας και άλλων δήμων του κέντρου, που αρνούνται να δεχτούν στα όριά τους αποκεντρωμένες υποδομές διαχείρισης. Η στάση τους συμπαρασύρει και τους δήμους του Πειραιά σε ανάλογη άρνηση, οπότε τι μένει; Προφανώς η Φυλή, της οποίας συνεχίζεται η λειτουργία και με το νέο ΠΕΣΔΑ και η καύση (πιθανότατα, στη Φυλή και αυτή).

• Το κλίμα αυτό μεταφέρεται και στις τοπικές κοινωνίες, στις οποίες αρχίζουν να αναπτύσσονται τάσεις ανοχής ή και αποδοχής της καύσης. Αλλού από τοπικισμό και καιροσκοπισμό (ούτε ένα κιλό σκουπίδια στον τόπο μου) και αλλού από άγνοια των κινδύνων της καύσης και των πραγματικών δυνατοτήτων για την εφαρμογή του μοντέλου της αποκεντρωμένης διαχείρισης.

Η καύση δεν είναι η λύση

Το θέμα είναι τεράστιο και δεν εξαντλείται στο πλαίσιο αυτής της παρέμβασης. Σε όσους/ες, όμως, προσπαθούν να ωραιοποιήσουν την κατάσταση και όσους πείθονται εύκολα από αυτήν την επιχειρηματολογία, ας πούμε τα εξής πολύ συνοπτικά:

• Δεν έχει καμία, απολύτως, βάση ο ισχυρισμός ότι η καύση είναι συμβατή με το νέο ΕΣΔΑ. Ο κ. Τσιρώνης καλά θα κάνει να ξαναδιαβάσει τη σχετική πρόβλεψη του ΕΣΔΑ: «Οι έννοιες “Ανάκτηση Ενέργειας” και “Ενεργειακή Αξιοποίηση Αποβλήτων” στο ΕΣΔΑ ορίζονται ως οι πρακτικές ήπιας περιβαλλοντικής όχλησης, οι οποίες βάσει βιολογικών ή/και χημικών διεργασιών παράγουν δευτερογενή αέρια ή υγρά καύσιμα για την παραγωγή ενέργειας. Τέτοιες πρακτικές ενδεικτικά είναι: η ανάκτηση βιοαερίου από ΧΥΤΑ/ ΧΥΤΥ, η παραγωγή βιοαερίου μέσω αναερόβιας αποδόμησης, η παραγωγή βιο-ντίζελ από απόβλητα έλαια κ.α. Μέθοδοι θερμικής ανάκτησης ενέργειας δευτερογενών στερεών καυσίμων όπως η καύση, η αεριοποίηση, η πυρόλυση, η αεριοποίηση Plasma κ.α. θεωρούνται διεργασίες υψηλής περιβαλλοντικής όχλησης και βάσει της αρχής της προφύλαξης δεν ενδείκνυνται από τον παρόντα σχεδιασμό. Ως εκ τούτου τεχνικές που παράγουν RDF/ SRF δεν ενδείκνυνται για την επεξεργασία των απορριμμάτων καθότι απομακρύνουν υλικά που πρέπει να οδεύουν προς ανακύκλωση. Τα δευτερογενή καύσιμα ορίζονται ως καύσιμα που προκύπτουν έπειτα από επεξεργασία αποβλήτων”. Τελεία και παύλα.

• Είναι λάθος ότι η καύση είναι περιβαλλοντικά ασφαλής. Αντίθετα, εμπεριέχει πλήθος περιβαλλοντικών κινδύνων. Ιδιαίτερα η καύση στερεών αποβλήτων (σύμμεικτων ή RDF) παράγει υπόλειμμα, που χρειάζεται διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων και χώρους υγειονομικής ταφής επικίνδυνων αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ). Παραπέμπουμε τον κ. Τσιρώνη στην περιβαλλοντική αδειοδότηση μονάδας καύσης στη ΝΑ Θεσσαλονίκη (δεν έχει υλοποιηθεί). Εκτός των αστοχιών, το υψηλό κόστος λειτουργίας αυτών των μονάδων, με τήρηση των περιβαλλοντικών όρων, είναι ένας επιπρόσθετος παράγοντας, που μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία πρόσθετων περιβαλλοντικών κινδύνων.

• Οι μονάδες αποτέφρωσης οφείλουν να έχουν βαθμό απόδοσης μεγαλύτερο του 65%, σύμφωνα με την ισχύουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία, που θα γίνει ακόμη αυστηρότερη. Αυτό σημαίνει υποχρεωτική συμπαραγωγή και απορρόφηση ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Συνθήκη η οποία, σε μεσογειακές χώρες όπως η Ελλάδα, είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν θα ικανοποιείται πάντα. Αυτό σημαίνει ότι η συγκεκριμένη επιλογή διαχείρισης κατατάσσεται στο ίδιο επίπεδο διαχείρισης με την ταφή.

• Η καύση δεν είναι μια καθαρά τεχνική επιλογή. Είναι διαχειριστική, οικονομική και πολιτική επιλογή, που συναρτάται με τη δημιουργία νέου οικονομικού αντικειμένου για τους μεγαλοεργολάβους και δεν αντιστοιχεί στο μοντέλο της αποκεντρωμένης διαχείρισης. Αντιστοιχεί στο μοντέλο της συγκεντρωτικής διαχείρισης, με διασφαλισμένη την ύπαρξη τεράστιων ποσοτήτων σύμμεικτων σε μεγάλο βάθος χρόνου. Οι προπαγανδιστές αυτής της επιλογής δεν έχουν διδαχτεί τίποτα από την εκτεταμένη λειτουργία των μονάδων καύσης στην Ευρώπη, τις περασμένες δεκαετίες; Οι οποίες, λόγω της ανάπτυξης της προδιαλογής και της ανάκτησης των υλικών, έχουν ξεμείνει από πρώτες ύλες και αναγκάζονται να ψάχνουν αριστερά-δεξιά για σκουπίδια, προκειμένου να διατηρήσουν την κερδοφορία τους».