πουλάκης-οι-τρεις-αλλαγές-του-κλεισθ-170096

ΥΠΟΥΡΓΕΙΑ | 17.12.2018 | 16:29

Πουλάκης: Οι τρεις αλλαγές του «Κλεισθένη 1» που αφορούν τις Περιφέρειες

Στις αλλαγές που επέφερε ο «Κλεισθένης 1» στις Παριφέρειες της χώρας, αναφέρθηκε ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Εσωτερικών, Κώστας Πουλάκης που απηύθυνε ομιλία σήμερα Δευτέρα, 17 Δεκεμβρίου 2018, στο Τακτικό Συνέδριο της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας.

Ακολουθεί ο χαιρετισμός του κ. Πουλάκη:

κ. Πρόεδρε,

κυρίες και κύριοι Περιφερειάρχες,

κυρίες και κύριοι,

Καταρχάς επιτρέψτε μου να καταδικάζω απερίφραστα την τρομοκρατική επίθεση στα γραφεία του τηλεοπτικού σταθμού ΣΚΑΙ και της εφημερίδας Καθημερινή.

Βρίσκομαι σήμερα σε αυτό το βήμα για να απευθύνω χαιρετισμό στο συνέδριό σας, με μία διπλή ιδιότητα, εκπροσωπώντας και μεταφέροντας το χαιρετισμό τόσο του Υπουργού, Αλέξη Χαρίτση, όσο και του Πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα.

Και είμαι πάντοτε ιδιαίτερα ευτυχής όταν βρίσκομαι στην ΕΝΠΕ, καθώς θεωρώ – ανεξάρτητα από την τωρινή μου ιδιότητα – ότι επιστρέφω στο σπίτι μου, τη δευτεροβάθμια αυτοδιοίκηση, την οποία υπηρετώ από διάφορες θέσεις, με σύντομα διαλείμματα, από τη δημιουργία της το 1994.

Το συνέδριό σας πραγματοποιείται σε μία κατά τη γνώμη μου εξαιρετικά σημαντική συγκυρία, από διάφορες απόψεις.

Πρώτα απ’ όλα, σε λίγους μήνες ολοκληρώνεται και η δεύτερη περίοδος της αιρετής περιφέρειας, είναι λοιπόν μίας πρώτης τάξεως ευκαιρία, μετά την πρώτη μεταβατική φάση, αφού στην ουσία η τρέχουσα θητεία είναι η πρώτη πλήρης και κανονική, εντός εισαγωγικών, θητεία των περιφερειακών αρχών, να γίνει μία αποτίμηση της εμπειρίας από την εισαγωγή του θεσμού.

Ενός θεσμού που αποτελούσε επί πολλά χρόνια αίτημα του πολιτικού χώρου από τον οποίο προέρχομαι, αλλά και ευρύτερα όλων των πολιτικών και αυτοδιοικητικών δυνάμεων και όλων των πολιτών που έβλεπαν στην καθιέρωση της περιφερειακής αυτοδιοίκησης το δρόμο για την αναβάθμιση του δεύτερου βαθμού τοπικής αυτοδιοίκησης.

Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η δευτεροβάθμια αυτοδιοίκηση αντιμετωπίστηκε εξαρχής με αμφιθυμία, στην καλύτερη περίπτωση, αν όχι με δυσπιστία, από τις κεντρικές κυβερνήσεις, γεγονός που την κρατούσε για πολλά χρόνια δέσμια με πολλούς τρόπους του κεντρικού κράτους, περιοριζόμενη στην άσκηση μεταφερόμενων, κυρίως, κρατικών αρμοδιοτήτων.

Βέβαια, η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση – αυτό το μεγάλο θετικό μεταρρυθμιστικό βήμα – ατύχησε σε πολύ μεγάλο βαθμό, καθώς η σύστασή της με τον «Καλλικράτη» το 2010 ταυτίστηκε χρονικά με την χρεοκοπία της χώρας, με την εμπλοκή του ΔΝΤ και την έναρξη του μαύρου κύκλου των μνημονίων.

Οι συνέπειες που πλήρωσε και που ως ένα βαθμό εξακολουθεί να πληρώνει η ελληνική κοινωνία και η ελληνική οικονομία είναι γνωστές. Και δυστυχώς η Αυτοδιοίκηση δεν αποτέλεσε την εξαίρεση. Ίσα-ίσα μάλιστα βρέθηκε πολλές φορές στο στόχαστρο των επιδιωκόμενων νεοφιλελεύθερων αναδιαρθρώσεων, στο πλαίσιο μίας λανθασμένης και επικίνδυνης επιδίωξης για «λιγότερο κράτος».

Όλοι ξέρουμε και βιώσαμε την μείωση των πόρων στην αυτοδιοίκηση από το 2010 έως και το 2014 κατά 65% από τους ΚΑΠ και κατά 85% από την ΣΑΤΑ. Και βέβαια κανένας μας δεν ξεχνάει ότι, εκτός από τις τραγικές μειώσεις στους οικονομικούς πόρους, υπήρχαν και οι μειώσεις σε ανθρώπινους πόρους.

Με πολύ λιγότερα χρήματα και λιγότερους εργαζόμενους, επί 2 θητείες προσπαθήσατε να κάνετε το έργο σας. Και όλοι κάνατε ότι καλύτερο μπορούσατε μέσα σε δύσκολες συνθήκες. Νομίζω δε ότι οι πολίτες αναγνωρίζουν την προσπάθεια αυτή, και μάλιστα μέσα σε μία περίοδο κατά την οποία η ελληνική κοινωνία είχε περισσότερο από ποτέ ανάγκη, λόγω της μείωσης της αγοραστικής της δύναμης, την παροχή δημόσιων, δημοτικών και περιφερειακών υπηρεσιών υψηλού επιπέδου. Γι’ αυτό και, παρά τη γενικευμένη πολιτική κρίση, εξακολουθούν να έχουν εμπιστοσύνη στους αυτοδιοικητικούς θεσμούς.

Ο δεύτερος λόγος, λοιπόν, για τον οποίο θεωρώ ότι το σημερινό σας συνέδριο διεξάγεται μέσα σε μία σημαντική συγκυρία, είναι ότι σήμερα η χώρα μας, μετά το τέλος του τρίτου προγράμματος τον Αύγουστο του 2018, έχει ήδη αρχίσει να κάνει τα πρώτα της βήματα μέσα στη μετα-μνημονιακή εποχή, έχοντας κατακτήσει περισσότερους βαθμούς ελευθερίας στη λήψη των δικών της κυρίαρχων αποφάσεων και στη χάραξη των πολιτικών που θα διασφαλίσουν, ταυτόχρονα με τη δημοσιονομική σταθερότητα, τη δίκαιη και βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και, κυρίως, την κοινωνική ευημερία.

Ως κυβέρνηση, πριν από 3 χρόνια, όταν – μετά την υπογραφή του 3ου μνημονίου – προσφύγαμε στη λαϊκή ετυμηγορία, δεσμευτήκαμε προς τους Έλληνες πολίτες για δύο πράγματα : Πρώτον, ότι θα βγάλουμε τη χώρα από τα μνημόνια και δεύτερον, ότι θα την ξαναστήσουμε στα πόδια της, αποκαθιστώντας τις αδικίες και προχωρώντας στην παραγωγική, θεσμική, διοικητική, πολιτική και κοινωνική ανασυγκρότηση του τόπου.

Σήμερα λοιπόν τα πρώτα βήματα έχουν ήδη γίνει προς την κατεύθυνση αυτή. Τα πρώτα θετικά μέτρα λαμβάνονται ήδη στον τομέα της εργασίας, των συντάξεων, του κατώτατου μισθού, ενώ μία σειρά θετικών για την κοινωνία δημοσιονομικών παρεμβάσεων περιλαμβάνονται στον προϋπολογισμό που ψηφίζεται αυτή τη βδομάδα.

