βενιζέλος-η-τοπική-αυτοδιοίκηση-βρέθ-190122
ΠΟΛΙΤΙΚΗ | 09.12.2014 | 20:19

Βενιζέλος: Η Τοπική Αυτοδιοίκηση βρέθηκε υπό την πίεση της κρίσης και των καταστάσεων που ζούμε όλοι

Σε εκδήλωση του Τομέα Αυτοδιοίκησης ΠΑΣΟΚ με θέμα «Οι Αλλαγές και οι Μεταρρυθμίσεις στο Κράτος και την Αυτοδιοίκηση», μίλησε ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Ευάγγελος Βενιζέλος πλαισιωμένος από τον Υφυπουργό Εσωτερικών Γιώργο Ντόλιο, τον Περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρο Αρναουτάκη, τον Γραμματέα του Τομέα Αυτοδιοίκησης ΠΑΣΟΚ Φώτη Χατζημιχάλη και τον Δήμαρχο Αμφιλοχίας Απόστολο Κοιμήση.

Αναλυτική η ομιλία του κ. Βενιζέλου:

Φίλες και φίλοι, το μεγάλο στοίχημα των τελευταίων ετών ήταν το κράτος, η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι τμήμα του κράτους, δεν είναι η κεντρική Κυβέρνηση αλλά οι πολίτες αντιλαμβάνονται τους θεσμούς της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Αυτοδιοίκησης ως θεσμούς εξουσίας ως θεσμούς εν ευρεία έννοια κρατικούς. Είναι τμήμα της πολιτείας. Επιτελούν καθήκοντα και ασκούν αρμοδιότητες οι οποίες δεν αφορούν απλά και μόνο τις τοπικές υποθέσεις με τη στενή έννοια του όρου, αλλά το γενικό συμφέρον με την ευρύτερη δυνατή έννοια του όρου. Άρα επιτελούν λειτουργία δημόσια.

Βέβαια η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι παράλληλα και θεσμός εξουσίας τοπικής και περιφερειακής, και θεσμός πίεσης προς την κεντρική πολιτική εξουσία. Αλλά έχει πολύ μεγάλη σημασία να πούμε ότι στο παιχνίδι της κρίσης δεν υπάρχει μόνο το δημόσιο και ο δημόσιος τομέας, δεν υπάρχει μόνο η κεντρική Κυβέρνηση και η Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Υπάρχει και ο ιδιωτικός τομέας, υπάρχει και η αγορά, υπάρχει ο χώρος του επιχειρείν για τον οποίο σπανίως μιλάμε. Γιατί η κρίση του μοντέλου ανάπτυξης της χώρας, η κρίση του μοντέλου ανταγωνιστικότητας που κατέρρευσε μέσα από το κορυφαίο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών δεν ήταν μια κρίση κρατική, μια κρίση δημόσια, ήταν μια κρίση εθνική μια κρίση και του ιδιωτικού τομέα.

Και πρέπει πριν από οτιδήποτε άλλο να αποσαφηνίσουμε ότι οι αλλαγές στο κράτος περιλαμβανομένης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα αποδώσουν το πλήρες αποτέλεσμά τους όταν θα έχουν συντελεστεί στη χώρα μας και οι αλλαγές που είναι αναγκαίες στο χώρο του ιδιωτικού τομέα, στο χώρο των επιχειρήσεων και στις σχέσεις φυσικά κράτους – Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ιδιωτικού τομέα.

Επίσης κοινός παρονομαστής είναι ο λαός, κοινός παρονομαστής είναι η κοινωνία των πολιτών σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο. Και η κοινωνία των πολιτών με τους δικούς της θεσμούς έχει τα δικά της προβλήματα και αυτή ήταν και είναι μέρος της κρίσης και αυτή πρέπει να βοηθήσει στη συνολική και οριστική υπέρβαση της κρίσης.

Έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία να έχουμε την πλήρη εικόνα, το πλήρες φάσμα της κρίσης και της μεγάλης προσπάθειας που κάνουμε. Αλλά η μοίρα του κράτους είναι αυτή και αυτό συμβαίνει σε όλες τις χώρες σε όλες τις κοινωνίες: ο πολίτης κατακρίνει με ευκολία το κράτος για όλα τα κακά και σε μια στιγμή κρίσης περιμένει τα πάντα από το κράτος.

Δείτε πως εξελίσσονται τα πράγματα σε οποιαδήποτε φυσική καταστροφή, σε οποιοδήποτε πρόβλημα το οποίο είναι πρόβλημα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας. Δείτε τι γίνεται όταν κλονίζεται η κοινωνική συνοχή, ψάχνουν να βρουν υποστηρίγματα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση γιατί αυτό επιβάλλει η αρχή της επικουρικότητας και βεβαίως ψάχνουν να βρουν στηρίγματα στο κράτος, στο πολιτικό σύστημα, σε πολιτικές αποφάσεις και πρωτοβουλίες.

Τώρα πια όμως όλοι έχουν καταλάβει ότι δεν θα πετύχουμε τίποτα στο επίπεδο της εθνικής ανταγωνιστικότητας εάν δεν αλλάξουμε το κράτος. Εάν δεν φτάσουμε σε ένα κανονικό κράτος. Το κανονικό κράτος δεν είναι το κράτος του παρελθόντος. Δεν είναι το πελατειακό ανοργάνωτο κράτος. Δεν είναι το αναποτελεσματικό κράτος. Δεν είναι το γραφειοκρατικό κράτος.

Το κανονικό κράτος, ένα κανονικό ευρωπαϊκό κράτος είναι το κράτος του μέλλοντος και έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία το κράτος αυτό στην υπηρεσία της ανάπτυξης και του πολίτη να μετασχηματίζεται σε όλα τα επίπεδά του. Από το πολιτικό σύστημα, από τα κορυφαία πολιτικά όργανα, από τον τρόπο λειτουργίας του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος και των κομμάτων, μέχρι το πιο μικρό πρακτικό επίπεδο, το εγγύτερο στην κοινωνία και τον πολίτη, που είναι το επίπεδο της πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Ξεκινάμε τις συζητήσεις για την αναθεώρηση του Συντάγματος όχι με δική μας πρωτοβουλία, γιατί εμείς έχουμε τοποθετηθεί στα θέματα αυτά ήδη από τον Ιούλιο του 2013 και πιστεύουμε ότι πρέπει να διαμορφωθούν συνθήκες πραγματικής πολιτικής συναίνεσης για να ξεκινήσει μια ουσιαστική συζήτηση για το σύνταγμα.

Δεν μπορεί σε συνθήκες πολιτικής έντασης, σχεδόν διχασμού, να κάνεις μια σοβαρή και αποτελεσματική συζήτηση για τα θέματα αυτά, αλλά πάντως ξεκινάει η συζήτηση και θα έχουμε την ευκαιρία να μιλήσουμε για τα μεγάλα θεσμικά και πολιτειακά ζητήματα. Ούτως ή άλλως από το Φεβρουάριο του 2013 οργανώσαμε ένα μεγάλο συνέδριο, επιστημονικοπολιτικό, όπου έχουμε διατυπώσει απροκατάληπτα τις απόψεις μας για τις ριζοσπαστικές τομές που πρέπει να γίνουν.

Αλλά μπορούμε να κινηθούμε με μεγαλύτερη ταχύτητα και μεγαλύτερη ευκολία στο επίπεδο της δημόσιας διοίκησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αλλά για να κινηθεί στο επίπεδο της δημόσιας διοίκησης, για να προχωρήσουν θεσμοί σημαντικοί όπως είναι η αξιοκρατία, η αξιολόγηση, πρέπει να πείσεις τον κόσμο που εργάζεται στο κράτος, ότι δεν είναι στο στόχαστρο μιας επιχείρησης εξανδραποδισμού του.

Ότι το ζήτημα δεν είναι να υπάρχει μια δαμόκλεια σπάθη απολύσεων, αλλά το ζήτημα είναι ο πολίτης να εξυπηρετείται από στελέχη της δημόσιας διοίκησης, που κατέχουν επάξια τις θέσεις τους και λειτουργούν χάρη του γενικού συμφέροντος, χάρη της ανάπτυξης και χάρη των πολιτών.

Και θέλω πραγματικά για μια ακόμη φορά να στείλω ένα μήνυμα σε όσους εργάζονται στο χώρο της δημόσιας διοίκησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ότι δεν πρέπει να νιώθουν ανασφάλεια, δεν πρέπει να φοβούνται, δεν πρέπει να βλέπουν παντού μια απειλή για την ίδια την υπόστασή τους, για τη θέση εργασίας που κατέχουν. Γιατί αυτό αφορά το εισόδημά τους, την οικογένειά τους, τα παιδιά τους.

Σε συνεργασία με αυτούς και εφαρμόζοντας κανόνες οι οποίοι έχουν δοκιμαστεί στην πράξη διεθνώς, θα εφαρμόσουμε πρακτικές οι οποίες τελικά οδηγούν στο καλύτερο και πιο χειροπιαστό αποτέλεσμα στο χώρο της δημόσιας διοίκησης.

Είναι εξαιρετικά δύσκολο την ίδια περίοδο με μεγάλη ταχύτητα να εφαρμόζεις πολιτικές δημοσιονομικής προσαρμογής, μείωσης του ελλείμματος, γιατί αυτό το κάνεις με δανεικά και δεν έχεις την άνεση να απλωθείς χρονικά σε όλη την περίοδο που χρειάζεσαι. Άρα τελείς υπό την πίεση των ιδεοληψιών και του συντηρητισμού αυτών που σε δανείζουν με βάση τις δικές τους πολιτικές αντιλήψεις.

Και παράλληλα να προχωράς φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις, διαρθρωτικές αλλαγές που αφορούν πρωτίστως το κράτος, συμπεριλαμβανομένης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Πάλι καλά καταφέραμε τεράστια δημοσιονομικά επιτεύγματα, υπό την πίεση των καταστάσεων με μεγάλο κόστος κοινωνικό και αναπτυξιακό και ταυτόχρονα καταφέραμε και μεγάλες θεσμικές αλλαγές οι οποίες θα μπορούσαν να είναι πολύ καλύτερες και πολύ σημαντικότερες αν γινόντουσαν σε ένα άλλο κοινωνικό κλίμα, χωρίς παράλληλα να εφαρμόζεις σκληρά δημοσιονομικά μέτρα.

Κι αυτό τελικά το ξέρει κι η Τοπική Αυτοδιοίκηση ως θεσμός, γιατί η ίδια η Τοπική Αυτοδιοίκηση βρέθηκε υπό την πίεση της κρίσης και των καταστάσεων που ζούμε όλοι. Και αυτό σήμαινε μείωση των κεντρικών αυτοτελών πόρων, οξύνθηκε το φαινόμενο της μεταφοράς αρμοδιοτήτων ή της άσκησης αρμοδιοτήτων που είχαν από παλιά μεταφερθεί χωρίς να υπάρχει αντίστοιχη υποστήριξη από πόρους.

Δεν αξιοποιήθηκαν βέβαια και οι μηχανισμοί των τοπικών πόρων γιατί πώς να εφαρμόσεις τους μηχανισμούς αυτούς υπό συνθήκες οξείας οικονομικής και αναπτυξιακής κρίσης; Και τελικά φτάσαμε πραγματικά να εφαρμόζονται άδικα και οριζόντια μέτρα για όλους τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ιδίως του Α’ βαθμού, ενώ το πρόβλημα μπορεί να είναι εστιασμένο σε ορισμένους μόνο οργανισμούς, ιδίως από τη στιγμή που οι ίδιοι οι δήμοι απορρόφησαν τις παλιότερες δημοτικές επιχειρήσεις.

Έχω πολλές φορές συζητήσει με την Κεντρική Ένωση Δήμων, με τοπικές ενώσεις, με δημάρχους, με παράγοντες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, για την αγωνία αυτή σε σχέση με τα οικονομικά και τις αρμοδιότητες.

Και σίγουρα δεν έχουμε λύσει όλα τα απλά και αδάπανα ζητήματα που μπορούμε να λύσουμε, γιατί υπάρχουν γραφειοκρατικές και διοικητικές εκκρεμότητες που δεν έχουν κόστος και είναι καθήκον μας να λύσουμε τουλάχιστον αυτές.

Επίσης ξέρω ότι είναι δύσκολο να διαχωρίσεις τους οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε αυτούς οι οποίοι είναι ας το πούμε ενάρετοι και σε αυτούς οι οποίοι εμφανίζουν δημοσιονομικές αποκλείσεις. Αλλά πρέπει να συμφωνήσουμε μαζί σε κανόνες, οι οποίοι να εφαρμόζονται αυτόματα με διαφάνεια.

Και επίσης πρέπει να δούμε τα αντίδωρα, τα ανταλλάγματα και τα ανταλλάγματα υπάρχουν. Είναι οι τεράστιες δυνατότητες του νέου ΕΣΠΑ. Έχουμε αυτή τη στιγμή πραγματικά μεγάλες δυνατότητες να μετατρέψουμε την Τοπική Αυτοδιοίκηση –αυτό ισχύει για την περιφέρεια ούτως η άλλως με τα περιφερειακά επιχειρησιακά προγράμματα, αλλά και την Τοπική Αυτοδιοίκηση του Α’ βαθμού σε ένα μοχλό για την εφαρμογή του νέου μοντέλου ανάπτυξης της χώρας.

Με ευθύνες, αλλά και με δυνατότητες σε σχέση με την τοπική ανάπτυξη, σε σχέση με την απασχόληση, και αυτό βεβαίως αφορά άμεσα και την κοινωνική συνοχή.

Στο χώρο δε της κοινωνικής συνοχής, της κοινωνικής πολιτικής, του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου που είναι και αυτό τμήμα του ΕΣΠΑ τελικά, μπορούν να γίνουν μικρά θαύματα, όχι με την έννοια της φιλανθρωπίας, όπως κάποιοι άλλοι φορείς αντιλαμβάνονται την παρέμβαση, αλλά με την έννοια της αναδιανομής. Με την έννοια της προστασίας της κοινωνικής συνοχής.

Και χαίρομαι πραγματικά γιατί ήδη εφαρμόζεται πιλοτικά στις 13 περιφέρειες σε 13 δήμους το πρόγραμμα του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος και θέλω να σας παρακαλέσω να βοηθήσουμε όλοι ώστε το πρόγραμμα αυτό το ταχύτερο από πιλοτικό να μετατραπεί σε ένα πρόγραμμα γενικής εφαρμογής για όλους τους δήμους, για όλους τους πολίτες.

Αλλά οι δυνατότητες για παρέμβαση, ουσιώδη παρέμβαση της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε όλο αυτό το φάσμα θεμάτων, είναι τεράστιες και έχουμε τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσουμε αυτές τις παρεμβάσεις με ένα διαφανή, δίκαιο τρόπο, χωρίς να σκοντάφτουμε στο γνωστό πρόβλημα του τακτικού προϋπολογισμού των κεντρικών αυτοτελών πόρων και των δημοσιονομικών στόχων.

Αυτά είναι ζητήματα τα οποία μπορούμε να τα συζητήσουμε. Όπως φυσικά μπορούμε και πρέπει να συζητήσουμε το ταχύτερο όλες τις θεσμικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν στον Καλλικράτη και όλες τις θεσμικές αλλαγές που αφορούν τη σχέση μεταξύ των δυο βαθμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Δεν θέλω εγώ να αναλάβω το βάρος της διατύπωσης προτάσεων πριν ακούσω τις δικές σας προτάσεις, τις δικές σας εμπειρίες. Αλλά αυτός ο διάλογος θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι δεν είναι ένας διάλογος εικονικός, δεν είναι ένας διάλογος που διανθίζει την διαδικασία εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας, ή οργανώνεται επειδή υπάρχει η πιθανότητα προσφυγής σε πρόωρες εκλογές.

Είναι κάτι που το πιστεύουμε βαθιά, είναι μέσα στο γενετικό υλικό του ΠΑΣΟΚ. Από τότε που η πρώτη κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου με τον Γιώργο Γεννηματά πήρε τις μεγάλες πρωτοβουλίες στο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Από τότε που πήγαμε στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση ο Κώστας Σκανδαλίδης ήταν Υπουργός.

Από τότε που περάσαμε στην αιρετή περιφέρεια, κάτι που φαινόταν απίστευτο και ασύλληπτο, μέχρι την τελευταία εφαρμογή του Καλλικράτη που βεβαίως είναι ένα πολύ μεγάλο βήμα με πολύ μεγάλα προβλήματα.

Και τώρα έχουμε την ωριμότητα και την εμπειρία αυτά να τα αντιμετωπίσουμε. Ξέρω ότι ο καθένας από εσάς που ασκεί ενεργό διοίκηση, ενεργό Τοπική Αυτοδιοίκηση, έχει τα προβλήματά του, τις εμπειρίες του, τις πιέσεις του, τις προτεραιότητές του. Φανταστείτε τι γίνεται με εμάς. Πόσες είναι οι αντίστοιχες αγωνίες και οι αντίστοιχες προτεραιότητες.

Αλλά μπορούμε να συνεννοηθούμε και μπορούμε να συνεννοηθούμε προς όφελος της πατρίδας, προς όφελος της ανάπτυξης, προς όφελος της κοινωνικής συνοχής.