η-καυτή-πατάτα-της-επέκτασης-χωρικώ-1122079

ΠΟΛΙΤΙΚΗ | 22.01.2023 | 08:30

Η «καυτή πατάτα» της επέκτασης χωρικών υδάτων και οι τουρκικές προκλήσεις

Τον περασμένο Δεκέμβριο, άρχισε να κυκλοφορεί εντόνως η φήμη ότι η ελληνική κυβέρνηση προετοιμάζεται για επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια στα νότια και δυτικά της Κρήτης. Μάλιστα, οι πληροφορίες έκαναν λόγο ότι η επέκταση ενδέχεται να πραγματοποιηθεί περί τον Μάρτιο, δηλαδή στην καρδιά της προεκλογικής περιόδου, καθώς όπως έχει πει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης «μετά τον Απρίλιο μπορεί να γίνουν εκλογές οποιαδήποτε στιγμή».

Εκτός από την Ελλάδα, βέβαια, την ίδια περίοδο, και η Τουρκία βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο, με πολύ πιθανό να διεξαχθούν οι εκλογές (προεδρικές και βουλευτικές) στη γειτονική χώρα τον Μάιο. Άρα, το ενδεχόμενο να συμπέσουν με τις δεύτερες εν Ελλάδα κάλπες -με ότι αυτό συνεπάγεται- είναι πολύ πιθανό.

Στο ενδεχόμενο ότι η Ελλάδα μπορεί να ασκήσει το νόμιμο, μονομερές, αναφαίρετο και προβλεπόμενο από το διεθνές δίκαιο της θάλασσας (άρθρο3) δικαίωμα της, η Τουρκία αντέδρασε. Δια στόματος διάφορων αξιωματούχων, όπως οι Ιμπραήμ Καλίν, Χουλουσί Ακάρ και Μεβλούτ Τσαβούσογλου, η Άγκυρα έσπευσε να απειλήσει με πόλεμο την χώρα μας σε ενδεχόμενη επέκταση των χωρικών υδάτων.

«Δεν επιτρέπουμε την επέκταση των χωρικών υδάτων ούτε ένα μίλι στο Αιγαίο» δήλωσε χαρακτηριστικά ο τούρκος ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Και πρόσθεσε: «Η απόφαση που έλαβε η Συνέλευση μας το 1995 είναι ξεκάθαρη και ισχύει ακόμα. Προειδοποιούμε για άλλη μια φορά την Ελλάδα: Μην επιδιώκεις ψεύτικους ηρωισμούς… μην μπεις σε περιπέτειες. Δεν θα τελειώσει καλά».

O κ. Τσαβούσογλου, επανέφερε την απειλή πολέμου (casus belli) της Τουρκίας εναντίον της Ελλάδας και μάλιστα την… επέκτεινε γεωγραφικά. Τι όμως είναι το περιβόητο τουρκικό casus belli;

Νομιμότητα εναντίον βαρβαρότητας

Το 1995, κατά την κύρωση της Σύμβασης για το δίκαιο της Θάλασσας (Ν. 2321/1995) στην ελληνική βουλή, υπογραμμίστηκε ρητά ότι η χώρα μας επιφυλάσσεται να ασκήσει σε οιοδήποτε χρόνο το δικαίωμά της να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της μέχρι τα 12 ναυτικά μίλια (νμ).

Στον αντίποδα και ως απάντηση στη νόμιμη θέση της Ελλάδας, η τουρκική εθνοσυνέλευση εξουσιοδότησε με ψήφισμά της (8/6/1995) την τουρκική κυβέρνηση -εν λευκώ και στο διηνεκές- να κηρύξει πόλεμο (casus belli) στην Ελλάδα (με εξουσιοδότηση για χρήση και στρατιωτικών μέσων) σε περίπτωση που η τελευταία επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της πέραν των 6 νμ.

Δύο μέτρα και τουρκικά σταθμά

Η Ελλάδα έχει χωρικά ύδατα 6 νμ στο Αιγαίο από το 1936. Η Τουρκία, η οποία αντιδρά στο ενδεχόμενο η Ελλάδα να κάνει χρήση του μονομερούς και αναφαίρετου δικαιώματος της, επέκτεινε τα χωρικά της ύδατα (ή αιγιαλίτιδα ζώνη) από 3 σε 6 νμ το 1964. Την ίδια στιγμή, σε Εύξεινο Πόντο και Ανατολική Μεσόγειο, η Άγκυρα έχει χωρικά ύδατα εύρους 12 νμ.

