ηλ-λυγερός-νέο-εκλογικό-σύστημα-με-συ-648108

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ - 'ΑΡΘΡΑ | 13.02.2021 | 08:42

Ηλ. Λυγερός*: Νέο εκλογικό σύστημα με συνταγή από τα παλαιά

Μετά από πολλές νομοθετικές παρεμβάσεις, που ανέτρεψαν το εκλογικό αποτέλεσμα και το νομικό πλαίσιο που ίσχυε με τον νόμο 4555/2018 «Κλεισθένης Ι» με τον οποίο διεξήχθησαν οι αυτοδιοικητικές εκλογές (προς δόξα της δημοκρατίας), η κυβέρνηση της ΝΔ έδωσε στη δημοσιότητα, νομοσχέδιο με 77 άρθρα για την εκ νέου μεταρρύθμιση του εκλογικού συστήματος και της σύνθεσης των θεσμικών οργάνων της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η διεξαγωγή των εκλογών για την τοπική αυτοδιοίκηση αργεί, καθώς η τρέχουσα θητεία των αιρετών δεν έχει φτάσει ούτε στο μέσον της. Προς τι η βιασύνη; Μήπως δεν υπάρχουν άλλα πολύ πιο σοβαρά προβλήματα στην τοπική αυτοδιοίκηση για τα οποία πρέπει να τοποθετηθεί, να λύσει και να νομοθετήσει η κυβέρνηση;

Αξίζει να εξεταστεί αυτή η κίνηση, και το περιεχόμενο της μέσα στο ευρύτερο Ευρωπαϊκό αυτοδιοικητικό περιβάλλον. Όλες οι σύγχρονες χώρες νομοθετούν και εφαρμόζουν αποκέντρωση της κεντρικής διοίκησης, μεταφορά πόρων και αρμοδιοτήτων σε θεσμούς και όργανα που είναι εγγύτερα στον πολίτη, συμμετοχικές διαδικασίες ελέγχου και προγραμματισμού, καινοτόμες αναπτυξιακές δράσεις και προσανατολισμούς. Επιπλέον ενισχύονται τόσο τα όργανα διακρατικών περιφερειακών συμβουλίων με αρμοδιότητες και πόρους όσο και οι διακρατικές περιφερειακές συνεργασίες.

Τα εκλογικά συστήματα της απλής αναλογικής που εφαρμόζονται, σε διάφορες παραλλαγές, αποτελούν το κυρίαρχο μοντέλο στην Ευρωπαϊκή Αυτοδιοίκηση, με το δημοτικό συμβούλιο να συνιστά το κυρίαρχο σώμα και την κυβερνησιμότητα να διασφαλίζεται με ισορροπημένη κατανομή εξουσίας σε διάφορα όργανα. Και κυρίως διαμορφώνει και αναπαράγει συνεργασίες και κοινές πολιτικές, εξασφαλίζοντας έτσι καλύτερες και αποτελεσματικότερες διοικήσεις.

Είναι όμως ζητούμενο αυτό στη χώρα μας; Τι ευαγγελίζεται το προτεινόμενο νομοσχέδιο της ΝΔ; Μια απλή ανάγνωση οδηγεί σε πολύ σοβαρές διαπιστώσεις.

Δεν αναφέρεται πουθενά η ανάγκη εκσυγχρονισμού του συνολικού θεσμικού πλαισίου της Αυτοδιοίκησης. Καμία πρόβλεψη για αποκέντρωση, για αρμοδιότητες με πόρους, για τον νέο κώδικα Δήμων, για τις σχέσεις Α και Β βαθμού αυτοδιοίκησης και όλα όσα καθορίζουν και προσδιορίζουν την αυτοτέλεια αυτήςτης διοικητικής βαθμίδας . Αναφέρεται μόνο στο εκλογικό σύστημα και κυρίως στις διορισμένες πλειοψηφίες με σκοπό την εξασφάλιση κυρίαρχης παρουσίας και ενίσχυσης προσωπογενών εξουσιών αποτρέποντας ουσιαστικά κάθε ίχνους αυτοτέλειας των Δήμων

Όσον αφορά αυτό κάθε αυτό το εκλογικό σύστημα. Το προτεινόμενο σύστημα κατανομής εδρών, με το 60% να απονέμεται στην παράταξη του εκλεγόμενου Δημάρχου επαναφέρει μια τεχνητά διαμορφωμένη πλειοψηφία που δεν αντιστοιχεί στην εκφρασμένη λαϊκή βούληση. Και αυτό το σύστημα έρχεται από πολύ παλαιά. Ακολουθεί τη δεξιά στην πολιτική παρουσία της στην χώρα μας και τόσο η αυτοδιοίκηση όσο και η ίδια η χώρα το έχει πληρώσει με δυσάρεστες επιπτώσεις.

Μια τέτοια αντιμετώπιση όμως της τοπικής αυτοδιοίκησης μόνο τυχαία και χωρίς στόχο δεν είναι. Η λογική του ότι η κεντρική κυβέρνηση πρέπει να καθορίζει και να προσδιορίζει τις επιλογές των Δήμων και των Περιφερειών. Αποτυπώνεται καθαρά σε πολλές νομοθετικές ρυθμίσεις η σκοπιμότητα των οποίων είναι η οριοθέτηση της δυνατότητας των επιλογών από τα ίδια τα όργανα της τοπικής αυτοδιοίκησης (πχ διαχείριση απορριμμάτων, διαχείριση υδάτινων πόρων, παραλίες , οδικά δίκτυα , κ.α.) και η μεταφορά των αποφάσεων σε κεντρικό επίπεδο. Η θεσμοθέτηση περιοριστικών μέτρων (τα οποία δεν δικαιολογούνται μόνο από την πανδημία), η υπερενίσχυση των κατασταλτικών μηχανισμών, η συνεχιζόμενη υποβάθμιση και ο έλεγχος των ανεξάρτητων αρχών μόνο βάθεμα δημοκρατίας δεν καθιερώνει.

Γιατί πόσο δημοκρατικό είναι το 43% να μετατρέπεται εξ ορισμού σε 60% ανεξάρτητα για παράδειγμα αν ο επόμενος συνδυασμός έχει λάβει ποσοστό 42%; Εξ άλλου σήμερα υπάρχουν συνδυασμοί που εξέλεξαν Δημάρχους με 20, 25, και 30%. Με ότι ποσοστό και να έχει ο συνδυασμός του Δημάρχου θα πάρει «προίκα» 60% στους συμβούλους. Αυτό λέγεται δημοκρατίας; «Τα δικά μου δικά μου και τα δικά σας πάλι δικά μου».

Ποιος θεωρεί επίσης ότι το 120 % επιπλέον στο αριθμό υποψηφίων, σε συνδυασμό με τη μείωση των εκλόγιμων θέσεων κατά 20%, βοηθά τη συμμετοχή, τη δημοκρατία και δεν είναι ένα μέτρο υποβάθμισης της ποιότητας που περιορίζει την αυτοδιοίκηση αφαιρώντας παράλληλα τη δυνατότητα σε διάφορες κοινωνικές ομάδες και συλλογικότητες που κινούνται έξω από τα στενά κομματικά πλαίσια να ασχοληθούν με αυτή;

Ποιος πιστεύει ότι η κατάργηση αυτοτελών εκλογών στις κοινότητες με δυνατότητα θέσης υποψηφιότητας και με ενιαίο τοπικό ψηφοδελτίου είναι προωθητικό και αποκεντρωτικό μέτρο; Τέτοια μέτρα θα μπορούσαν δυνητικά να καθιερώσουν πλαίσια ευρύτερων συνεργασιών με ευεργετικά αποτελέσματα για το σύνολο της αυτοδιοίκησης. Μια νέα γενιά μπαίνει τώρα στο «στίβο» της συμμετοχής, ας μη τους μεταφερθούν όλες οι παθογένειες του παρελθόντος.

Πότε άραγε η εκλογή ενός ανεξάρτητου συμβούλου ή εκπροσώπου μιας μικρής ομάδας δημοτών στάθηκε εμπόδιο στην άσκηση και λειτουργία των Δήμων και προτείνετε η καθιέρωση πλαφόν 3% για εκλογή συμβούλου; Η συγκεκριμένη βέβαια στόχευση θα εξασφαλιστεί σύμφωνα με τις προτάσεις του νομοσχεδίου και από τη μείωση του αριθμού των συμβούλων. Λιγότεροι σύμβουλοι μεγαλύτερο το όριο για την κατανομή έδρας.

Και αυτή η πολύμηνη προεκλογική εκστρατεία ποιόν ακριβώς εξυπηρετεί; Τον έλεγχο των δαπανών ( υπάρχουν τρόποι που εύκολα προσδιορίζονται οι δαπάνες, αρκεί να υπάρχει θέληση), την ισοτιμία προβολής και ενημέρωσης, δηλαδή για το τελευταίο διάστημα μετά την οριστικοποίηση των ψηφοδελτίων, θα επιβληθούν μέτρα και απαγορεύσεις εμφανίσεων και διαφημίσεων, άρα και εσόδων από τα ΜΜΕ;

Η δημοκρατία μπορεί να έχει δυσκολίες, αλλά είναι (όπως όλοι αναγνωρίζουν) το καλύτερο και δικαιότερο σύστημα. Η μείωση και η στρέβλωση της δημοκρατίας μπορεί πρόσκαιρα κάποιους να εξυπηρετεί, μακροπρόθεσμα όμως συνολικά είναι αποδεδειγμένα επιβλαβής. Μπορεί κάποιοι να θεωρούν ότι η κυβερνησιμότητα κτίζεται και εφαρμόζεται με πλειοψηφικά συστήματα, όμως από την άλλη πλευρά υπάρχει και το ιστορικό γίγνεσθαι που διατυπώνει άλλα συμπεράσματα. Δεν είναι καινοτομία το πλειοψηφικό σύστημα στην τοπική αυτοδιοίκηση. Ούτε ισχυρές και στέρεες πλειοψηφίες δημιουργούσε, ούτε προωθητικό ήταν για την αυτοδιοίκηση η εφαρμογή του (αν σκεφτεί κανείς ότι στην Ελλάδα ακόμα συζητείται και ουσιαστικά ζητείται το αυτονόητο η αυτοτέλεια), ούτε ο έλεγχος και η συμμετοχή ήταν η καθημερινότητα. Παρατηρώντας απλά κάποιος τα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά, τα οικονομικά μεγέθη, τη λειτουργία των πόλεων, την κοινωνική παρέμβαση, την ανταγωνιστικότητα με τις άλλες Ευρωπαϊκές περιφέρειες, στα χρόνια εφαρμογής των πλειοψηφικών εκλογικών συστημάτων στην Ελλάδα, θα καταλήξει σε σημαντικά συμπεράσματα.

Η κυβερνησιμότητα δεν πρέπει να επιβάλλεται με νομοθετικά μέτρα, δίνοντας εξουσία σε μειοψηφίες. Κατακτιέται με συναίνεση, προγραμματικές συγκλίσεις, οραματικούς ανθρώπους και εμπιστοσύνη στον δημότη και στην γνώμη του, με συμμετοχικές και τοπικές αποκεντρωτικές διαδικασίες. Τελευταίο μα εξίσου σημαντικό. Η χώρα βρίσκεται στη δίνη μιας υγειονομικής περιπέτειας και δυστυχώς και μιας επερχόμενης νέας οικονομικής κρίσης. Οι προτεραιότητες είναι άλλες, και πρέπει να είναι άλλες. Υπάρχει χρόνος για τη νομοθέτηση του νέου εκλογικού συστήματος. Η βέλτιστη λύση θα είναι να σχεδιαστεί μια συνολική μεταρρύθμιση για την αυτοδιοίκηση και την αυτοτέλεια της και μέσα εκεί να συζητηθεί και το αναλογικό σύστημα εκλογής.