προστάτεψε-βιολογικά-τα-φυτά-σου-κα-28050

Προστάτεψε “βιολογικά” τα φυτά σου και το αστικό πράσινο (φωτο)

Ο πρωταγωνιστής της ασθένειας  των φυτών το Ωίδιο είναι μύκητας, που προσβάλει συνήθως τα τρυφερά μέρη του φυτού (φύλλα, πράσινους  βλαστούς, οφθαλμούς). Είναι  η πιο διαδεδομένη, και καταστρεπτική ασθένεια, τόσο των υπαίθριων όσο και των θερμοκηπιακών καλλιεργειών. Προσβάλλει τα περισσότερα καλλιεργούμενα φυτά, όπως οπωροκηπευτικά (ντομάτα, κολοκύθι, αγγουριά, πιπεριά, καρπουζιά, αμπέλι, τα δέντρα όπως η μηλιά, αχλαδιά, κυδωνιά, ροδακινιά και άλλα πυρηνόκαρπα). Το ωίδιο επιτίθεται στα σιτηρά, αλλά και σε πολλά καλλωπιστικά φυτά, όπως η Τριανταφυλλιά, Καστανιά, Βελανιδιά, Σφένδαμο και πολλά άλλα.Όμως,  σπάνια θα προκαλέσει τον θάνατο του ξενιστή του, διότι αυτό το υποχρεωτικό παράσιτο έμαθε να επιβιώνει και να αναπτύσσεται πάνω στους ζωντανούς ιστούς. Η μόνιμη παρουσία του συμβάλλει στην καταβολή του φυτού, στην μειωμένη ευρωστία του όπως και στην υπολογίσιμη μείωση της παραγωγικής του ικανότητας αλλά ακόμα και στην ποιοτική υποβάθμιση του παραγόμενου προϊόντος.

Οι μύκητες που προκαλούν το Ωίδιο των φυτών κατατάσσεται στο Βασίλειο των Μυκήτων (Regnum Fungi) και στο Υποβασίλειο των Δικαρύων. Ανήκουν στους Ασκομύκητες (Phylum: Ascomycota),  στην τάξηΕρυσιφώδη(Erysiphales), και Οικογένεια: Ερυσιφοειδή (Family: Erysiphaceae). Μόνο που τα φυτοπαθογόνα είδη αυτά παρουσιάζουν υψηλή εξειδίκευση προσβολής, δηλαδή οι κάθε οικογένεια φυτών έχει τα δικά του είδη μυκήτων που παρασιτούν στους ιστούς του.

Ο μύκητας αυτός δεν γνωρίζει σύνορα, όπως άλλωστε και οι υπόλοιποι μικροοργανισμοί. Από αυτή την έννοια είναι ένα κοσμοπολίτικο παθογόνο, το οποίο επιπροσθέτως χαρακτηρίζεται ως ‘πολυκυκλικό’, εξαιτίας των αλλεπάλληλων δευτερογενών μολύνσεων που επιφέρει, μέσω της αγενούς αναπαραγωγής του.

Το Ωίδιο ξεχωρίζει από τις άλλες ασθένειες που προκαλούν οι μύκητες λόγω των λευκών εξανθήσεων,  που μοιάζουν σαν χνούδι ή με λευκή (σπανίως κιτρινωπή) σκόνη, πάνω στα φύλλα που αρχικά μπορεί να εμφανιστεί σε κηλίδες και αργότερα να  καλύπτει όλο το φύλλο,  μπουμπούκια και εξασθενεί τα φυτά. Για αυτό η διάγνωση αυτής της ασθένειες από τα συμπτώματα είναι σχετικά εύκολη.

Ο μύκητας αυτός χαρακτηρίζεται ως εκτοπαράσιτο, διότι η λευκή εξάνθηση αποτελείτε από το  λευκού χρώματος μυκήλιο (το σώμα του μύκητα) το οποίο σχηματίζεται από διακλαδισμένες μυκηλιακές υφές, και απλώνετε στην εξωτερική επιφάνεια του φυτού – ξενιστή. Πάνω στα προσβεβλημένα τμήματα των φυτών ο μύκητας ζει, μυζώντας την τροφή του από τα κύτταρα των ξενιστών με λεγόμενες ‘μυζητήρες’ τις οποίες εξαπολύει εντός των κυττάρων. Την λευκή σκόνη συμπληρώνουν τα αγενή σπόρια τα λεγόμενα κονίδια, τα οποία έχουν ωοειδές ή βαρελοειδή σχήμα, (σε αυτά και οφείλεται η ονομασία της ασθένειας ), είναι  μονοκύτταρα, και σχηματίζονται συχνά σε αλυσίδες πάνω σε κοντούς κονιδιοφώρους (ειδικευμένες μυκηλιακές υφές). Τα κονίδια του μύκητα διασπείρονται με τον άνεμο (ξηροσπόρια) και μεταφέρονται σε άλλα τμήματα του φυτού, από φυτό σε φυτό ή και σε γειτονικές καλλιέργειες . Κατά την διάρκεια της αναπτυξιακής περιόδου, η αναπαραγωγή των κονιδίων είναι συνεχής μέχρι τους 30οC, προκαλώντας αλλεπάλληλες δευτερογενείς μολύνσεις.

Υπάρχουν και εξαιρέσεις. Μερικά είδη είναι ενδοπαράσιτα,  δηλαδή, σχηματίζουν μυκήλιο στο εσωτερικό των φυτικών κυττάρων και οι κονιδιοφόροι του βγαίνουν στην επιφάνεια από τα στόματα του φύλλων. Απλώς, σε αυτή την περίπτωση η λευκή εξάνθηση θα εμφανιστεί πολύ πιο αργά στην κάτω επιφάνεια των φύλλων και επίσης, στην αρχή της προσβολής θα προηγηθούνη καστανές γωνιώδης κηλίδες στην πάνω επιφάνεια των προσβεβλημένων φύλλων.

Μόλις το μυκήλιο του μύκητα αναπτυχθεί αρκετά, εμφανίζονται, πάνω στο λευκό στρώμα,  οι εγγενείς καρποφορίες σε μορφή διακριτών μαύρων στιγμάτων. Οι καρποφορίες αυτές τα κλειστοθήκια είναι εντελώς κλειστές, μοιάζουν με μπάλα μαύρου χρώματος και περιέχουν τα εγγενή σπόρια του μύκητα τα ασκοσπόρια, τα οποία παράγονται στους σακκοειδούς μορφής ασκούς.

Με τα κλειστοθήκια που εμφανίζονται κατά τα τέλη του καλοκαιριού με αρχές του φθινοπώρου και με το μυκήλιο γίνεται η διαχείμαση του Ωιδίου. Εντούτοις, οι πρωτογενείς μολύνσεις του μύκητα δεν οφείλονται στα κλειστοθήκια, αλλά στο μυκήλιο. Το μυκήλιο ανευρίσκεται κυρίως στους οφθαλμούς, αλλά κάποιες φορές και στους βλαστούς ή κλαδίσκους, σε περιοχές με ήπιους χειμώνες. Το μυκήλιο σταδιακά καταστρέφεται όταν επικρατούν χαμηλές θερμοκρασίες από τους -11 oC  και κάτω, ενώ οι προσβεβλημένοι οφθαλμοί καταστρέφονται σε εξαιρετικά χαμηλές χειμωνιάτικες θερμοκρασίες, που κυμαίνονται μεταξύ -20 με -23 oC. Ωστόσο ακόμα και κάτω από τους -27 oC, ένα πολύ μικρό ποσοστό του παθογόνου, μπορεί να επιζήσει πάνω στα προσβεβλημένα φυτά.

Και κάτι τελευταίο. Εν γένει το ωίδιο βρίσκεται στην πάνω πλευρά του φύλλου, αλλά υπάρχουν και εξαιρέσεις. Υπάρχει ένας τύπος ωιδίου που αναπτύσσεται μόνο στην κάτω πλευρά του φύλλου και συχνά δεν το αντιλαμβανόμαστε. Ωστόσο καθώς η ασθένεια προχωρεί, τα φύλλα καλύπτονται τελείως με αυτό το λευκό στρώμα, που μπορεί να φτάσει ακόμη και στους οφθαλμούς, με επακόλουθες απώλειες στο μέγεθος και την ποιότητα της καλλιέργειας.

Αυτές οι βασικές βιολογικές λειτουργίες της αναπαραγωγής καθώς και ο τρόπος διαχείμασής που παρουσιάζονται συνοπτικά, λαμβάνονται υπόψη και ορίζουν την στρατηγική αντιμετώπισης  των παθογόνων μυκήτων.

Το Ωίδιο στης περισσότερες φορές εκδηλώνεται την άνοιξη. Οι πρωτογενείς μολύνσεις ξεκινούν με το άνοιγμα των οφθαλμών του φυτού και την επαναδραστηριοποίηση του μύκητα. Τα οφθαλμικά λέπια δεν προστατεύουν πλέον επαρκώς την νέα βλάστηση και ο μύκητας εξαπλώνεται στα εκπτυσσόμενα όργανα.

Κατάλληλες συνθήκες για την ανάπτυξη του παθογόνου είναι όταν η θερμοκρασία βρίσκεται μεταξύ 10 και 30oC, ενώ η σχετική υγρασία είναι υψηλή. Ωστόσο αποφασιστικός παράγοντας για την εξέλιξη της ασθένειας δεν είναι τόσο η σχετική υγρασία όσο οι θερμοκρασίες. Μάλιστα η διαβροχή των φύλλων λειτουργεί ανασταλτικά για την βλάστηση των κονιδίων και την ανάπτυξη της ασθένειας. Και σε αυτό το σημείο, το Ωίδιο διαφέρει εντελώς από τις περισσότερες μυκητολογικές ασθένειες που προσβάλλουν τους καρπούς και το φύλλωμα των φυτών. Κάτω από ιδανικές συνθήκες, τα συμπτώματα της ασθένειας γίνονται ορατά διά γυμνού οφθαλμού, μέσα σε 48 ώρες.

Τα αγενή σπόρια του μύκητα  τα κονίδια στο μικροσκόπιο.

Τα εγγενή σπόρια του μύκητα – τα κλειστοθήκια σαν μαύρα στίγματα, στο στερεοσκόπιο

Τα εγγενή σπόρια του μύκητα – τα κλειστοθήκια στο μικροσκόπιο – είναι μαύρου χρώματος, διαμέτρου 75 έως 100 μm. Εντός τους σχηματίζεται οι ασκοί, των οποίων οι διαστάσεις κυμαίνονται ως προς το μήκος μεταξύ 55 έως 70 μm και ως προς την διάμετρο μεταξύ 45 έως 50 μm. Οι ασκοί περιέχουν 2 – 8 σπόρια, μήκους 20 έως 36 μm και διαμέτρου 12 έως 15 μm ο καθένας.

Πως αντιμετωπίζεται;

Ένα από τα βασικά αποτελεσματικά μέσα καταπολέμησης του Ωιδίου παραμένει το θείο και ας είναι το αρχαιότερο μυκητοκτόνο που έχει χρησιμοποιηθεί πριν εφαρμοστούν οι συνθετικές ενώσεις. Το αρνητικό του είναι η φυτοτοξικοτητα του σε μεγάλες θερμοκρασίες, ενώ σε μικρές χάνει την  αποτελεσματική του δράση. Άρα, εφαρμόζεται κυρίως την άνοιξη και νωρίς το φθινόπωρο και όταν οι θερμοκρασίες δεν ξεπερνούν τους 30οC. Εφαρμόζεται σε σκόνη ή ψεκάζεται σαν βρέξιμη σκόνη, ανάλογα με το σκεύασμα που θα επιλεγεί. Υπενθύμιση, το θειάφισμα δεν πρέπει να γίνει όταν επικρατεί καύσωνας ή μεγάλες θερμοκρασίες.

Παρόλο   τα μειονεκτήματα (δεν έχει άμεσα αποτελέσματα, έχει υψηλό κόστος και δεν είναι πάντα εφικτή η εφαρμογή της), αναμφισβήτητα η βιολογική καταπολέμηση των εχτρών και ασθενειών των φυτών είναι φιλική προς το περιβάλλον, ακίνδυνη για τον άνθρωπο και έχει μακροχρόνια αποτελεσματική. Παράγοντες βιολογικής καταπολέμησης είναι τα αρπακτικά έντομα & ακάρεα, παρασιτοειδή, εντομοπαθογόνοι μικροοργανισμοί & νηματώδεις, αντγωνιστικοί& παρασιτικοί μικροοργανισμοί, κ.ά. Είναι γνωστό ότι το ωίδιο μεταφέρετε με έντομα που προσβάλουν τα φυτά, όπως είναι η αφίδες. Επομένως αν έχουμε τους φυσικούς εχτρούς τους όπως την πασχαλίτσα και άλλα αρπακτικά έντομα δημιουργώντας κατάλληλους βιότοπους στον κήπο μας για αυτά, τότε όχι μόνο θα βοηθήσει στην καταπολέμηση του μύκητα αλλά στην συνολική υγεία των καλλιεργούμενων φυτών.

Υπάρχουν αρκετά βιολογικά σκευάσματα αναφερόμενα ως Ωιδιοκτόνα ή μυκητοκτόνα, εγκεκριμένα με μυκητοκτόνο δράση, όπως αυτά με βάση το θείο, το χαλκό, το διττανθρακικό κάλιο, το έλαιο neem. Αυτό που πρέπει να κάνετε εσείς είναι να ελέγξτε την ετικέτα για να βεβαιωθείτε ότι είναι ασφαλής η χρήση του, τη δοσολογία και τον τρόπο που θα το εφαρμόσετε και οπωσδήποτε, κάνει για τα φυτά που καλλιεργείτε. Ακολουθήστε πάντα τις οδηγίες της ετικέτας τόσο κατά την εφαρμογή, για το πώς θα αποθηκεύσετε, αλλά και μετά από πόσες ημέρες από την εφαρμογή επιτρέπεται η συγκομιδή.

Μπορείτε να φτιάξετε και ένα δικό σας σπιτικό βιολογικό μυκητοκτόνο με βάση τη σόδα ή το γάλα, δύο συστατικά που έχουν αποτελεσματική προληπτική δράση και είναι χρήσιμα για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του ωιδίου.

Βιολογικό μυκητοκτόνο για το ωίδιο με βάση τη σόδα.

Η μαγειρική σόδα και η διττανθρακική σοδα (διττανθρακικό κάλιο) έχει μυκητοκτόνος δράση. Επειδή μπορεί να προκαλέσει εγκαύματα στα φύλλα ή όταν πέσει στο έδαφος να επηρεάσει την απορρόφηση του ασβεστίου, του μαγνησίου και του σιδήρου από τις ρίζες των φυτών, καλό θα είναι να το δοκιμάζεται σε ένα μικρό δείγμα πριν χρησιμοποιηθεί σε περισσότερα φυτά. Η προτεινόμενες συνταγές είναι η παρακάτω.

  1. Αφού γεμίσετε τη φιάλη ψεκασμού με 4 λίτρα νερό ανακατέψτε μέσα μία κουταλιά σόδας, μία κουταλιά λάδι και ένα κουταλάκι του γλυκού σαπούνι.

    Σε αυτή τη συνταγή μπορείτε να προσθέσετε και έλαιο neem που έχει και εντομοκτόνες ιδιότητες.

  2. Ψιλοκόβουμε 3 σκελίδες σκόρδο και τις μουλιάζουμε σε 1 λίτρο νερό, για 48 ώρες. Σουρώνουμε το νερό και προσθέτουμε 1 κουτάλι της σούπας κοφτό μαγειρική σόδα και μια κουταλιά του γλυκού υγρό σαπούνι για τα πιάτα.

    Ανακατεύουμε καλά να διαλυθούν και ψεκάζουμε καλά τα προσβεβλημένα φυτά και φροντίζουμε να καλυφθούν με υγρό και οι κάτω επιφάνειες των φύλλων.

  3. Διαλύουμε σε 1 λίτρο νερό 1 κουταλάκι  γλυκού μαγειρικής σόδας και προσθέτουμε1 κουταλάκι  γλυκού οξυζενέ. Αφού γεμίσετε τη φιάλη ψεκάζουμε καλά τα προσβεβλημένα φυτά και φροντίζουμε να καλυφθούν με υγρό και οι κάτω επιφάνειες των φύλλων.

Βιολογικό μυκητοκτόνο για το ωίδιο με βάση το γάλα:

Είναι γνωστό ότι το γάλα μπορεί να αντιμετωπίσει και να προλάβει την εμφάνιση του ωιδίου σε φυτά. Μάλιστα υπάρχει δημοσιευμένη επιστημονική έρευνα που έχει δείξει, ότι το γάλα μπορεί να είναι για το ίδιο αποτελεσματικό με ωιδιοκτόνα σκευάσματα του εμπορίου, ειδικά σε συνθήκες θερμοκηπίου.

Για να ετοιμαστεί το μείγμα σε μία φιάλη ψεκασμού ή ψεκαστήρα ρίχνουμε  τα παρακάτω υλικά:1 μέρος γάλα (μπορείτε να χρησιμοποιήσετε όλα τα γάλατα που υπάρχουν στην αγορά) και 1 μέρος νερού. Ανακινήστε καλά και εφαρμόστε το παραπάνω μείγμα αργά το απόγευμα, καθώς η εφαρμογή του το μεσημέρι μπορεί να προκαλέσει εγκαύματα στα φύλλα.

Ψεκάστε τη φυλλική επιφάνεια και από πάνω και από κάτω. Διαβρέξετε τα φυτά μέχρι απορροής. Τα προσβεβλημένα φυτά ψεκάζονται ανά τρεις με τέσσερις ημέρες, ενώ τα φυτά που δεν παρουσιάζουν σημάδια μόλυνσης ψεκάζονται ανά δέκα μέρες προληπτικά.

Άλλα ενδιαφέροντα  συστατικά που μπορούν να δράσουν εναντίον της ασθένειας αυτής είναι το μπέικην πάουντερ, το μαγειρικό λάδι, το απορρυπαντικό, το στοματικό διάλυμα, το ξύδι (καταστρέφει τις υφές του μύκητα αλλάζοντας το pH του).

  • Για 5 λίτρα ψεκαστικού υγρού χρησιμοποιείτε 50 ml μαγειρικό λάδι, 3 κουταλιές της σούπας μπέικην πάουντερ και λίγο σαπούνι    ως γαλακτωματοποιητής. Ψεκάζουμε ανά 10 -14 ημέρες πρωινές ώρες.

Κανέλλα: Αν την απλώσουμε στην επιφάνεια του χώματος, ή στη γλάστρα, η κανέλλα προστατεύει τα σπορόφυτα από μυκητολογικές προσβολές.

Για να μην αποκτήσει ανθεκτικότητα ο μύκητας σε αυτά τα βιολογικά σκευάσματα καλό είναι να χρησιμοποιείται εναλλάξ κάθε εβδομάδα, για παράδειγμα τη μία εβδομάδα το σκεύασμα με τη σόδα την άλλη με το γάλα.

Επίσης  δημοφιλείς μέθοδοι για την πρόληψη και καταπολέμηση της νόσου ή τέφρα και σκόνη της μουστάρδας.

  • Αναμίξτε 1 kg κοσκινισμένης τέφρας σε ζεστό νερό (10 λίτρα) και το αφήνουμε για  5 ημέρες, περιστασιακά ανακατεύοντας. Το μίγμα αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για πότισμα των φυτών.  Πριν την χρήση του για ψεκασμό,  προσθέστε τριμμένο σαπούνι (30 g).
  • 2 κουταλιές της σούπας. l ξηρή σκόνη μουστάρδα αραιωμένη σε 10 λίτρα βραστό νερό. Μετά από ψύξη το μείγμα αυτό, είναι έτοιμο για  ψεκασμό των φύλλων.

Υπερμαγγανικό κάλλιο

Πρόκειται για ανόργανη ουσία, έντονα οξειδωτική µε παρόμοια περίπου χρήση όπως και το θείο. Η χρήση του υπερµαγγανικού καλίου συνιστάται στα φυτά που είναι ευαίσθητα στο θείο ή όταν το τελευταίο δεν δρα λόγω χαμηλής θερμοκρασίας ή όταν επιδιώκεται η αποφυγή ρύπανσης των ψεκαζόμενων επιφανειών (καλλωπιστικά φυτά, άνθη, καρπούς στο στάδιο ωρίµανσης κ.τ.λ.). Το υπερµαγγανικό κάλιο έχει θεραπευτική δράση, η οποία εκδηλώνεται σχεδόν αμέσως και για αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμα και θεραπευτικά. Χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση του ωιδίου της αμπέλου και βακτηριοκτόνο µόνο σε οπορωφόρα δένδρα, ελιά και αμπέλι. Εμφανίζει όμως ταχεία αποικοδόμηση αμέσως μετά την εφαρμογή του στα φυτά, πιθανώς λόγω επαφής του µε τις οργανικές ενώσεις του φυλλώµατος. Η συνηθέστερη αναλογία είναι 120 g σε 100 L νερού. Για την αύξηση της προσκολλητικότητας καλό είναι να προστίθεται λεπτή σκόνη ασβέστη σε ποσότητα 3 g ή να συνδυάζεται µε βορδιγάλειο πολτό. Κατά την ωρίμανση των μούρων, χρησιμοποιείτε το διάλυμα υπερμαγγανικού καλίου (5 g ανά 10 λίτρα νερού).

·        Ωιδίου  της τριανταφυλλιάς. Αντιμετώπιση.

Είναι  γνωστή από την αρχαιότητα (Θεοφραστος  γύρο στα 300 π Χ). Η πρώτη όμως περιγραφή του παθογόνου μύκητα ως αιτίου της ασθένειας έγινε από τον Wallroth το 1819.  Η ασθένεια αποτελεί σήμερα μια από τις πιο διαδεδομένες και είναι η πιο σοβαρή πάθηση της Τριανταφυλλιάς τόσο στην υπο κάλυψη, όσο και στις υπαίθριες καλλιέργειες. Οφείλεται στον ασκομύκητα Sphaerotheca pannosa var. rosae, που αποτελεί υποχρεωτικό παράσιτο των φυτών του γένους Rosa και η αγενής του μορφή ανήκει στο γένος Oidium.  Προσβάλλονται τα φύλλα, οι βλαστοί, οι οφθαλμοί και τα άνθη. Προκαλεί παραμόρφωση των οργάνων και καχεξία του φυλλώματος καθώς δεν ανοίγουν και τα τριαντάφυλλα. Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται στο έλασμα των φύλλων, σε μορφή υπερυψομένων περιοχών, με χρώμα ανοικτό ερυθρό στο πάνω μέρος της επιφάνειας του φύλλου. Η χαρακτηριστική αλευρώδης εξασθένηση του παθογόνου, εμφανίζεται ως λευκές περιοχές στις επιφάνειες των νέων φύλλων, τα οποία συστρέφονται, κατσαρώνουν και παραμορφώνονται. Καθώς παρατηρείται πρόωρη φυλλόπτωση.

Οι μεγαλύτερες σε ηλικία τριανταφυλλιές συνήθως δεν παραμορφώνονται αλλά εμφανίζουν κυκλικές ή ακανόνιστες περιοχές που καλύπτονται από την λευκή εξάνθηση του παθογόνου. Όπως και τα ώριμα φύλλα δεν προσβάλλονται συνήθως από το παθογόνο.

Την Άνοιξη κυρίως, με την έκπτυξη των οφθαλμών οι νέοι βλαστοί μολύνονται από το παθογόνο, όπου προχωράει στα λέπια των οφθαλμών και καλύπτονται από την αλευρώδη εξάνθηση του μύκητα. Ο μύκητας προσβάλλει επίσης τα άνθη, κυρίως όταν είναι ακόμα κλειστά και αναπτύσσεται πάνω στους ποδίσκους, τα σέπαλα και τον κάλυκα. Τα πέταλα είναι αυτά που προσβάλλονται σπανιότερα.

Για την καταπολέμηση του ωίδιου της τριανταφυλλιάς,

  • αφαιρούμε και απομακρύνουμε τα προσβεβλημένα τμήματα της τριανταφυλλιάς και όλα τα πεσμένα φύλλα της που αποτελούν εστίες μόλυνσης της ασθένειας και τα καίμε.
  • αποφεύγουμε καταρχήν να φυτεύουμε τριανταφυλλιές σε σκιερά μέρη που έχουν αρκετή υγρασία. Επίσης, οι πυκνές φυτεύσεις τριανταφυλλιάς δημιουργούν συνθήκες κακού αερισμού που ευνοούν την εξάπλωση της ασθένειας του ωιδίου. Είναι σημαντικό να αποφεύγουμε τη διαβροχή των φύλλων της τριανταφυλλιάς στους κήπους, όταν ποτίζουμε με λάστιχο, καθώς και σε κήπους με γκαζόν όπου δεν είναι καλά ρυθμισμένο το αυτόματο πότισμα. Η κατάλληλη μέθοδος ποτίσματος της τριανταφυλλιάς είναι η άρδευση με σταγόνες για να την προστατέψουμε από την ανάπτυξη του μύκητα.
  •  Θειάφι: Αντιμετωπίζεται εύκολα με θειάφισμα, που είναι και βιολογικός τρόπος, εφόσον η θερμοκρασία της ημέρας περνάει τους 23°C (σε μικρότερες δεν θα έχουμε αποτέλεσμα). Καλό είναι το θειάφισμα να γίνεται προληπτικά κάθε 15 – 20 μέρες, προσεκτικά, κι όταν δεν φυσάει. Καλύπτουμε όλη την επιφάνεια του φυτού, όταν δεν επικρατεί έντονη ηλιοφάνεια και η θερμοκρασία περιβάλλοντος δεν ξεπερνάει τους 28°C, πάντα κατά τις πρώτες πρωινές ή απογευματινές ώρες (αλλιώς θα κάψουμε τα φυτά). Αν βρέξει και ξεπλυθεί το θειάφι, θα πρέπει να επαναλάβουμε το θειάφισμα.

    Όταν θειαφίζουμε με πολύ ζεστό καιρό, φροντίζουμε να έχουμε καλά ποτισμένα τα φυτά μας.

  • Κανέλλα: Αν την απλώσουμε στην επιφάνεια του χώματος, ή στη γλάστρα, η κανέλλα προστατεύει τα σπορόφυτα από μυκητολογικές προσβολές.
  • ψεκάστε τα φυτά σας με κάποιο βιολογικό μυκητοκτόνο.
  • Μπορείτε να φτιάξετε και ένα δικό σας σπιτικό βιολογικό μυκητοκτόνο με βάση τη σόδα ή το γάλα, δύο συστατικά που έχουν αποτελεσματική προληπτική δράση και είναι χρήσιμα για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του ωιδίου. Αν φτιάξουμε ένα διάλυμα με 100 γραμ. γάλα πλήρες σε 1 λίτρο νερό, έχουμε ένα αποτελεσματικό φάρμακο, για την αντιμετώπιση του ωίδιου και της μαύρης κηλίδωσης της τριανταφυλλιάς. Για να μην αποκτήσει ανθεκτικότητα ο μύκητας σε αυτά τα βιολογικά σκευάσματα καλό είναι να χρησιμοποιείται εναλλάξ κάθε εβδομάδα, για παράδειγμα τη μία εβδομάδα το σκεύασμα με τη σόδα την άλλη με το γάλα.
  • Ωίδιο των Κολοκυνθοειδών. Αντιμετώπιση.

Το ωίδιο είναι η πιο συνηθισμένη ασθένεια τόσο των υπαίθριων όσο και των θερμοκηπιακών καλλιεργειών των κολοκυνθοειδών, σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα πιο ευπαθή είδη είναι  η αγγουριά, η κολοκυθιά, και η πεπονιά στα οποία προκαλεί σοβαρές ζημιές, μειώνοντας σημαντικά την φωτοσυνθετική δραστηριότητα των φυτών, προκαλούν ποσοτική μείωση της παραγωγής και ποιοτική υποβάθμιση των καρπών. Τα τελευταία χρόνια η ασθένεια προκαλεί σημαντικές ζημιές επίσης στην καρπουζια, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες.

  • Η καλύτερη άμυνα κατά του ωιδίου είναι η εφαρμογή καλλιεργητικών τεχνικών έτσι ώστε να μην υπάρξουν οι ιδανικές συνθήκες που ευνοούν την ασθένεια.  Ό,τι και να κάνουμε, τα πάντα εξαρτώνται από τις καιρικές συνθήκες και υπάρχουν συγκεκριμένοι μήνες που θα πρέπει να προσέχουμε.
  • Στις περιπτώσεις όπου τα φυτά έχουν ήδη μολυνθεί λαμβάνονται πιο δραστικά μέτρα. Όσο νωρίτερα δράσουμε, τόσο πιο αποτελεσματικές θα είναι οι ενέργειές μας. Σε περιπτώσεις όπου ένα ή δύο φυτά έχουν μολυνθεί σε όποια καλλιέργεια  τα  απομακρύνουμε από τον κήπο και καταστρέφουμε όλα τα μολυσμένα φυτά στα οποία έχει ξεκινήσει η ασθένεια ώστε να μην μολύνουν τα υπόλοιπα υγιήΦυσικά, αν δεν έχουμε προλάβει και αρκετά από τα φυτά μολύνθηκαν, τότε είναι αδύνατων να εφαρμοστούν τα μέτρα αυτά. Για τον περιορισμό των μολυσμάτων συνιστάται αφαίρεση και καταστροφή των προσβεβλημένων στελεχών και φύλλων στο τέλος της καλλιεργητικής περιόδου. Επίσης, αν είναι δυνατό, η καταστροφή των πεσμένων στο έδαφος φύλλων.
  • Καλλιέργεια ανθεκτικών υβριδίων.
  • Επεμβάσεις με φωσφορικά άλατα : ψεκασμός των φυτών με φωσφορικά άλατα καθώς και χορήγηση φωσφορικών.
  • Τα τελευταία χρόνια διεξάγεται εντατική έρευνα για την αντιμετώπιση της ασθένειας με διάφορους ανταγωνιστικούς μικροοργανισμούς ή με διέγερση των μηχανισμών αντοχής των φυτών στο παθογόνο
  • Ψεκασμός των κολοκυνθοειδών με φωσφορικά άλατα καθώς και χορήγηση φωσφορικών στο λιπαντικό διάλυμα μειώνει τις προσβολές από το ωίδιο.
  • Ψεκασμός των κολοκυνθοειδών με εκχύλισμα του φυτού Reynoutria sachalinensis το οποίο κυκλοφορεί με εμπορικό όνομα Milsana.
  • Προσθήκη πυριτικού καλίου σε μικρές δόσεις στο λιπαντικό διάλυμα αυξάνει την ευρωστία των φυτών και μειώνει τις προσβολές από το ωίδιο.

Ωίδιο στο  αμπέλι

Η ασθένεια του ωιδίου προσβάλλει όλα τα πράσινα μέρη του αμπελιού, με σοβαρότερες τις ζημιές που γίνονται στο φύλλωμα και στα σταφύλια. Συγκεκριμένα, στην πάνω και στην κάτω επιφάνεια των φύλλων του αμπελιού εμφανίζονται μικρές κιτρινοπράσινες κηλίδες με ασαφές περιθώριο. Στα σκιαζόμενα μέρη του αμπελιού, οι κηλίδες αποκτούν και ένα λευκό αλευρώδες επίχρισμα, χαρακτηριστικό της ασθένειας του ωιδίου, που απλώνεται σε μεγάλο μέρος του φύλλου. Παρόμοιο αλευρώδες επίχρισμα του ωιδίου παρατηρείται και πάνω στα σταφύλια. Όταν τα σταφύλια είναι πολύ μικρά, οι ράγες ξηραίνονται και πέφτουν ενώ όταν είναι μεγαλύτερα, μέχρι το γυάλισμα, σχίζονται και αφυδατώνονται.

ü  Το ωίδιο αναπτύσσεται ταχύτατα σε συνθήκες υψηλής υγρασίας και σε σχετικά ζεστό καιρό, σε εύρος θερμοκρασίας 21-30°C. Σε θερμοκρασίες άνω των 33°C, η ασθένεια του ωίδιου νεκρώνεται. Επίσης, η έκθεση στον ήλιο αναστέλλει την ανάπτυξη του ωιδίου, γι’ αυτό συναντάται περισσότερο στα σκιαζόμενα μέρη του αμπελιού και σε σημεία που δεν έχει καλό αερισμό. Το ωίδιο θεωρείται άκρως μεταδοτική ασθένεια, καθώς ακόμη και ένα απλό αεράκι μπορεί να την διασπείρει πολλά μέτρα μακριά.

ü  Συστηματική παρακολούθηση των αμπελιών για έγκαιρη διαπίστωση των αρχικών προσβολών ωιδίου. Εβδοµαδιαίος έλεγχος που ξεκινά 15 ηµέρες µετά την έναρξη της βλάστησης προκειμένου να εντοπιστούν τυχόν πρώιµες προσβολές (βλαστοί –  σηµαίες).

ü  Άμεση απομάκρυνση και καταστροφή των πρώτων φύλλων του αμπελιού που εμφανίζουν συμπτώματα ωιδίου.

ü  Ξεφύλλισμα του αμπελιού που συντελεί στον καλό αερισμό των πρέμνων και στην μείωση της υγρασίας στο εσωτερικό.

ü  Δημιουργία κατάλληλων συνθηκών και καλλιεργητικά μέτρα για την καλή αποστράγγιση και μείωση της υγρασίας του αμπελώνα.

ü   Κλαδεύουμε ή κόβουμε τμήματα φυτών όπως φύλλα και μικρά κλαδάκια στα οποία παρατηρούμε τις λευκές ξανθίσεις του μύκητα. Όταν βλέπετε μερικά φύλλα με ασπρίλες στο πάνω μέρος αμέσως να τα κόβετε και να τα καταστρέφετε αποφεύγοντας να τα ρίχνετε στο κάδο της κομποστοποιησης.

ü  Βελτιώστε την κυκλοφορία του αέρα στην κόμη των δένδρων όταν πρόκειται για δέντρα, κλαδεύοντας τα φυτά.

ü  Προληπτικό ψεκασμό με οικολογικό σκεύασμα θειαφιού, όταν φουσκώνουν οι οφθαλμοί του αμπελιού, ώστε να απολυμανθούν οι αρχικές εστίες διαχείμασης του ωιδίου.

ü  Σκόνισμα με θειάφι επίπασης ή ψεκασμός με βρέξιμο θείο όταν οι βλαστοί του αμπελιού ή της κρεβατίνας είναι 10-15 εκατοστών, πριν εμφανιστούν τα άνθη, κατά την άνθηση, μετά το στάδιο των ραγών και ανά 15-20 μέρες μέχρι να γυαλίσουν τα σταφύλια και ανάλογα με την ένταση της προσβολής της ασθένειας του ωιδίου.

ü  Καταστροφή των ανεπιθύμητων χόρτων (ζιζανίων) του αμπελιού για να επιτευχθεί καλύτερος αερισμός και καθαρισμός στα άκρα γύρω από τον αμπελώνα για απομάκρυνση εστιών της ασθένειας του ωιδίου.

Ώιδιο στα πάρκα .

Η όψη του προσβεβλημένου δέντρου. Η ασθένεια ονομάζετε Ωίδιο. Τα δέντρα που στολίζουν ένα διάστημα του κεντρικού δρόμου (οδος Παπαναστασίου) στην περιοχή του Αγ Δημητρίου κοντά στην στάση του μέτρο «Δάφνη»,

Τα φύλλα του  σφενδάμου στην οδό Παπαναστασίου της  περιοχής  Αγ. Δημητρίου, με εμφανή συμπτώματα προσβολής από το μύκητα που προκαλεί το ωίδιο. Σε συνθήκες έντασης της προσβολής, παρατηρείται ξήρανση των φύλλων που συνοδεύεται από πρόωρη φυλλόπτωση.

Σφένδαμο, το Σφενδάμι ή Σφεντάμι (αρχ. ελλ., ἡ σφένδαμνος). Είναι γένος δένδρων ή ημίθαμνων με την επιστημονική ονομασία Acer. Η επιστημονική ονομασία του Σφένδαμου οφείλεται στα χαρακτηριστικά φύλλα του με τρεις ή πέντε μυτερές απολήξεις (acer στα λατινικά σημαίνει οξύς, αιχμηρός). Επίσης χαρακτηριστικός είναι ο καρπός του σφένδαμου, που έχει δυο φύλλα με δύο πυρήνες στο μέσο και μοιάζει με έντομο με δυο μεγάλα φτερά. Φυλλοβόλο δένδρο, γρήγορης ανάπτυξης με ύψος έως 20 m, και φύλλα που το Φθινόπωρο παίρνουν αποχρώσεις του κόκκινου, πράσινου-ρόζ, κίτρινου-πράσινου ή λευκοπράσινου, ανάλογα με την ποικιλία. Πολύ ανθεκτικό στο ψύχος και τους ανέμους, προτιμά εδάφη γόνιμα και ελαφρά όξινα.

Ο σφένδαμος χρησιμοποιείται ως καλλωπιστικό, διακοσμητικό φυτό (π.χ. μπονσάι),στην επιπλοποιία, σε οικοδομικές και αρχιτεκτονικές εφαρμογές, στην κατασκευή μουσικών οργάνων, κ.α. Το φύλλο του σφενδάμου αποτελεί το εθνικό σύμβολο του Καναδά και η αναπαράσταση του βρίσκεται στο κέντρο της σημαίας της χώρας. Χρησιμοποιείται για σκίαση και καλλωπιστικούς σκοπούς σε πλατείες, πάρκα και πεζοδρόμους, ενώ συναντάται σε αυλές κατοικιών και σε δασύλλια. Τα είδη του σφενδάμου ξεπερνούν τα εκατό.

Ο σφένδαμος, προσβάλλεται συχνά από μύκητες, ορισμένοι εκ των οποίων μπορούν να προκαλέσουν ακόμα και τον θάνατο του φυτού. Όπως  και πολλά άλλα είδη φυτών ο Σφένδαμος είναι επιρρεπής στην ασθένεια με το όνομα Ωιδιο.

Τα κονίδια  του μύκητα,  μικροσκοπική παρατήρηση των προσβεβλημένων φύλλων Σφενταμιού.

Τα δέντρα πλατάνου προσβάλλονται συνήθως κάθε χρόνο, περισσότερο ή λιγότερο, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και την κατάσταση των δένδρων από κάποιο ωΐδιο χολέρας (Microsphaera platani, Oidium sp.) που έχει σαν συνέπεια τη φυλλόπτωση, την καθυστέρηση της ανάπτυξης και την αισθητική υποβάθμιση, αλλά σπάνια την ξήρανσή τους.

Το πρόβλημα αντιμετωπίζεται με ψεκασμό της κόμης των δέντρων με ωϊδιοκτόνο σκεύασμα ή βρέξιμο θειάφι ανά 12-15 ημέρες και για 3-5 φορές ανάλογα με το βαθμό προσβολής του δέντρου.

Η εργασία αυτή σε πάρκα, άλση και εντός πόλεων και οικισμών δενδροστοιχίες αποτελεί αρμοδιότητα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που απορρέει από το άρθρο 5 Ν. 998/79 «Περί Προστασίας των δασών και δασικών εν γένει  εκτάσεων της Χώρας» όπως συμπληρώθηκε με την παρ. 4 άρθρου 1 Ν. 3208/2003 «Προστασία των δασικών οικοσυστημάτων, κατάρτιση δασολογίου, ρύθμιση εμπραγμάτων δικαιωμάτων επί δασών και δασικών εν γένει εκτάσεων και άλλες διατάξεις». Οι ψεκασμοί πρέπει να γίνονται πάντα με την επίβλεψη γεωπόνου ή δασολόγου και με απόλυτη συμμόρφωση στη δοσολογία, τις οδηγίες εφαρμογής και στα μέτρα προστασίας που αναγράφονται στις συσκευασίες των σκευασμάτων. Θα πρέπει να εκτιμηθεί με προσοχή η χρήση του σκευάσματος σε κατοικημένη περιοχή.

Δεν θεωρείται σκόπιμη η καταπολέμηση του ωιδίου στα φυσικά οικοσυστήματα και προτείνεται μόνο στα δένδρα των πάρκων και των δενδροστοιχιών, με φειδώ, και για αισθητικούς περισσότερο λόγους.

Το ωίδιο προσβάλει και την Βελανιδιά.

Γράφει η

Δρ. Μαρία Παπαδοπούλου – Βιολόγος – Φυτοπαθολόγος.

Υπεύθυνη των εργαστηρίων αναλύσεων του ΠΑΚΟΕ.