Γιατί αντιδρά η Άγκυρα

Όμως γιατί η Τουρκία αντιδρά τόσο πολύ στην πιθανότητα επέκτασης των χωρικών υδάτων της Ελλάδας σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο; Η μελέτη (Καθημερινή, 2018) των Άγγελου Συρίγου (υφυπουργός παιδείας, καθηγητής Εξωτερικής Πολιτικής) και Θάνου Ντόκου (σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του πρωθυπουργού) είναι διαφωτιστική.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τους δύο έγκυρους αναλυτές, εάν η Ελλάδα επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα σε 12 νμ:

1)τα χωρικά ύδατα όλων των ελληνικών νησιών του Αιγαίου συνενώνονται μεταξύ τους και με τα ηπειρωτικά, πλην της Λέσβου

2)τα διεθνή ύδατα σχηματίζουν, τώρα, θύλακες μέσα στα ελληνικά χωρικά ύδατα

3)στο νότιο Αιγαίο η Τουρκία δεν μπορεί να διεκδικήσει υφαλοκρηπίδα

4)στο βόρειο Αιγαίο, αφενός έχει επαφή με την υφαλοκρηπίδα, τμηματικά, κατά 14% του μετώπου με βάση τη μέση γραμμή, που είναι περίπου ίδιο με το ποσοστό του μετώπου των χωρικών υδάτων της, αφετέρου, λόγω του θυλακοειδούς σχήματος των διεθνών υδάτων, οι διεκδικήσεις σε υφαλοκρηπίδα περιορίζονται περιοριστικά.

Πρακτικά, πιθανή επέκταση των χωρικών υδάτων καθιστά κενό – ή για την ακρίβεια νεκρό- γράμμα όλες τις τουρκικές διεκδικήσεις και τον αναθεωρητισμό της Άγκυρας.

Προεκλογικό ρίσκο ή εθνικό συμφέρον;

Το μεγάλο ερώτημα, ωστόσο, όσον αφορά την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων έχει να κάνει με το αν αποτελεί πραγματική κυβερνητική βούληση ή προεκλογικό πυροτέχνημα.

Και τούτο, διότι, πρόκειται για ένα μείζον εθνικό ζήτημα. Είναι αποφασισμένη η κυβέρνηση Μητσοτάκη να επεκτείνει τα χωρικά ύδατα λόγω εθνικού συμφέροντος; Γιατί επιλέγει να το κάνει προεκλογικά και ενώ η τουρκική επιθετικότητα εναντίον της Ελλάδας βαίνει αυξανόμενη;

Αλλά το βασικό ερώτημα είναι άλλο: Εάν, όντως, η κυβέρνηση επιθυμεί -και όχι κακοπροαίρετα- να επεκτείνει τα χωρικά ύδατα, είναι έτοιμη για κάθε ενδεχόμενο; Υπάρχει σχέδιο, μα κυρίως αποφασιστικότητα, να συντριβεί/αποτραπεί η οποιαδήποτε επιθετική ενέργεια της Τουρκίας; Διότι στην εξωτερική πολιτική, η απόσταση του να μετατραπεί μια ευκαιρία σε εθνική ήττα είναι πολύ μικρή.

Η στάση του ΣΥΡΙΖΑ

Εξόχως σημαντική για την κυβέρνηση είναι η εποικοδομητική στάση του ΣΥΡΙΖΑ στο θέμα.

Τόσο δια στόματος του πρώην πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα όσο και του πρώην ΥΠΕΞ, Γιώργου Κατρούγκαλου, η αξιωματική αντιπολίτευση έχει ταχθεί υπέρ της άμεσης επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 νμ στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτή η στήριξη, η οποία είναι θεσμική και εθνική στάση, μπορεί να εισφέρει καθοριστικά στην τελική απόφαση της κυβέρνησης.

Πάντως, και για τον ΣΥΡΙΖΑ υπάρχουν ερωτήματα όπως: Γιατί δεν επέκτεινε τα χωρικά ύδατα στα 4,5 χρόνια που ασκούσε την διακυβέρνηση του τόπου;

Όπως και να έχει, το ερώτημα του ενός εκατομμυρίου για τα ελληνοτουρκικά και δη την πτυχή τους που αφορά στις θαλάσσιες ζώνες, είναι τα χωρικά ύδατα στο Αιγαίο. Ποια από τις δύο πλευρές θα κάνει την πρώτη κίνηση και πώς θα αντιδράσει η άλλη.

Tags: