Πτώση δέντρων στους δήμους: επικινδυνότητα & αναζήτηση ευθυνών

Με αφορμή τον θανάσιμο τραυματισμό ενός 57χρονου μοτοσικλετιστή στην επαρχιακή οδό Άργους-Ναυπλίου από πτώση ευκαλύπτου στο οδόστρωμα, εγείρεται, συχνά, το ερώτημα κάτω από ποιες συνθήκες τα δέντρα καθίστανται επικίνδυνα αλλά και σε ποιο βαθμό είναι εύκολο να αναζητηθούν και να αποδοθούν ευθύνες για ένα γεγονός όπως το παραπάνω.

Για αυτό το λόγο, παρατίθεται παρακάτω άρθρο που αναφέρεται στην διαχείριση των δέντρων (συγκεκριμένα των πεύκων) στο αστικό περιβάλλον, προσπαθώντας, παράλληλα, να εξηγήσει και να δώσει απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα.

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΥΚΩΝ ΣΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΑΔΙΚΟΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ

Το δασικό δένδρο της πεύκης είναι ένα ευρύτατα διαδεδομένο είδος στη χώρα μας. Κύριοι εκπρόσωποι του είδους αυτού είναι η πεύκη η χαλέπιος και η κουκουναριά ή ήρεμη πεύκη, δένδρα ιθαγενή της Μεσογείου. Απαντάται τόσο σε ιδιωτικούς όσο και σε δημόσιους χώρους.

Ωστόσο, διαπιστώνονται συχνά πτώσεις είτε κλάδων, είτε και ολόκληρων δένδρων, συνήθως μετά από ακραία καιρικά φαινόμενα. Ιδιαίτερα επιρρεπής στις πτώσεις είναι περισσότερο η χαλέπιος πεύκη, παρά η κουκουναριά. Το πρόβλημα απασχολεί έντονα τους πολίτες, τις υπηρεσίες των δήμων αλλά και τις ασφαλιστικές εταιρείες. Εγείρεται λοιπόν το εύλογο ερώτημα: κάτω από ποιές συνθήκες συμβαίνει να καθίστανται τα πεύκα επικίνδυνα;

Παρόλη την ευλυγισία τους, τα δένδρα αυτά έχουν επιφανειακό ριζικό σύστημα. Πολλές φορές μάλιστα ασφυκτιούν στο περιβάλλον της πόλης. Από την μορφολογία της πευκοβελόνας τους, όταν βρέχει σηκώνουν επιπλέον 2/3 του βάρους τους. Δεν είναι τυχαίο ότι πτώσεις πεύκων δεν παρουσιάζονται σε περιπτώσεις που πνέουν ισχυροί άνεμοι, παρά μόνο όταν το φαινόμενο αυτό συνδυάζεται με βροχή.

Οι Υπηρεσίες των Δήμων μπορούν να αποτρέψουν το φαινόμενο της πτώσης των δένδρων αυτών;  Κατά τη γνώμη μας, θα πρέπει να προβαίνουν σε τακτικό προληπτικό έλεγχο για μυκητιάσεις, προσβολές από ξυλοφάγα έντομα, προσβολές από πιτυοκάμπια, όψη της κόμης (κλαδιά σπασμένα, δέντρα υγιή ευθυτενή κλπ) και να τηρούν σχετικό βιβλίο πρωτοκόλλου που θα αποδεικνύει τον τακτικό έλεγχο, την φυτοϋγειονομική κατάσταση των δένδρων και τις ενέργειες της υπηρεσίας.

Οι σηψιρριζίες δεν δίνουν ενδείξεις. Φαινομενικά υγιή δένδρα με σκληρό κορμό, πέφτουν πολλές φορές ξαφνικά και τότε διαπιστώνεται πως η αιτία του κακού ήταν ένα σάπιο ριζικό σύστημα. Στην περίπτωση αυτή, οι υπηρεσίες δεν θα μπορούσαν να έχουν κάνει κάτι. Απεναντίας, όταν είναι γνωστή μια βλάβη που έχει προκληθεί π.χ. αποκοπή ριζών από τη χρήση κάποιου σκαπτικού μηχανήματος,  οι υπηρεσίες πρασίνου πρέπει να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για την άρση της επικινδυνότητας.

Οι αρμόδιες υπηρεσίες, με βάση τον προληπτικό τακτικό έλεγχο των δέντρων,  οφείλουν να προβαίνουν σε όλα τα μέτρα που αφορούν την υγιή και ασφαλή κατάστασή τους, ήτοι κλαδεύσεις, αφαίρεση και απομάκρυνση όλων των επικίνδυνων δένδρων, σύμφωνα με τις νόμιμες διαδικασίες. Όπου διαπιστωθεί προσβολή, οι υπηρεσίες προβαίνουν και στους απαραίτητους ψεκασμούς με εγκεκριμένα φάρμακα. Προληπτικοί ψεκασμοί πρέπει να πραγματοποιούνται για την πιτυοκάμπια με βιολογικά σκευάσματα, το φθινόπωρο.

Οι κλαδεύσεις δεν χρειάζονται κάποια ειδική άδεια, πραγματοποιούνται με ευθύνη και μέριμνα των οικείων υπηρεσιών. Το αυτό ισχύει και για τα ξερά δέντρα. Αυτά κόβονται, με ευθύνη της υπηρεσίας πρασίνου. Αδειοδότηση χρειάζεται μόνο στην περίπτωση κοπής χλωρών, φαινομενικά υγιών δέντρων.

Πολλές φορές, όταν πέσει κάποιο δέντρο και προκαλέσει ζημιά, ο ζημιωθείς προσεγγίζει το δήμο και ζητά να αποζημιωθεί, συνήθως συμβιβαστικά.

Αναγκαίες προϋποθέσεις για να δικαιούται κάποιος αποζημίωση από το δήμο, σε περίπτωση αδικοπραξίας των οργάνων του, είναι: 1) παράνομη πράξη ή παράλειψη  των οργάνων του δήμου κατά την άσκηση δημόσιας εξουσίας που τους έχει ανατεθεί 2) ζημία του τρίτου κάθε είδους (υλική, θετική, αποθετική, ηθική) και 3) αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της παράνομης πράξης ή παράλειψης και της ζημίας, υπό την έννοια ότι η ζημιογόνος πράξη δεν προκάλεσε απλώς κατά λογική αιτιότητα τη ζημία αλλά είχε γενικά την ικανότητα να οδηγήσει σε αυτήν, σύμφωνα με τη συνήθη πορεία των πραγμάτων.  Για να υπάρχει παράνομη πράξη ή παράλειψη του οργάνου, πρέπει να συντρέχει νόμιμη αρμοδιότητα του δήμου για το αντικείμενο και παράλληλα, το όργανο να μην έχει εκτελέσει τα καθήκοντά του σύμφωνα με το νόμο, όπου νόμος νοούνται και οι κανόνες της σχετικής τέχνης και επιστήμης.

Η συνδρομή των τριών παραπάνω προϋποθέσεων πρέπει να ελέγχεται και να διαπιστώνεται και στην περίπτωση του εξωδικαστικού συμβιβασμού, και αυτή ακριβώς είναι η δυσκολία του. Κατ’ αρχήν οι δήμοι επιτρέπεται να λύνουν εξωδικαστικά τις διαφορές τους, με απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής  (αν το αντικείμενο είναι μέχρι 30.000 ευρώ) ή του Δημοτικού Συμβουλίου (σε περίπτωση μεγαλύτερου αντικειμένου), η οποία λαμβάνεται, επί ποινή ακυρότητας, μετά από γνωμοδότηση δικηγόρου, ειδική για κάθε περίπτωση. Ωστόσο, το Ελεγκτικό Συνέδριο κρίνει παγίως (και εύλογα), ότι το αποφασίζον όργανο προκειμένου να κάνει νόμιμα το συμβιβασμό σε περίπτωση αδικοπραξίας, οφείλει να διαπιστώνει τη συνδρομή των ανωτέρω προϋποθέσεων, άρα την παρανομία των ίδιων των οργάνων του, τη συνδρομή και το ύψος της ζημίας και την αιτιώδη συνάφεια με την παραπάνω έννοια.

Δείτε ακόμη:

Λέρος: Την απομάκρυνση των προσφύγων από το νησί ζητά ο δήμαρχος

Δράκος του Αμαρουσίου: Δείτε τα «ίχνη» του δυο μήνες μετά τη σύλληψη του

Για το σκοπό αυτό, όταν μια υπόθεση οδεύει προς εξωδικαστικό συμβιβασμό, πρέπει να συνοδεύεται από:

• Έκθεση της αρμόδιας υπηρεσίας σχετικά με το συμβάν, όπου θα εκθέτει αν έχει αρμοδιότητα, ποιες είναι οι υποχρεώσεις της από το νόμο ή την επιστήμη και θα αποδεικνύει αν τις έχει εκπληρώσει και αν κατά τη γνώμη της το συμβάν οφείλεται σε γεγονός που δεν έχει σχέση με τις αρμοδιότητές της, π.χ. ανωτέρα βία, παρέμβαση τρίτου προσώπου ή συνυπαιτιότητα του ίδιου του ζημιωθέντος και σε ποιο ποσοστό ή κάτι άλλο.
• Απόδειξη της ζημίας και του ύψους αυτής, με νόμιμα παραστατικά (έκθεση αρμόδιας αρχής ήτοι του ίδιου του δήμου, της τροχαίας ή της πυροσβεστικής σχετικά με τον τόπο, χρόνο και τις συνθήκες του συμβάντος, τιμολόγια, τεχνικές εκθέσεις, ιατρικές γνωματεύσεις κ.α.).

Συνεπώς, ειδικά στην περίπτωση πτώσης πεύκων, εφόσον διαπιστώνεται αρμοδίως ότι είχε τηρηθεί το πρόγραμμα παρακολούθησης με τις αναγκαίες παρεμβάσεις και βεβαιώνεται από γεωπόνο ότι το συγκεκριμένο δέντρο που έπεσε ήταν ή φαινόταν σύμφωνα με τους συνήθεις κανόνες της επιστήμης και της τέχνης υγιές, κατ’ αρχήν δεν μπορεί να θεμελιωθεί ευθύνη του δήμου, αφού, στην περίπτωση αυτή, η πτώση θα οφείλεται ή σε ακραία καιρικά φαινόμενα, ή σε παρέμβαση τρίτου, ή στην ίδια τη δασοπονική συμπεριφορά του δέντρου, για την οποία, ο νόμος ή η επιστήμη δεν προβλέπουν κάποια δυνατότητα διαπίστωσης ή παρέμβασης.