Ειδικά σε ό,τι δε αφορά την Τοπική Αυτοδιοίκηση, πρέπει να θυμηθούμε ότι οι προσπάθειες να σταματήσουμε τη διάλυση και να επανακτήσει ο θεσμός τις οικονομικές και όχι μόνο βάσεις του ξεκίνησαν από την πρώτη μέρα της διακυβέρνησης της παρούσας κυβέρνησης, το 2015. Από την πρώτη στιγμή ανακόψαμε την κατιούσα πορεία στην χρηματοδότηση των ΟΤΑ, καθώς τα πρώτα τρία χρόνια, από το 2015 έως το 2017 οι ΚΑΠ δεν μειώθηκαν ούτε ένα ευρώ, ενώ φέτος, όπως και του χρόνου, έχουμε και μια μικρή αύξηση της τάξεως του 5%. Ειδικά δε για τις Περιφέρειες, η αύξηση πλησίασε το 10% αφού από 652 εκατομμύρια ευρώ πήγαμε στα 732.

Ωστόσο, με δεδομένο ότι οι ανάγκες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι πολύ μεγάλες προχωρήσαμε στην δημιουργία νέων καινοτόμων χρηματοδοτικών εργαλείων για την κάλυψή τους. Ξέρετε ήδη το πρόγραμμα «Φιλόδημος» – ένα πρόγραμμα προϋπολογισμού 500 εκατομμυρίων, το οποίο τελικά θα ξεπεράσει τα 1,8 δισεκατομμύρια ευρώ. Κυρίως όμως ένα πρόγραμμα σχεδιασμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να απαντά στοχευμένα στην κάλυψη των αναγκών των τοπικών κοινωνιών για σημαντικές και κρίσιμες υποδομές : Ύδρευση, αποχέτευση, αγροτική οδοποιία, αποκατάσταση ΧΑΔΑ και ούτω καθεξής. Έργα αναγκαία για την τοπική ανάπτυξη. Δεν θα αναφερθώ περισσότερο αναλυτικά σε νούμερα. Έχουν ειπωθεί και τα ξέρετε.

Ταυτόχρονα, πριν ένα μήνα ενεργοποιήσαμε 2 νέες προσκλήσεις, για έργα αντιπλημμυρικής προστασίας και αποκατάστασης ζημιών από φυσικές καταστροφές που απευθύνονται και στις περιφέρειες ύψους 200 εκατομμυρίων ευρώ.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να σας αναφέρω ότι με πρωτοβουλία των Υπουργών Εσωτερικών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, μαζί με το «πράσινο ταμείο», αναμένεται να ενεργοποιηθεί πρόσκληση που θα χρηματοδοτεί εργασίες καθαρισμού της φυσικής κοίτης ποταμών, ρεμάτων, χειμάρρων με σκοπό την αποκατάσταση και βελτίωση της παροχέτευσης των απορροών.

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι,

Παρέθεσα ορισμένα βασικά οικονομικά δεδομένα, για να υπογραμμίσω ότι το περιβόητο «τέλος των μνημονίων» είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένας απλός, οσοδήποτε σημαντικός, συμβολισμός.

Η έξοδος από τα μνημόνια και η πολιτική βούληση μιας κυβέρνησης που στο χώρο της Αυτοδιοίκησης βλέπει έναν σημαντικό πυλώνα ανάπτυξης, ευημερίας και δημοκρατίας σηματοδοτούν κατά τη γνώμη μας μία νέα περίοδο για τα αυτοδιοικητικά πράγματα. Τα νέα δεδομένα, οι νέες ολοένα και καλύτερες συνθήκες σε ό,τι αφορά τους υλικούς και ανθρώπινους όρους ύπαρξης και λειτουργίας των Δήμων και των Περιφερειών, δίνει στην Αυτοδιοίκηση και στους ανθρώπους της τη δυνατότητα να σχεδιάσουν πλέον το μέλλον των τοπικών τους κοινωνιών σε νέες καλύτερες βάσεις. Βγαίνουμε πια, αργά αλλά πάντως σταθερά και αποφασιστικά από την περίοδο όπου βασικό καθήκον ενός αυτοδιοικητικού στελέχους ήταν να προσπαθεί να διαχειριστεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και με αυτοθυσία τα συσσωρευμένα προβλήματα σε ένα ζοφερό παρόν και ένα αβέβαιο μέλλον.

