Το ΠΑΚΟΕ προειδοποιεί: Επικίνδυνο το φοινικέλαιο για τα παιδιά μας

Το ΠΑΚΟΕ πολλές φορές έχει καταγγείλει την χρήση του φοινικέλαιου, επειδή πιστεύει ότι αφενός δεν είναι χρήσιμο στην σωστή λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού και όπως σωστά αναφέρεται στο κείμενο που ακολουθεί και αφετέρου είναι επικίνδυνο στην Δημόσια υγεία.

Δυστυχώς πολλά προϊόντα παραγνωρίζοντας οι παρασκευαστές τους ότι τα πωλούν σε «ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ» αρκεί οι ίδιοι να «πλουτίζουν», εν τούτοις προσθέτουν το φοινικέλαιο στην διατροφική αλυσίδα ιδιαίτερα των παιδιών.

Το ΠΑΚΟΕ από τον Μάιο ξεκινά ενημερωτική καμπάνια, εναντίον της χρήσης του φοινικέλαιου με πολλές δράσεις.

Ένα διατροφικό debate έχει αναπτυχθεί και αφορά το φοινικέλαιο, ένα βασικό συστατικό που χρησιμοποιεί η βιομηχανία τροφίμων σε εκατοντάδες προϊόντα. Υπάρχουν εκατοντάδες λόγοι να είναι ένας περιβαλλοντικά συνειδητοποιημένος πολίτης αρνητικός στη χρήση του φοινικέλαιου, καθώς για τη θηριώδη παραγωγή του καταστρέφονται δασικές εκτάσεις και οικοσυστήματα, που αποτελούν τα τελευταία καταφύγια για άγρια είδη ζώων που εξαφανίζονται (όπως ο ουρακοτάγκος και η τίγρη της Σουμάτρας). «Σε κάθε περίπτωση οδηγός μας πρέπει να είναι η αντίληψη της επισιτιστικής ασφάλειας, καταρχήν τρώγοντας ό,τι προέρχεται από την περιοχή και τη χώρα μας», σημειώνει η κ. Πολυξένη Νικολοπούλου-Σταμάτη, καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής και Επιστημονικά Υπεύθυνη του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Περιβάλλον και Υγεία. Διαχείριση Περιβαλλοντικών Θεμάτων με Επιπτώσεις στην Υγεία». «Το φοινικέλαιο λειτουργεί ως ενδοκρινικός διαταράκτης, συνδέεται με την παχυσαρκία και σχετίζεται με πλήγματα στο ανοσοποιητικό, με υπογεννητικότητα και καρκινογενέσεις», σημειώνει η κ. Νικολοπούλου-Σταμάτη.

Μείωση της συχνότητας κατανάλωσης φοινικέλαιου συστήνουν οι Έλληνες διατροφολόγοι. «Σε μεγάλες ποσότητες σχετίζεται με καρδιαγγειακά νοσήματα. Καλό είναι να μην το καταναλώνουν οι καταναλωτές γιατί ανήκει στα κορεσμένα λιπαρά και δεν προσφέρει απολύτως τίποτα στη διατροφή μας» αναφέρει η Ντορίνα Σιαλβέρα, πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων – Διατροφολόγων.

Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι πρόκειται για ένα συστατικό που χρησιμοποιείται ευρέως σε τυποποιημένα προϊόντα όπως τα κέικ, τα πατατάκια, τα αρτοσκευάσματα, τα μπισκότα, οι μπάρες δημητριακών. «Είναι το πιο πολυχρησιμοποιημένο φυτικό έλαιο στην παραγωγή τροφίμων λόγω του κόστους του. .

Βέβαια, παρότι έχει κορεσμένα λιπαρά, περιλαμβάνει και μονοακόρεστα λιπαρά – σε μικρές ποσότητες – τα οποία αποδεδειγμένα έχουν οφέλη στην υγεία. Φυσικά πάντα παίζει ρόλο η επεξεργασία» αναφέρει ο διαιτολόγος – διατροφολόγος και γενικός γραμματέας του Πανελλήνιου Συλλόγου Διαιτολόγων – Διατροφολόγων, Παναγιώτης Βαραγιάννης.

Οι διατροφολόγοι συστήνουν στους Έλληνες καταναλωτές να κοιτούν πάντα τις ετικέτες των τροφίμων και όσο μπορούν να παρασκευάζουν μόνοι τους στο σπίτι τρόφιμα ακόμη και γλυκίσματα.

Σύμφωνα με τη WWF «η παραγωγή του φοινικέλαιου έχει πολύ υψηλό περιβαλλοντικό κόστος, αρκετές χώρες όπως και η Ινδονησία κάθε χρόνο χάνουν μεγάλες εκτάσεις τροπικών δασών, προκειμένου να γίνει η παραγωγή του φοίνικα. Με αυτό τον τρόπο απειλούνται διάφορα είδη ζώων, όπως ο ελέφαντας της Σουμάτρας, η τίγρης, καθώς επίσης, λόγω της καύσης των δέντρων, αυξάνονται τα ποσοστά του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα του πλανήτη μας. Τα τελευταία χρόνια, γίνονται μεγάλες προσπάθειες για να υπάρχει βιώσιμη παραγωγή και να αποφευχθούν οι μεγάλες καταστροφές των τροπικών δασών παγκοσμίως».

Για τη βιομηχανική παραγωγή και μεταφορά του φοινικέλαιου δαπανώνται μεγάλες ποσότητες ενέργειας και εκπέμπονται μαζικά αέρια του θερμοκηπίου. Όπου βιάζεται η φύση βασανίζεται ο άνθρωπος: η παραγωγή περίπου 50 εκατομμυρίων τόνων φοινικέλαιου (μια αγορά 44 δισ. δολαρίων) έχει συνδεθεί με πολλές καταγγελίες για καταπίεση ντόπιων πληθυσμών. Αλλά, βέβαια, η αντιπαράθεση που αναπτύσσεται σε πολλές χώρες της Ευρώπης και στη χώρα μας συνδέεται με τη διατροφική ασφάλεια και πιο συγκεκριμένα εάν η χρήση του φοινικέλαιου σε μια σειρά προϊόντων διατροφής μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη καρκίνου. Μία ακόμη φορά ο καταναλωτής αισθάνεται αδύναμος, άσχετος και συχνά πανικόβλητος απέναντι σε προϊόντα που δεν ξέρει από πού κρατάει η σκούφια τους και σε ουσίες που δεν μπορεί ούτε καν να τις προφέρει.

Η αντιπαράθεση κλιμακώθηκε όταν η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) δημοσίευσε τα ευρήματα έρευνας σχετικά με τους γλυκιδυλικούς εστέρες λιπαρών οξέων (GE), την 3-μονοχλωροπροπανοδιόλη (3-MCPD) και τη 2-μονοχλωροπροπανοδιόλη (2-MCPD). Πρόκειται για ουσίες που σχηματίζονται κατά την επεξεργασία των φυτικών ελαίων από τη βιομηχανία ελαίων σε υψηλές θερμοκρασίες γύρω στους 200 βαθμούς Κελσίου. Τα υψηλότερα επίπεδα των τριών αυτών ουσιών ανιχνεύθηκαν στο φοινικέλαιο, σε σχέση με άλλα φυτικά έλαια. H δρ Helle Knutsen, πρόεδρος της ομάδας εμπειρογνωμόνων της EFSA, CONTAM, δήλωσε πως «υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις ότι η γλυκιδόλη είναι γονιδιοτοξικό και καρκινογόνο, ως εκ τούτου, η Ομάδα CONTAM δεν μπορεί να ορίσει ένα ασφαλές επίπεδο για τους GE». Η CONTAM σημείωσε πως υπάρχει μεγαλύτερη ανησυχία για την έκθεση στις ουσίες αυτές νεαρών ατόμων, ενώ ειδικά για τα βρέφη, υπογράμμισε πως η ανησυχία είναι «έως και δέκα φορές μεγαλύτερη από ό,τι συνολικά για τη δημόσια υγεία». Η EFSA ζήτησε να γίνουν παραπέρα έρευνες για τους GE, αλλά και για τα 3-MCPD και 2-MCPD,

Το φοινικέλαιο έχει συνδεθεί με τον κίνδυνο καρκίνου. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), μπορεί να προκαλέσει καρκίνο όταν υποστεί επεξεργασία σε υψηλές θερμοκρασίες. Απαιτείται περισσότερη έρευνα για να επιβεβαιωθούν αυτά τα ευρήματα και η επίδρασή της σε ανθρώπινες δοκιμές. Η EFSA διαπίστωσε ότι ορισμένοι μολυσματικοί παράγοντες στο φοινικέλαιο μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου. Κατά την ενσωμάτωση του φοινικέλαιου σε τρόφιμα και συναφή προϊόντα, το λάδι θερμαίνεται. Ωστόσο, η επεξεργασία του φοινικέλαιου προκαλεί σχηματισμό εστέρων λιπαρού οξέος γλυκιδυλίου (GE).

Δείτε ακόμη:

Η Κομισιόν παίρνει αποστάσεις από την AstraZeneca

Κορωνοϊός: Πόσες μεταλλάξεις υπάρχουν - Οι διαφορές

Όταν χωνεύονται, οι GE διαλύονται και απελευθερώνουν γλυκιδόλη, μια ουσία γνωστή για τις καρκινογόνες επιπτώσεις της σε ζώα και την υποψία της για βλάβη στον άνθρωπο. Μελέτες για τον καρκίνο διαπίστωσαν ότι η χορήγηση γλυκιδόλης στο στομάχι ποντικών και αρουραίων προκάλεσε κακοήθεις και καλοήθεις αυξήσεις όγκων.

Αν και έχουν γίνει μελέτες σε ζώα, υπάρχει μικρή έρευνα για τον κίνδυνο φοινικέλαιου και καρκίνου στον άνθρωπο. Υπάρχει επίσης περιορισμένη έρευνα σχετικά με τα προτεινόμενα επίπεδα χρήσης φοινικέλαιου.

Ωστόσο, οι ερευνητές τονίζουν τη μετριοπάθεια για να περιορίσουν την έκθεση όταν χρησιμοποιούν και καταναλώνουν προϊόντα φοινικέλαιου..

Περίπλοκη κατάσταση

Η τοποθέτηση της EFSA έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς, όπως έχει αποδειχθεί σε μια σειρά από επιλογές της μέχρι τώρα (όπως για παράδειγμα η θετική στάση της σε γενετικώς τροποποιημένα προϊόντα), δεν διακρίνεται για κάποια οικολογική υπερβολή. Τουναντίον… Κι όταν δημοσιεύει μια έκθεση που αφορά έως και το 40%-50% των τυποποιημένων προϊόντων διατροφής (από μπισκότα, σοκολάτες και γλυκίσματα, μέχρι πατατάκια και ζυμαρικά) και θίγει μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες, τα πράγματα δεν είναι απλά. Ας σημειωθεί πως η επεξεργασία του φοινικέλαιου, σε θερμοκρασίες γύρω στους 200 βαθμούς Κελσίου, γίνεται για να αποβάλει την οσμή και το κόκκινο χρώμα του. Γιατί όμως οι εταιρείες επιμένουν στο φοινικέλαιο; Γιατί διαθέτει ιδιότητες ιδανικές για τη βιομηχανία (για παράδειγμα έχει υψηλότερο σημείο τήξης και δεν υγροποιείται εύκολα, ενώ απαιτεί μικρή έως καθόλου υδρογόνωση και παρατείνει τον χρόνο ζωής των προϊόντων), ενώ ταυτόχρονα είναι πιο οικονομικό: έχει κόστος 800 δολ./τόνο, ενώ το ηλιέλαιο κοστίζει 845 δολ./τόνο και η ελαιοκράμβη 920 δολ./τόνο. Παρότι από το 2007 είναι το πρώτο σε παραγωγή φυτικό έλαιο διεθνώς, την τελευταία 20ετία έχει δεχθεί σοβαρή κριτική από επιστημονικές και ιατρικές ενώσεις της Ευρώπης και των ΗΠΑ, που συσχετίζουν τα προϊόντα που το χρησιμοποιούν κυρίως με καρδιοπάθειες. Η αντιπαράθεση κλιμακώθηκε στην Ιταλία, όταν πέρυσι μία από τις μεγαλύτερες αλυσίδες σούπερ μάρκετ της χώρας, η Coop, απομάκρυνε περίπου 200 δικά της προϊόντα που περιείχαν φοινικέλαιο. Επίσης, η ιταλική βιομηχανία ζυμαρικών Barilla παρήγαγε palm oil free προϊόντα. Η απάντηση ήρθε από τη μεγάλη εταιρεία Ferrero, η οποία παράγει και το γνωστό προϊόν Nutella και η οποία υποστήριξε πως χρησιμοποιεί πιστοποιημένο φοινικέλαιο που προέρχεται από βιώσιμη παραγωγή και πως η επεξεργασία του γίνεται σε θερμοκρασίες χαμηλότερες των 200 βαθμών. Μάλιστα, η επεξεργασία αυτή, σύμφωνα με την εταιρεία, είναι πιο χρονοβόρα και κατά 20% ακριβότερη.

Πώς το φοινικέλαιο φέρνει την Ε.Ε. σε σύγκρουση με τη ΝΑ Ασία

REUTERS/STRINGER

Η Ευρωπαϊκή Ένωση γυρίζει την πλάτη στο φοινικέλαιο, σε μια κίνηση, που πυροδοτεί κριτική για εμπορικό προστατευτισμό και απειλές για αντίποινα από μεγάλους παραγωγούς, όπως η Ινδονησία και η Μαλαισία, αλλά χαιρετίζεται με ικανοποίηση από περιβαλλοντικές οργανώσεις.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση κινητοποιείται ύστερα από διαμαρτυρίες αρκετών ετών από ακτιβιστές για το πώς η καλλιέργεια και η χρήση του συγκεκριμένου φυτικού ελαίου συνδέεται με την αποψίλωση των δασών και σοβαρές παραβάσεις στα εργασιακά δικαιώματα. Σύμφωνα με τον Eyes on the Forest, έναν συνασπισμό μη κυβερνητικών οργανισμών, που χρηματοδοτείται από το World Wildlife Fund, η Σουμάτρα της Ινδονησίας έχασε το 56% από τα 25 εκατομμύρια εκτάρια (250.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα) φυσικών δασών τα τελευταία 31 χρόνια.

Η βιομηχανία παραγωγής φοινικελαίου, η ισχυρότερη στο νησί, εκτιμάται ότι ήταν από τους βασικούς παράγοντες για την απώλεια αυτή.

Η Γαλλία και η Νορβηγία έγιναν από τις πρώτες χώρες, που άρχισαν τον περασμένο μήνα να περιορίζουν τη χρήση φοινικελαίου, γεγονός που γεννά φόβους για μεγάλη οικονομική ζημία στις χώρες της Νοτιανατολικής Ασίας. Η Ινδονησία και η Μαλαισία καλύπτουν το 80% της παγκόσμιας παραγωγής. Ωστόσο πέρα από τις μεμονωμένες κινήσεις ήδη από τον περασμένο Ιούνιο η Ε.Ε. συμφώνησε να μειώνει σταδιακά τη χρήση του στα καύσιμα μεταφορών και τελικά να την εξαλείψει έως το 2030. Η Ε.Ε. είναι ένας από τους κορυφαίους καταναλωτές φοινικελαίου στον κόσμο.