Εσπεριδοειδή και ανοσοποιητικό – Ποια προϊόντα προκαλούν ασθένειες

Τα εσπεριδοειδή είναι φρούτα τα οποία ενδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα μας, γι’ αυτό η παραγωγή τους πρέπει να είναι επαρκής για όλο τον πληθυσμό του πλανήτη. Παρ’ όλα αυτά ένα μεγάλο ποσοστό της παραγωγής καταστρέφεται και πετιέται σε χωματερές.

Το ΠΑΚΟΕ στην συγκεκριμένη συγκυρία του κορονοïού εστιάζει και στο πρόβλημα της μετάδοσης ασθενειών από διάφορα εδώδιμα προϊόντα καθώς και στεροειδή.

Οι επιβλαβείς οργανισμοί δεν στοχεύουν μόνο το ζωικό βασίλειο, αλλά και το φυτικό. Ειδικά για τα καλλιεργούμενα φυτά η εμφάνιση και εξάπλωση των επιβλαβών εντόμων, ακάρεων, νηματωδών, βακτηρίων, μυκήτων, ιών και μυκοπλασμάτων, σε µια χώρα μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς καλλιέργειες οικονομικής σημασίας ή και να προκαλέσει ζημιές σε ενδημικά φυτά, χώρους πρασίνου, δάση κτλ. µε αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στη χλωρίδα ενός τόπου.

Στις σημερινές συνθήκες, σε ένα κόσμο που αλλάζει τόσο από πλευράς διαμορφούμενων συνθηκών αγοράς, όσο και από πλευράς φυτοπροστασίας, νέοι εχθροί προκαλούν σημαντικά προβλήματα ακριβώς επειδή μεταφέρονται με το διακινούμενο φυτικό υλικό (ασθένειες, εξωτερικοί εχθροί ή και σπόροι ζιζανίων). Αυτοί οι μεταφερόμενοι παράγοντες σε ένα νέο περιβάλλον μπορεί να γίνουν εχθροί με εντυπωσιακό κόστος αφού ανάλογα με το εύρος των ξενιστών τους μπορούν δια της διασποράς των να προσβάλλουν και τρίτες καλλιέργειες και να επηρεάσουν αρνητικά το περιβάλλον της χώρας ή της περιοχής εισαγωγής των.

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος δημιουργήθηκε ο Κλάδος Φυτοϋγειονοµικού Ελέγχου και Ελέγχου Ποιότητας του Τμήματος Γεωργίας, μεταξύ άλλων, είναι υπεύθυνος και για την εφαρμογή της νομοθεσίας που αφορά την υιοθέτηση μέτρων προστασίας κατά της εισαγωγής και εξάπλωσης επιβλαβών οργανισμών για τα φυτά (και φυτικά προϊόντα) στον τόπο µας και γενικότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση ( περί Μέτρων Προστασίας κατά της Εισαγωγής και Εξάπλωσης Οργανισμών Επιβλαβών για τα Φυτά και Φυτικά Προϊόντα Νόμοι του 2003 και 2005 (N.147(I)/2003 και N.93(I)/2005)).

Οι επιβλαβείς οργανισμοί που υπόκεινται σε φυτοϋγειονοµικούς ελέγχους είναι γνωστοί ως “Regulated Pests” ή καθορίζεται ως «επιβλαβής οργανισμός καραντίνας» νοουμένου ότι δεν έχει εντοπιστεί σε µια χώρα ή σε ένα γεωγραφικό μέρος της. Με τον τρόπο αυτό ένας εχθρός καραντίνας δυνατό να αφορά όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, ένα Κράτος αυτής ή μέρος αυτού και καθορίζεται στη σχετική νομοθεσία.

Τα τελευταία χρόνια εκδηλώσεις πολλών φυτικών παρασίτων που είναι νέες στο έδαφος της Ένωσης έχουν πυροδότηση μία έρευνα και την αξιολόγηση που διενεργήθηκε από το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Επιτροπής και την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων και κατά την οποία ελήφθη υπόψη η πιθανότητα εξάπλωσης, εγκατάστασης και οι συνέπειες των επιβλαβών οργανισμών για την Ένωση. Ελήφθησαν επίσης υπόψη οι απόψεις μιας ειδικής ομάδας εμπειρογνωμόνων και τα σχόλια του κοινού μέσω της διαδικτυακής πύλης για τη βελτίωση της νομοθεσίας.

Με το πρώτο σχετικό έγγραφο το Τμήμα Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων («Επιβλαβείς Οργανισμοί Προτεραιότητας – Κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμός (ΕΕ) 2019/1702 της Επιτροπής της 1ης Αυγούστου 2019») και με βάση την παράγραφο 2, του άρθρου 6, του Κανονισμού (ΕΕ) 2016/2031, κατατέθηκε κατάλογος επιβλαβών οργανισμών προτεραιότητας. Προέκυψε, ότι υπάρχουν 20 επιβλαβείς οργανισμοί, των οποίων ο δυνητικός οικονομικός, περιβαλλοντικός ή κοινωνικός αντίκτυπος είναι ο πιο σοβαρός για το έδαφος της Ένωσης. Επιπλέον, δεν είναι γνωστή η παρουσία των εν λόγω επιβλαβών οργανισμών στο έδαφος της Ένωσης ή είναι γνωστή η παρουσία τους είτε σε περιορισμένο τμήμα του εν λόγω εδάφους είτε σε λίγες, ακανόνιστες, μεμονωμένες και σπάνιες περιπτώσεις. Κατά συνέπεια, κρίθηκε σκόπιμο να καταχωρηθούν οι εν λόγω 20 επιβλαβείς οργανισμοί προτεραιότητας στο Παράρτημα του κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισµού (ΕΕ) 2019/1702.

Eπιβλαβείς οργανισμοί προτεραιότητας (1η Αυγούστου 2019) [∆εκαέξι (16) έντοµα, ένας (1) νηµατώδης, ένας (1) μύκητας και δύο (2) βακτήρια, ένα από τα οποία είναι το Xylella fastidiosa]

Ο κατάλογος ο οποίος δημοσιεύθηκε στις 11 Οκτωβρίου συμπεριέλαβε 20 παράσιτα καραντίνας ως παράσιτα υψηλής προτεραιότητας για τις δυνητικές οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις των επιβλαβών οργανισμών  στη γεωργία και τη δασοκομία.  Ανάμεσα σε αυτούς βρίσκονται το βακτήριο Xylella fastidiosa, το ιαπωνικό σκαθάρι, το ασιατικό κερασφόρο σκαθάρι, το βακτήριο που προκαλεί πρασίνισμα των εσπεριδοειδών και ο μύκητας της μελανής κηλίδωσης των εσπεριδοειδών.

Δείτε ακόμη:

Τσακρής: Στο πικ της πανδημίας μπορεί να ήταν ενεργά 100.000 κρούσματα

Κλινικάρχης Θεσσαλονίκης «καρφώνει» Κικίλια: Είναι εξαφανισμένος

Το βακτήριο Xylella fastidiosa δικαιολογητικά θεωρείται από τα πιο επικίνδυνα βακτήρια των φυτών παγκοσμίως και έχει οριστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση σε οργανισμό καραντίνας,  έχει τις μεγαλύτερες επιπτώσεις στις γεωργικές καλλιέργειες, συμπεριλαμβανομένων των φρούτων, είναι δυνατών να  προκαλέσει ετήσιες απώλειες παραγωγής ύψους 5,5 δισ. ευρώ. Η ασθένεια θα επηρέαζε το 70 % της αξίας παραγωγής από τα γηραιότερα ελαιόδενδρα (άνω των 30 ετών) και το 35 % της αξίας παραγωγής από τα νεότερα, 11% των εσπεριδοειδών, 13% αμύγδαλο και μεταξύ 1-2% της παραγωγής σταφυλιών αν εξαπλωθεί  σε ολόκληρη την ΕΕ.

Αναφέρθηκε για πρώτη φορά στο έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις ιταλικές αρχές τον Οκτώβριο του 2013, και τον Ιούλιο του 2015, οι γαλλικές αρχές ανέφεραν ότι το πρώτο ξέσπασμα του Xylella fastidiosa στο έδαφος τους, στην Κορσική, και αργότερα στην ηπειρωτική Γαλλία.

Το βακτήριο αποικίζει τα ξυλώδη αγγεία των φυτών και, κατά κανόνα, μεταδίδεται από έντομα που ανήκουν στις οικογένειες εντόμων Cicadellidae και Cercopidae και τρέφονται από τα ξυλώδη αγγεία των φυτών. Τα συμπτώματα ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό και μπορεί να προκαλέσουν την πλήρη νέκρωση των φυτών μέσα σε λίγα χρόνια, ανάλογα με το είδος του φυτού ξενιστή, τη σοβαρότητα της μόλυνσης και τις κλιματικές συνθήκες.

Εκτός από τις άμεσες επιπτώσεις στην παραγωγή, οι επιβλαβείς οργανισμοί έχουν σημαντικές έμμεσες επιπτώσεις σε μια ολόκληρη σειρά συναφών οικονομικών τομέων.

Για παράδειγμα, εάν το ασιατικό κερασφόρο σκαθάρι (Anoplophora glabripennis) εξαπλωνόταν σε ολόκληρη την ΕΕ, θα μπορούσε να προκαλέσει άμεσα την καταστροφή του 5% των αναπτυσσόμενων δέντρων πολλών δασικών ειδών της ΕΕ, όπως είναι η σκλήθρα, η μελιά, η οξιά, η σημύδα, η φτελιά, το σφενδάμι και ο πλάτανος. Η αξία των δέντρων αυτών αποτιμάται σε 24 δισ. ευρώ και οι οικονομικές επιπτώσεις στον τομέα της δασοκομίας θα μπορούσαν να φθάσουν τα 50 δισ. ευρώ.

Η ασθένεια που προκαλεί ο μύκητας Guignardia citricarpa (Αγενή μορφή Phyllosticta citricarpa) είναι γνωστή διεθνώς ως μελανής κηλίδωσης των εσπεριδοειδών. Το παθογόνο προσβάλει όλα τα είδη των Εσπεριδοειδών με μόνη  εξαίρεση τη νεραντζιά. Μεγαλύτερη ευπάθεια εμφανίζουν η λεμονιά και οι όψιμες   ποικιλίες  πορτοκαλιάς.

Η κάθε χώρα έχει υποχρέωση να γνωρίζει το φυτοϋγειονοµικό καθεστώς που διέπει τα προϊόντα που παράγει (φυτά, φυτικά προϊόντα ή άλλα αντικείµενα) και σε περίπτωση εξαγωγής τους σε άλλη χώρα θα πρέπει να ανταποκρίνεται στις φυτοϋγειονοµικές ανάγκες και απαιτήσεις της χώρας εισαγωγής. Επιπλέον, σε περίπτωση που προτίθεται να εισάγει ένα προϊόν από µια χώρα στην οποία παρουσιάζονται ορισμένοι επιβλαβείς οργανισμοί που δεν υπάρχουν στη χώρα αυτή, τότε θα πρέπει να προβεί σε ανάλυση επικινδυνότητας ούτως ώστε να διερευνήσει εκ των προτέρων τυχόν επιπτώσεις, που μπορεί να προκύψουν µε την εισαγωγή επιβλαβών οργανισμών µε τα προϊόντα αυτά, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για εχθρό καραντίνας, και να απαιτήσει τη λήψη επιπρόσθετων φυτοϋγειονοµικών μέτρων.

Σειρά τώρα έχουν τα κράτη μέλη τα οποία θα πρέπει να ξεκινήσουν εκστρατείες ενημέρωσης του κοινού, να καταρτίσουν σχέδια έκτακτης ανάγκης και να εκπονήσουν σχέδια δράσης για την εκρίζωση τέτοιων οργανισμών.

Με βάση λοιπόν τα γεγονότα και τις πληροφορίες, θα πρέπει όλοι μας, αλλά κυρίως οι αρμόδιοι φορείς, να συνειδητοποιήσουμε πως το σοβαρό αυτό πρόβλημα, μας χτυπάει την πόρτα, εάν δεν το έχει ήδη κάνει. Είναι άμεση η ανάγκη ενημέρωσης, πρόληψης και σχεδίασης αντιμετώπισης αυτών των τόσο σοβαρών προβλημάτων που μπορούν να διαλύσουν την οικονομία.