Δεν ισχυρίζομαι φυσικά – δεν είμαι ούτε αφελής, ούτε αιθεροβάμων, ούτε επιθυμώ να ωραιοποιώ τα πράγματα – ότι ως δια μαγείας όλα είναι ρόδινα. Θεωρώ όμως ότι βάζουμε καθημερινά τις βάσεις για την ανάπτυξη της χώρας συνολικά και κάθε Περιφέρειάς της ειδικότερα, πάνω σε στέρεο έδαφος. Επομένως, ένας ακόμη λόγος για τον οποίο το συνέδριό σας συμπίπτει με μία κρίσιμη συγκυρία, είναι ακριβώς αυτός. Ότι τώρα είναι η ώρα, ειδικά για την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση, με τον ειδικό και βαρύνοντα ρόλο που παίζει στην ανάπτυξη της χώρας, να συζητήσει συλλογικά για τα οράματα και τους στόχους της νέας μεταμνημονιακής περιόδου.

Υπάρχει, ασφαλώς, και ένας τρίτος και σημαντικός λόγος για τον οποίο το συνέδριό σας διεξάγεται πάνω σε μία ιστορική τομή.

Και – όπως φαντάζεστε – αυτός δεν είναι άλλος από το γεγονός ότι πλέον, μετά από πάνω από δύο χρόνια δημόσιας συζήτησης, είτε σε πολιτικό επίπεδο είτε μέσα στα θεσμικά όργανα του κράτους και της Αυτοδιοίκησης, ο «Κλεισθένης» αποτελεί νομική και πολιτική πραγματικότητα για τους Δήμους και τις Περιφέρειες της χώρας, κατά το πρώτο του σκέλος. Έπεται δε, όπως πολύ καλά γνωρίζετε από τη συμμετοχή σας στις αρμόδιες διυπουργικές επιτροπές, η διαδικασία επανασχεδιασμού των αρμοδιοτήτων του κράτους και της Αυτοδιοίκησης, που θα αποτελέσει αντικείμενο του «Κλεισθένη ΙΙ».

Δεν θα σας κουράσω με μία συνολική παρουσίαση του νέου θεσμικού πλαισίου. Άλλωστε, νομίζω ότι μέσα σε όλη αυτή τη μακρά και πολυεπίπεδη διαβούλευση, έχουν λίγο-πολύ ειπωθεί όλα.

Θέλω όμως να υπενθυμίσω δύο στοιχεία :

Σε επίπεδο διαδικασίας, θέλω για πολλοστή φορά να υπενθυμίσω ότι η συγκεκριμένη μεταρρύθμιση σχεδιάστηκε με τρόπο ανοιχτό, συλλογικό και συγκροτημένο. Σε αντίθεση με προηγούμενες αλλαγές, που ετοιμαζόταν και συμφωνούνταν σε κλειστά υπουργικά γραφεία, η δουλειά που κάναμε – ανεξάρτητα από το αν κανείς συμφωνεί ή διαφωνεί με το περιεχόμενό της, εν όλω ή εν μέρει – ήταν προϊόν εξαντλητικής συζήτησης με τους αιρετούς και τους εργαζόμενους και των δύο βαθμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά και συλλογικής επεξεργασίας μαζί τους και μαζί με τα στελέχη του Υπουργείου Εσωτερικών και ειδικούς επιστήμονες και εμπειρογνώμονες. Νομίζω ότι η διαδικασία που ακολουθήθηκε αποτελεί από μόνη της μια σημαντική παρακαταθήκη για τον τρόπο που πρέπει να μιλάει και να συζητάει η όποια κυβέρνηση τόσο με τους θεσμικούς εκπροσώπους της αυτοδιοίκησης όσο και με την κοινωνία.

Σε επίπεδο ουσίας θέλω να σταθώ σε ορισμένες αλλαγές που αφορούν ειδικά τις Περιφέρειες :

Ξέρετε πολύ καλά – άλλωστε έχει μονοπωλήσει τη δημόσια συζήτηση – ότι προχωρήσαμε στην καθιέρωση της απλής αναλογικής για την ανάδειξη των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων.

Υπάρχουν, ωστόσο, άλλα στοιχεία που έχουν αναδειχθεί λιγότερο. Απαριθμώ ενδεικτικά :

1ον. Επεκτείναμε την ισχύ του σημαντικότερου διεθνούς κειμένου στα θέματα τοπικής αυτοδιοίκησης, του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας, και στην αυτοδιοίκηση δεύτερου βαθμού, γεγονός που ενισχύει ουσιαστικά και συμβολικά τη θέση της αιρετής Περιφέρειας, όχι μόνο σήμερα αλλά στο διηνεκές.

2ον. Δώσαμε δικαίωμα ψήφου στους πολίτες των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που κατοικούν στην Ελλάδα και στις περιφερειακές εκλογές, όπως ακριβώς ίσχυε και για τις δημοτικές.

3ον. Χωρίς να υπαναχωρούμε από την προσπάθεια καλλιέργειας ενιαίας περιφερειακής συνείδησης, ενισχύσαμε το ρόλο και το λόγο των τοπικών κοινωνιών, ώστε να αισθάνονται πιο κοντά τους το θεσμό της αιρετής Περιφέρειας.

Έτσι, αφ’ ενός προβλέψαμε την υποχρέωση των χωρικών Αντιπεριφερειαρχών να υποβληθούν στη «βάσανο» του σταυρού, ούτως ώστε να μην εκλέγονται ως λύση «πακέτο» με τον εκάστοτε περιφερειάρχη, αλλά να επιλέγονται υποχρεωτικά – άρα δεν ευσταθούν οι κατηγορίες περί δήθεν κατάργησης του θεσμού – μεταξύ των εκλεγμένων συμβούλων κάθε Περιφερειακής Ενότητας. Αφ’ ετέρου, δώσαμε θεσμική υπόσταση σε μία κατά τη γνώμη μας ορθή πρακτική που ακολουθούνταν ήδη σε πολλές περιφέρειες, δίνοντας τη δυνατότητα στους χωρικούς Αντιπεριφερειάρχες να συγκαλούν τους περιφερειακούς συμβούλους της οικείας περιφερειακής ενότητας και να διαβουλεύονται επί των θεμάτων που περιλαμβάνονται στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, καθώς και για κάθε άλλο θέμα που αφορά την περιοχή τους.

Κύριε Πρόεδρε,

Κυρίες και κύριοι,

Θα μπορούσα να σας μιλήσω για πολλή ώρα ακόμα σε σχέση με τις αλλαγές που επιφέρει ο «Κλεισθένης Ι» σε μία σειρά από θεσμούς και θέματα που αφορούν το σύνολο της πολιτικής, διοικητικής και οικονομικής οργάνωσης και λειτουργίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όπως η διαμεσολάβηση, η εποπτεία των ΟΤΑ, οι θεσμοί άμεσης δημοκρατίας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, η αλλαγή του τρόπου και της λογικής λειτουργίας του «Παρατηρητηρίου», η θεσμοθέτηση νέων δυνατατοτήτων ίδρυσης ή συμμετοχής σε νομικά πρόσωπα με αμιγώς αναπτυξιακούς σκοπούς στους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών, των υποδομών και ούτω καθεξής.

Επειδή – όσο μεγάλος και αν είναι ο πειρασμός – δεν θέλω να καταχραστώ το χρόνο σας που είναι σημαντικό να διατεθεί στη συλλογική σας συζήτηση, λόγω ακριβώς της τριπλά ιστορικής συγκυρίας που περιέγραψα, θα ήθελα να κλείσω με δύο τελευταίες φράσεις.

Σε λίγους μήνες από τώρα θα αναδειχθούν οι νέες περιφερειακές αρχές. Άνδρες και γυναίκες, είτε έμπειροι είτε νέοι, που θα βρεθούν σε πολύ καλύτερες συνθήκες από τις σημερινές, στο βαθμό που σταδιακά βελτιώνεται και η συνολική κατάσταση της χώρας.

Τα νέα περιφερειακά συμβούλια που θα προκύψουν, με το σύστημα της απλής αναλογικής, θα αντικατοπτρίζουν επακριβώς την κοινωνία και τις τάσεις της. Κι αυτό, δεν είναι – όπως συχνά παρουσιάζεται – ένα πρόβλημα, μία τροχοπέδη στην αποτελεσματική λειτουργία του θεσμού.

Ξέρετε πολύ καλά από την εμπειρία σας, ότι πολύ σπάνια οι πολιτικές κόντρες και η ασυνεννοησία ανθούν όταν όλα πάνε καλά. Τα προβλήματα, οι εντάσεις – ακόμα και η απώλεια της πλειοψηφίας, ακόμα και με το σημερινό θηριώδες μερίδιο των εδρών που έπαιρνε ο εκάστοτε περιφερειάρχης – προκύπτουν σχεδόν πάντα όταν τα πράγματα είναι δύσκολα, όταν η όποια διοίκηση αναγκάζεται απλά να διαχειρίζεται τη μιζέρια ή, επί το αγγλικό, να κάνει ντάματζ κοντρόλ. Και συνήθως, στις περιπτώσεις αυτές, η ένταση μέσα στα περιφερειακά συμβούλια αντικατοπτρίζει μία αντίστοιχη κοινωνική δυσφορία ή αναταραχή.

Με την έννοια αυτή, η νέα εποχή που ξεκινάει είναι κατά τη γνώμη μας μία λαμπρή ευκαιρία να ξεκινήσει και η Αυτοδιοίκηση σε νέες βάσεις. Τα περιφερειακά συμβούλια που θα προκύψουν μετά τις εκλογές του Μαΐου, θα έχουν την ευκαιρία – αλλά και την ευθύνη – να σχεδιάσουν συλλογικά, από καλύτερες θέσεις και έχοντας χειροπιαστές δυνατότητες μπροστά τους, το μέλλον της περιοχής τους.

Με αυτή την έννοια, και παρά το γεγονός ότι ο νόμος παρέχει τις αναγκαίες θεσμικές δικλείδες για παν ενδεχόμενο, θεωρώ ότι οι συναινέσεις εντός των περιφερειακών συμβουλίων θα προκύψουν ως αποτέλεσμα της διαμόρφωσης ενός οράματος στο επίπεδο των τοπικών κοινωνιών για τη μετα-μνημονιακή πορεία της χώρας και κάθε Περιφέρειας ξεχωριστά. Θα προκύψουν από τον τρόπο με τον οποίο κάθε αυτοδιοικητική δύναμη και κάθε αιρετός ή αιρετή θα τοποθετηθούν πάνω στα μεγάλα διακυβεύματα που έχουμε μπροστά μας.

Από την πλευρά μας, θεωρούμε ότι η νέα διαδικασία συγκρότησης των συμβουλίων και η συνακόλουθη αναβάθμιση της συλλογικής τους λειτουργίας μόνο θετικά μπορεί να λειτουργήσει, μέσα σε ένα πλαίσιο που η οικονομική ανάπτυξη θα πρέπει να συμβαδίσει με την κοινωνική συνοχή και ειρήνη, αλλά και με την εμβάθυνση της δημοκρατίας και της συλλογικής συμμετοχικής λήψης των αποφάσεων.

Από την πλευρά μας, ως Υπουργείο Εσωτερικών και ευρύτερα ως κυβέρνηση, έχουμε πάντοτε πορευτεί, αυτά τα τέσσερα χρόνια, με μία πολιτική ανοιχτών θυρών και διαρκούς εποικοδομητικής συζήτησης με τους ανθρώπους της Αυτοδιοίκησης και έχετε τη διαβεβαίωσή μας ότι έτσι θα συνεχίσουμε, στηρίζοντας κάθε πρόταση που θα υλοποιεί αυτούς τους τρεις στόχους.

Σας ευχαριστώ και καλή επιτυχία στις εργασίες του συνεδρίου σας.

Tags: