ψηφοφόροι-της-αντιπολίτευσης-σκέφτο-1188961
ΚΟΣΜΟΣ | 03.06.2023 | 13:01

Ψηφοφόροι της αντιπολίτευσης σκέφτονται να εγκαταλείψουν την Τουρκία του Ερντογάν

Στις 25 Μάϊου η ελβετική «Tribune de Geneve» φιλοξένησε μια ανάλυση για τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στην Τουρκία. Εκεί, υπογραμμίστηκε ότι η Δύση έχει λιγότερα να φοβηθεί από τον Ερντογάν παρά από τον Κιλιντζάρογλου. Ποια η τεκμηρίωση;

«Αν κερδίσει η αντιπολίτευση, οι Ευρωπαίοι θα ήταν πρώτα χαρούμενοι και μετά πολύ γρήγορα ντροπιασμένοι. Θα αναγκάζονταν να κάνουν χειρονομίες προς την Άγκυρα για τις οποίες δεν είναι έτοιμοι. Η υποψηφιότητα για την ΕΕ παραμένει παγωμένη. Κανείς δεν θέλει την ένταξη μιας μουσουλμανικής χώρας 85 εκατομμυρίων» αναφερόταν. Ταυτόχρονα, οι αναλυτές, σημείωναν, πώς «όποιος και αν κερδίσει, δεν θα αλλάξει ριζικά η εξωτερική πολιτική της χώρας».

Υπό αυτό το πρίσμα, η επικράτηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με 52,18% (27,834,692 ψήφοι) φαίνεται ότι προσέφερε «ανακούφιση» σε αρκετές δυτικές πρωτεύουσες. Σήμερα, ο Ερντογάν ορκίζεται για τρίτη φορά πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας. Βρίσκεται στην εξουσία από το 2003 και όπως υποσχέθηκε (σε φίλους και εχθρούς) το βράδυ της μεγάλης του νίκης «θα είμαστε μαζί μέχρι το θάνατο».

Όμως, τι σηματοδοτεί για τη χώρα η νίκη Ερντογάν; Πόσο ανακούφιση νιώθει το 47,82% -ήτοι 25,504,552 πολίτες- που συντάχθηκε με τον συνασπισμό της αντιπολίτευσης; Ποια θα είναι η επόμενη μέρα της ίδιας της Τουρκίας; Τι λένε όσοι γνωρίζουν πραγματικά το εσωτερικό κοινωνικο-πολιτικό σκηνικό της γειτονικής χώρας;

«Με το αποτέλεσμα των εκλογών επισημοποιείται το πέρασμα από την πόλωση στον εθνικό διχασμό. Η Τουρκία είναι πλέον κομμένη στα δύο» δηλώνει στην aftodioikisi ο Ευάγγελος Αρεταίος. Ο κ. Αρεταίος γνωρίζει την Τουρκία από την καλή και την ανάποδη. Ο δημοσιογράφος και ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ επί 23 χρόνια έκανε ρεπορτάζ για τη γειτονική χώρα, ενώ οκτώ από αυτά έζησε σε αυτή. Τον περασμένο Αύγουστο, οι τουρκικές αρχές τον απέλασαν και του απαγόρευσαν να επιστρέψει για «λόγους δημοσίας τάξεως».

Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο, στις εκλογές υπήρχαν δύο αφηγήματα: Το αφήγημα του «τουρκικού αιώνα» υπό τον Ερντογάν και το «πνεύμα του Γκεζί» που προωθούσε η αντιπολίτευση, δηλαδή μια επιστροφή στο κράτος δικαίου και μια μεγαλύτερη ανεκτικότητα σε διάφορα ζητήματα (Κούρδοι, ΛΟΑΤΚΙ κλπ).

«Υπήρξε μια μεγάλη νίκη του πρώτου αφηγήματος. Η Τουρκία πλέον είναι διχασμένη» σημειώνει. «Πλέον δεν μιλάμε για εθνικιστικό παραλήρημα. Στην Τουρκία επικρατεί ένας συλλογικός ναρκισσισμός. Και αυτό θα το δούμε μπροστά μας» προσθέτει.

«Χαμένοι» και δυναμικές
Ως παρακολούθημα των εκλογών, ο Αρεταίος δίνει έμφαση σε μια ψυχοπολιτική παράμετρο την οποία κρίνει σημαντική. «Είναι οικτρή η ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η μισή κοινωνία. Ο κόσμος που ψήφισε την αντιπολίτευση είναι σε απόγνωση. Πολλοί σκέφτονται να εγκαταλείψουν την Τουρκία» αναφέρει. Ο ίδιος, άλλωστε, έχει πολλούς φίλους και γνωστούς εκεί και την επομένη των εκλογών εισέπραξε το σχετικό κλίμα.

Γιατί αυτή η απογοήτευση; «Διότι για πρώτη φορά, μετά από 20 έτη υπήρχε η προσδοκία αλλαγής του Έρντογαν. Ωστόσο δεν πραγματοποιήθηκε» εξηγεί. Το ερώτημα που γεννάται είναι τι θα γίνει με τις αναπτυσσόμενες και προοδευτικές δυναμικές της τουρκικής κοινωνίας, η οποία -ακόμα και στο συντηρητικό της κομμάτι- έχει μια πιο δυτικόστροφη οπτική στον τρόπο ζωής.

«Οι δυναμικές θα συνεχίσουν. Αλλά με την ενίσχυση της πορείας της χώρας προς τον αυταρχισμό, όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα έχουν πρόβλημα στην καθημερινότητά τους. Το μέρος κοινωνίας που αλλάζει θα αρχίσει να ασφυχτιά» τονίζει ο ίδιος, ενώ εκτιμά πως δεν υπάρχει η δυναμική για διαδηλώσεις ή «διαφορετικές πολιτικές αντιδράσεις» εναντίον του καθεστώτος Ερντογάν.

Δημοτικές εκλογές

Μεγάλο ρόλο στο διαμορφωθέν πολιτικό σκηνικό της Τουρκίας θα παίξουν οι δημοτικές εκλογές του 2024. Οι δύο κομβικοί δήμοι, της Κωνσταντινούπολης και της Αγκύρας, ελέγχονται από την αντιπολίτευση. Θα καταφέρει να τους ανακτήσει ο Ερντογάν;

Σύμφωνα με τον Αρεταίο, αν οι δύο δήμοι επιστρέψουν στα χέρια του Ερντογάν, οι ψηφοφόροι της αντιπολίτευσης θα νιώσουν ότι δεν έχουν πλέον καμία προσδοκία. «Αν η αντιπολίτευση κρατήσει τους δήμους οι άνθρωποι θα νιώσουν ότι υπάρχει δυνάμει ένα πολιτικό όχημα για να κρατηθούν» συμπληρώνει.

Για το ίδιο θέμα, το Bloomberg σε ανάλυσή του, επισημαίνει ότι επειδή ο Ερντογάν θέλει να κερδίσει ξανά τους δύο δήμους καθίστανται «απίθανες οι περικοπές των δαπανών ή άλλα μέτρα λιτότητας».

Οικονομία
Οι περισσότεροι διεθνείς αναλυτές συμφωνούν ότι η πρώτη προτεραιότητα της νέας προεδρίας Ερντογάν θα είναι η οικονομία. Ο πληθωρισμός συνεχίζει τις πολύ υψηλές πτήσεις (λόγω της ανορθόδοξης πολιτικής των χαμηλών επιτοκίων) ενώ η ισοτιμία τουρκικής λίρας και δολαρίου έφτασε 22 προς 1 τις περασμένες μέρες. «Εάν η ομάδα διαμόρφωσης της τουρκικής οικονομίας επιστρέψει σε αξιόπιστες και πιο συμβατικές πολιτικές, οι οποίες θα αντιμετωπίσουν τα τρέχοντα προβλήματα, η Τουρκία θα μπορούσε να προσελκύσει εκ νέου ξένα επενδυτικά κεφάλαια» εκτιμά η Defne Arslan του Atlantic Council, της αμερικανικής δεξαμενής σκέψης.

Στο πλαίσιο αυτό, η πιθανή τοποθέτηση του πρώην υπουργού Οικονομικών, Μεχμέτ Σισμέκ, στο χαρτοφυλάκιο των οικονομικών ειδώθηκε με θετικό μάτι από την διεθνή κοινότητα. Βέβαια, όχι για όλους. «Μπορεί (σ.σ. ο Ερντογάν) να διορίσει 1-2 ανώτερους αξιωματούχους που είναι ευχάριστοι για τις αγορές αλλά είναι σαφές ποιος θα συνεχίσει να κάνει πολιτική» υπογράμμισε ο Anthony Skinner, επικεφαλής στην παγκόσμια συμβουλευτική εταιρεία Marlow Global.

Εξωτερική πολιτική
Όσον αφορά στην εξωτερική πολιτική που θα ακολουθηθεί, υπάρχουν κάποια σαφή δείγματα. Ένα από αυτά, λέει ο Αρεταίος, είναι η εντατικοποίηση της συναλλακτικής διπλωματίας (transactional diplomacy). «Ο Ερντογάν θα συνεχίζει να παίζει παντού, με δύση, Ρωσία, Ιράν, Σαουδική Αραβία. Οπουδήποτε χρειάζεται κάθε φορά» σημειώνει ο δημοσιογράφος.

«Η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας πιθανότατα θα συνεχιστεί με τη στρατηγική της ημι-ανεξαρτησίας και την εξισορροπητική και αντισταθμιστική τακτική έναντι των μεγάλων δυνάμεων» εκτιμά ο Rich Outzen του Atlantic Council.

Άλλοι, διεθνείς αναλυτές, υπογραμμίζουν ότι η Τουρκία ενδέχεται να παίξει το χαρτί των αγωγών φυσικού αερίου. Δηλαδή, να επιχειρήσει να καταστήσει εαυτόν ενεργειακό κόμβο με αγωγούς που περνούν στο έδαφός της από Αζερμπαϊτζάν, Ανατολική Μεσόγειο, Ιράν, Ρωσία, Τουρκμενιστάν και καταλήγουν στην Ευρώπη. Έτσι, πέραν του γεωπολιτικού – γεωενεργειακού οφέλους υπάρχει και η οικονομική πτυχή. Βέβαια, εκτός από χρονοβόρο, το εν λόγω πρότζεκτ έχει και άλλες πρακτικές δυσκολίες.