θυσιάζοντας-την-τοπική-αυτοδιοίκηση-706200

Θυσιάζοντας την Τοπική Αυτοδιοίκηση

Μου φαινόταν πάντα αδιανόητο να μην ενδιαφέρεσαι για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Από την ηλικία των δεκαοκτώ, όταν είχα την πρώτη μου εμπειρία στα Δημοτικά Συμβούλια Νεολαίας, και για πάνω από είκοσι χρόνια πλέον παραμένω σταθερά γοητευμένος από τη δύναμη του να αλλάζεις τη γειτονιά σου. Εξίσου σταθερή με τη γοητεία παραμένει όλα αυτά τα χρόνια και η τακτική της κεντρικής εξουσίας να αποθαρρύνει τη συμμετοχή των πολιτών, εργαλειοποιώντας τους Δήμους και τις Κοινότητες κατά το δοκούν. Μετράμε τρία μεταρρυθμιστικά σχέδια μέσα σε αυτήν την εικοσαετία: τον Καποδίστρια, τον Καλλικράτη και τον Κλεισθένη. Και τώρα οδεύουμε προς ακόμα μία αλλαγή. Αντέχουν άραγε οι Δήμοι μας τέτοιες σοβαρές αλλεπάλληλες αλλαγές; Μπορούν οι Δημοτικές Υπηρεσίες και οι Δήμαρχοι αντί να επικεντρώνονται στην επίλυση των ζωτικών προβλημάτων των περιοχών τους να ασχολούνται με τις συνέπειες που φέρνουν στη δομή και στη λειτουργικότητα κάθε τόσο οι νέοι νόμοι;

Όμως ας δούμε το περιεχόμενο μερικών αλλαγών που φέρνει το υπό διαβούλευση έως τις 18 Μαρτίου νομοσχέδιο της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Κρύβεται ίσως σε αυτό κάποιο μέτρο που θα βελτίωνε την αποτελεσματικότητα των Δήμων ή θα αύξανε τη συμμετοχικότητα των δημοτών στα κοινά;
  • Τα Άρθρα 27 και 28 για την εκλογή προέδρων και συμβουλίων στις κοινότητες δεν πετυχαίνουν σίγουρα τίποτα από τα δύο, καθώς προβλέπουν στην ουσία τον έμμεσο ορισμό του Προέδρου Κοινότητας από τον Δήμαρχο. Είναι δυνατόν κάποιος που βγήκε τρίτος σε μια Κοινότητα να εκλέγεται Πρόεδρος μόνο και μόνο γιατί ανήκει στον συνδυασμό αυτού που εκλέχτηκε Δήμαρχος; Το προτεινόμενο μέτρο οπισθοχωρεί σε ένα απόλυτα συγκεντρωτικό σύστημα που αντικαθιστά την έννοια του αιρετού με την έννοια του έμμεσα διορισμένου. Θα ήταν ίσως εντιμότερο να προτεινόταν από το νομοσχέδιο η μετονομασία του Πρόεδρου Κοινότητας σε Τοποτηρητή.
  • Το νομοσχέδιο διαχωρίζει αυθαιρέτως τις κοινότητες σε αυτές άνω και σε αυτές κάτω των 300 κατοίκων θεωρώντας ότι στις πρώτες είναι λιγότερο σημαντικό να αναλαμβάνει τα ηνία της Κοινότητας ο άνθρωπος που κέρδισε τις περισσότερες ψήφους και για αυτό σε αυτές είναι που θα «ορίζεται» Πρόεδρος από τον Δήμαρχο. Θα ήταν ίσως εντιμότερο να υπογραμμίζεται σε κάποιο άρθρο ότι η αξία της συμμετοχής των ίδιων των πολιτών στην επίλυση των θεμάτων της κοινής τους συμβίωσης κρίνεται ως δευτερεύουσας σημασίας μπροστά στην αξία της «καλής χημείας» μεταξύ εκάστου Δημάρχου και αντίστοιχου Προέδρου Κοινότητας.
  • Το Άρθρο 1 εισηγείται τη μείωση των μελών των Δημοτικών Συμβουλίων, χωρίς ουδεμία αιτιολόγηση και παρόλο που οι θέσεις είναι μη αμειβόμενες και δεν επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό. Οι συνενώσεις από τις οποίες δημιουργήθηκαν οι σημερινοί Δήμοι οδήγησαν σε σημαντική αύξηση του πληθυσμού έκαστου Δήμου και συνεπώς το μεγαλύτερο πλήθος μελών κάθε Συμβουλίου βελτιώνει τον δείκτη αντιπροσωπευτικότητας. Ίσως θα ήταν τιμιότερο έστω και σε αυτό το άρθρο να υπογραμμιζόταν η αξία της «καλής διαχείρισης» των ψηφοδελτίων και των δημοτικών ομάδων από τον Δήμαρχο σε βάρος της αξίας της αντιπροσωπευτικότητας των τοπικών κοινωνιών.
  • Και τέλος το σημαντικότερο. Το νομοσχέδιο εισηγείται την απόδοση ισχυρής πλειοψηφίας στον Δήμαρχο που θα συγκεντρώσει το 43% των ψήφων, δηλαδή μετατρέπει το 43% σε 51%. Και σε αυτήν την περίπτωση το επιχείρημα σχετίζεται με την ανομολόγητη πλην όμως πανταχού παρούσα προτεραιοποίηση της διαχειριστικής δυνατότητας του Δημάρχου. Όμως οι Δήμοι και οι Κοινότητες είναι η ευκαιρία της κοινής συμπόρευσης των πολιτών στην αντιμετώπιση των συλλογικών προβλημάτων τους με βασικό στόχο την εύρεση της λύσης-συνισταμένης. Το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο μοιάζει να τον έχει ξεχάσει.

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση πορεύεται προς μία ακόμα αλλαγή, από αυτές που την απορρυθμίζουν εις το όνομα της μεταρρύθμισης. Μια αλλαγή με συγκεκριμένη κατεύθυνση που ωστόσο δεν ομολογείται: τη θυσία της αντιπροσωπευτικότητας εις το όνομα μιας επιδιωκόμενης αποτελεσματικότητας διοίκησης. Πέραν του ότι δεν υπάρχουν εγγυήσεις για την επίτευξη αυτού του στόχου, η υποτίμηση του στόχου της αντιπροσωπευτικότητας στην Τοπική Αυτοδιοίκηση κρύβει μια μεγάλη παγίδα: την αποτροπή της συμμετοχής των ενεργών πολιτών και των τοπικών πρωτοβουλιών λόγω της αναμενόμενης ενίσχυσης των μεγάλων και με κομματική στήριξη συνδυασμών στα δημοτικά πράγματα. Θα είναι μεγάλο κρίμα να αποθαρρυνθούμε από έναν υπέροχο σκοπό: το να αλλάξουμε τον κόσμο «στα μικρά».

Του Νίκου Νυφούδη, π. βουλευτή του Ποταμιού και εκπροσώπου τύπου της κίνησης «εΜείς»