σκιάθος-κηρύχθηκαν-διατηρητέα-τα-παρ-97124

ΔΗΜΟΙ | 19.08.2016 | 17:32

Σκιάθος: Κηρύχθηκαν διατηρητέα τα παραδοσιακά καλντερίμια

Με κεντρικό γνώμονα την προστασία κάθε στοιχείου που χαρακτηρίζει την Σκιάθο και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς ο Πολιτιστικός Σύλλογος, «Η Σκιάθος», ανέπτυξε από τον Φεβρουάριο του 2014 συνεργασία με τη Διεύθυνση Αρχιτεκτονικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με στόχο την κήρυξη ως νεότερου μνημείου του παραδοσιακού τύπου πλακόστρωσης του οικιστικού ιστού (καλντερίμι).

Κάνοντας μια μικρή ιστορική αναδρομή, τα καλντερίμια αποτελούν τα τελευταία δείγματα της τοπικής παραδοσιακής οδομηχανικής του 19ου αι. και της λαϊκής τεχνικής, που διατηρούν πολλά από τα παλιά μορφολογικά στοιχεία τους. Στην Σκιάθο, τα καλντερίμια, τα οποία είναι λιθόστρωτα δρομάκια, με το χαρακτηριστικό σχέδιο «ψαροκόκαλο» να διασχίζει τα σοκάκια του χωριού και να προσδίδει μια υψηλή αισθητική αληθινής τέχνης, ήταν ο βασικός τρόπος κατασκευής των οδικών αξόνων του οικισμού που ένωναν τα σημαντικά σημεία αναφοράς σχετιζόμενα με τις δραστηριότητες του, όπως την κατοικία, τη λατρεία, τη διασκέδαση.

Με αφορμή την αναζήτηση στοιχείων γα την ιστορική τεκμηρίωση του καλντεριμιού, ο Σύλλογος διενέργησε έρευνα στα αρχεία του δήμου, από όπου εντοπίστηκαν 34 αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου Σκιάθου από το 1906 έως και το 1930, όπου περιγράφονται οι αποφάσεις κατασκευής των λιθόστρωτων καλντεριμιών. Παράλληλα, αξιοποιήθηκε η μελέτη για τον οικιστικό ιστό της Σκιάθο, που είχε πραγματοποιηθεί το 2008 σε συνεργασία του Τομέα Πολεοδομίας & Χωροταξίας, της Σχολής Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχενίου και του Πολιτιστικού Συλλόγου «Η Σκιάθος».

Την εισήγηση για την κήρυξη ανέλαβε η κυρία Συραϊνώ Κορωνιού-Διονυσίου, Ιστορικός-Αρχαιολόγος και Επίτιμο Μέλος του Συλλόγου, τεκμηριώνοντας ιστορικά την κατασκευή των λιθόστρωτων. Συγκεκριμένα στην εισήγησή της ανέφερε:

“Το 1829 με την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους, οι Σκιαθίτες εγκαταστάθηκαν πάλι στο λιμάνι (ερχόμενοι από την περιοχή του Κάστρου), ο νέος οικισμός της Σκιάθου άρχισε, λοιπόν, να υλοποιείται από το 1829 – 1830, και το 1855 αρχίζει η ρυμοτόμηση της πόλης πάνω σε δύο λόφους, που βρίσκονται στην άκρη της θάλασσας. Το μεγάλο φυσικό λιμάνι υπήρξε ρυθμιστικό στοιχείο της ζωής του νησιού, τόσο κατά τα παλαιότερα χρόνια όσο και κατά τα νεότερα. Στο πυκνοδομημένο τμήμα του οικισμού, τα σπίτια είναι συνήθως μικρά, χτισμένα το ένα κοντά στο άλλο, διώροφα και πέτρινα, και οι παλιοί στενοί δρόμοι είναι λιθόστρωτοι. Στο κέντρο του δρόμου, είναι τοποθετημένοι μακρόστενοι λίθοι σε σχήμα «ψαροκόκαλου» και με κλίση προς τον άξονα του δρόμου, ώστε να διευκολύνουν την απομάκρυνση των νερών της βροχής. Εκατέρωθεν της διάταξης αυτής (του «ψαροκόκαλου») και, μέχρι τις οικοδομικές γραμμές, η λιθόστρωση συνεχίζεται με πιο επίπεδες πλάκες και με εμφανώς λιγότερη κλίση προς τον άξονα του δρόμου, ώστε να διαχωρίζονται από την κεντρική διάταξη των λίθων, σαν ένα είδος πεζοδρομίων της εποχής.”

Επίσης, η τεκμηρίωση της ύπαρξης των λιθόστρωτων δρόμων της Σκιάθου γίνεται από τις αναφορές του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, στα παρακάτω έργα του: Ο σημαδιακός (1889), Ο πολιτισμός είς το χωρίον (1891), Οι χαλασοχώρηδες (1892), Βαρδιάνος στα Σπόρκα (1893), της Κοκκώνας το σπίτι (1893), Αμαρτίας φάντασμα (1900), Τρελλή βραδιά (1901). Έτσι π.χ. στο έργο του Οι χαλασοχώρηδες (Άπαντα Παπαδιαμάντη, εκδ. Γιοβάνη, Αθήνα 1972, τόμος 3. σελ. 36) αναφέρεται : «….. πριν να αρχίσωσι να κατέρχωνται το αντικρύζον την αγοράν μέγα λιθόστρωτον ……», πρόκειται για τη σημερινή οδό ‘Γεωργίου Μωραϊτη’ που, μέχρι σήμερα, λέγεται και ‘μεγάλο καλντερίμι’. Ενώ στο έργο : Αμαρτίας φάντασμα (τόμος 3, σελ. 383) αναφέρεται «….. η εξαδέλφη Μαχούλα κι εγώ, ομού κατηρχόμενοι το ολισθηρόν λιθόστρωτον, το αρχόμενον από της μεγάλης οικίας του καπετάν – Νικόλα του Ματαρώνα και φθάνον μέχρι της παραθαλασσίας αγοράς». Πρόκειται για τη σημερινή οδό Αλέξανδρου Μωραϊτίδη. Η οικία του καπετάν Νικόλα Ματαρώνα βρίσκεται στην αρχή της οδού ‘Αλ. Μωραϊτίδη’ δίπλα στην εκκλησία της Παναγίας Λιμνιάς.

Όσον αφορά, τέλος, τα σχετικά επί της διαδικασίας, ο Σύλλογος εξασφάλισε, σε πρώτη φάση, τη θετική γνωμοδότηση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής της Περιφερειακής Ενότητας Μαγνησίας και Βορείων Σποράδων και στη συνέχεια διαβίβασε την απόφαση στη Διεύθυνση Αρχιτεκτονικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αναπτύσσοντας μια πολύμηνη συνεργασία η οποία ολοκληρώθηκε με τη δημοσίευση του ΦΕΚ 93 ΑΑΠ/26-05-2016, σύμφωνα με το οποίο χαρακτηρίζονται ως διατηρητέα τα λιθόστρωτα των οδών (καλντεριμιών) Φιλοκλέους Γεωργιάδη, Γεωργίου Μωραΐτη, Αγίας Τριάδας και Αλέξανδρου Μωραϊτίδη που βρίσκονται στον οικισμό Σκιάθου του Δήμου Σκιάθου. Είναι άξιο αναφοράς πως σε διάστημα τριών χρόνων είναι το δεύτερο ΦΕΚ που δημοσιεύεται με πρωτοβουλία του Συλλόγου, το πρώτο είναι το ΦΕΚ 357/9-10-2013, κήρυξης του νοτίου τμήματος του κοιμητηρίου ως ‘Ιστορικός Τόπος’, και τα δύο αφορούν στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Σκιάθου.

Σύμφωνα με το ΦΕΚ, στα χαρακτηριζόμενα ως διατηρητέα καλντερίμια απαγορεύεται κάθε αφαίρεση, αλλοίωση ή καταστροφή των επί μέρους κατασκευαστικών και διακοσμητικών στοιχείων τους, των υλικών κατασκευής τους (λίθοι και συνδετικό υλικό), ενώ επιτρέπονται επεμβάσεις, για τον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων για την απορροή των ομβρίων, για λόγους λειτουργικούς, εφόσον δεν αλλοιώνεται ο αρχιτεκτονικός χαρακτήρας και δεν θίγονται τα διατηρητέα στοιχεία τους καθώς και διατηρητέα στοιχεία του περιβάλλοντος χώρου τους. Για οποιαδήποτε συντήρηση, επισκευή, αποκατάσταση ή καθαρισμό των διατηρητέων καλντεριμιών και των συναφών τους στοιχείων απαιτείται η σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής.

Tags: