Επιταγή ακρίβειας: Διεύρυνση των δικαιούχων ζητά ο Συνήγορος του Πολίτη

Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του σύμφωνα με το άρθρο 103 παρ. 9 του Συντάγματος και τον ν. 3094/2003, ο Συνήγορος του Πολίτη θέτει υπόψη της Διαρκούς Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων τις παρατηρήσεις και προτάσεις του επί των προτεινόμενων διατάξεων του σχεδίου νόμου «Εξορθολογισμός ασφαλιστικής και συνταξιοδοτικής νομοθεσίας, ενίσχυση ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και άλλες διατάξεις», το οποίο συζητείται από 18.11.2022.

“Έκτακτη οικονομική ενίσχυση των ευάλωτων συνταξιούχων Χριστουγέννων 2022”

Στο άρθρο 3 του νομοσχεδίου επαναλαμβάνεται και για τη χορήγηση της οικονομικής ενίσχυσης των Χριστουγέννων του 2022 η ίδια ακριβώς ρύθμιση που είχε ακολουθηθεί για τη

χορήγηση των προηγούμενων έκτακτων οικονομικών ενισχύσεων των ευάλωτων συνταξιούχων (2021 – Πάσχα 2022), των ν. 4865/2021 &. 4917/2022, όπου και πάλι προβλεπόταν ότι “Χορηγείται έκτακτη οικονομική ενίσχυση σε όσους κατά τον μήνα Νοέμβριο 2021 ( ή Μάρτιο 2022) λαμβάνουν….».

Το πρόβλημα εντοπίζεται στο γεγονός, ότι, κατά την υλοποίηση των παραπάνω διατάξεων, επικράτησε η στενή ερμηνεία της διατύπωσης «λαμβάνουν», σύμφωνα με την οποία δικαιούχοι είναι αυτοί στους οποίους πράγματι καταβλήθηκε / εκταμιεύτηκε η σύνταξη εντός των συγκεκριμένων μηνών αναφοράς, και όχι όσοι την δικαιούνταν, και τελικά έλαβαν σύνταξη για τους μήνες αυτούς.

Η προσέγγιση όμως των συγκεκριμένων διατάξεων υπό αυτή την ερμηνεία οδηγεί στο φαινόμενο συνταξιούχοι που πληρούν τους ίδιους ακριβώς όρους και προϋποθέσεις να αντιμετωπίζονται διαφορετικά και άνισα, όχι για κάποιο άλλο λόγο, αλλά επειδή σε κάποιους ο ασφαλιστικός τους φορέας είχε ήδη καταβάλει, εγκαίρως, τη σύνταξη, ενώ σε κάποιους άλλους, για οποιοδήποτε λόγο, αν και δικαιούνταν την σύνταξη και είχαν υποβάλει σχετική αίτηση χορήγησης, αυτή δεν τους είχε καταβληθεί ακόμη.

Και μάλιστα, ακόμη χειρότερα, να τίθενται σε δυσμενέστερη θέση οι δεύτεροι στους οποίους, και η δικαιούμενη σύνταξη καθυστέρησε να καταβληθεί, χωρίς δική τους υπαιτιότητα, και ακριβώς εξαιτίας αυτού του λόγου έχασαν και το προβλεπόμενο στην περίπτωσή τους, ποσό έκτακτης ενίσχυσης. Ενδεικτικές είναι οι περιπτώσεις συνταξιούχων και μάλιστα αναπηρίας, οι οποίοι δεν έλαβαν μία από τις δύο ενισχύσεις επειδή τον μήνα αναφοράς, για κάποιο λόγο, δεν εκταμιεύτηκε κανονικά η σύνταξη, η οποία τους καταβλήθηκε τον επόμενο ή μεθεπόμενο μήνα, αναδρομικά.

Ο Συνήγορος του Πολίτη, μάλιστα, ήδη από το καλοκαίρι τ.ε. ζήτησε -σε πόρισμά του που απηύθυνε στον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων- η Διοίκηση να προβεί άμεσα στις

ανάλογες διορθωτικές ενέργειες, χορηγώντας έστω καθυστερημένα τις ενισχύσεις αυτές1.

Τούτων δοθέντων και προκειμένου να μην επαναληφθούν τα ίδια προβλήματα κατά την χορήγηση και της νέας έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης των Χριστουγέννων 2022 ο Συνήγορος

του Πολίτη προτείνει την αναδιατύπωση του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 3 του νομοσχεδίου με την αντικατάσταση της λέξης «λαμβάνουν» με την λέξη «δικαιούνται», έτσι ώστε η πρώτη παράγραφος του άρθρου 3 να διαμορφωθεί ως εξής:

«1. Χορηγείται έκτακτη οικονομική ενίσχυση σε όσους κατά τον μήνα Νοέμβριο 2022 δικαιούνται :α) οριστική ή προσωρινή κύρια σύνταξη ή προκαταβολή κύριας σύνταξης, λόγω γήρατος, αναπηρίας ή θανάτου, β) προσυνταξιοδοτική παροχή γ) αναπηρικά επιδόματα που καταβάλλονται από τον Ηλεκτρονικό Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-Ε.Φ.Κ.Α.),δ) συνταξιοδοτικές παροχές της παρ. 3 του άρθρου 4 του ν. 4387/2016 (Α΄ 85)»

Επίσης, η παράγραφος 4 του άρθρου 3 συμπληρώνεται, διαμορφούμενη ως ακολούθως:

Δείτε ακόμη:

Κτηνοτροφία: Πήρε ΦΕΚ η ενίσχυση των κτηνοτρόφων – Τα ποσά ανά κλάδο

Υπ. Εργασίας: Πώς λειτουργεί η Ψηφιακή Κάρτα Αναπηρίας

«4. Η ενίσχυση καταβάλλεται μέχρι την 31η.12.2022. Σε όσους δικαιούχους εκκρεμεί η έκδοση της συνταξιοδοτικής απόφασης, ενώ έχουν υποβάλει αίτηση χορήγησης κύριας σύνταξης μέχρι τις 30 Νοεμβρίου 2022, καθώς και σε όσους, για οιονδήποτε λόγο, δεν καταβλήθηκε η συνταξιοδοτική παροχή του Νοεμβρίου 2022, ενώ την δικαιούνται, η έκτακτη οικονομική ενίσχυση καταβάλλεται μαζί με την χορήγηση της εκκρεμούσας συνταξιοδοτικής παροχής».

“Παραγραφή αξιώσεων e-ΕΦΚΑ – Τροποποίηση παρ. 1 και προσθήκη παρ.2 και 3 στο άρθρο 95 ν. 4387/2016

Το άρθρο 6 έχει ως κύριο στόχο να εναρμονίσει το νομικό πλαίσιο του χρόνου παραγραφής των αξιώσεων του e-ΕΦΚΑ που αφορούν ανεξόφλητες ασφαλιστικές εισφορές με την απόφαση της

Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας με αριθμό 1833/2021, η οποία έκρινε ως αντισυνταγματική την πέραν της δεκαετίας διάρκεια του χρόνου παραγραφής για τις αξιώσεις αυτού

του είδους. Θετικές παρίστανται τόσο η στόχευση αυτή όσο και η προσθήκη διευκρινιστικής διάταξης (στην παρ. 3) για το ότι η τυχόν κοινοποίηση ατομικής ειδοποίησης ή η τυχόν καταβολή

έναντι της οφειλής δεν ασκεί επιρροή εάν έλαβε χώρα μετά το πέρας του χρόνου παραγραφής, αλλά και η συμπερίληψη (στην παρ. 5) της δυνατότητας να συνυπολογίζεται το σύνολο ή μέρος μόνο του χρόνου ασφάλισης που αντιστοιχεί σε παραγεγραμμένες αξιώσεις, υπέρ των μη μισθωτών αιτούμενων σύνταξη που θα υποβάλουν σχετικές αιτήσεις και θα καταβάλουν τα αντίστοιχα ποσά οφειλών (αντίστοιχες διατάξεις περιείχε το άρθρο 17 του π.δ. 258/2005). Επί των λοιπών διατάξεων θα θέλαμε να επισημάνουμε τα εξής:

1. Επί των εννόμων συνεπειών της συμπλήρωσης χρόνου παραγραφής

Στο άρθρο 6, συγκεκριμένα στην παράγραφο 3 του εσωτερικού άρθρου 95 του Ν. 4387/2016, προβλέπεται, ότι «[α]παίτηση, η οποία σύμφωνα με το παρόν [άρθρο] έχει υποπέσει σε παραγραφή, δεν λαμβάνεται υπόψη κατά την έκδοση αποδεικτικού ασφαλιστικής ενημερότητας ή βεβαίωσης οφειλής που επέχει θέση ασφαλιστικής ενημερότητας».

Η διάταξη αυτή ανταποκρίνεται και σε σχετικό αίτημα που είχε διατυπώσει η Ανεξάρτητη Αρχή (στο έγγραφο υπ’ αρ. πρωτ. 267488/57167/10-12-2020). Ωστόσο, το προτεινόμενο άρθρο παραλείπει να ρυθμίσει σημαντικές έννομες συνέπειες που συναρτώνται, επί παραδείγματι, με τη λήψη μέτρων αναγκαστικής είσπραξης κατά των οφειλετών, συνυπολογισμού παραγεγραμμένων οφειλών από καταλογισμούς κατά τον προσδιορισμό του ανώτατου ορίου της οφειλής για την απονομή σύνταξης σύμφωνα με το άρθρο 61 ν. 3863/2010 κλπ. Η έλλειψη αυτή έχει σημασία ιδίως για τις οφειλές που αντιστοιχούν σε εργοδοτικές εισφορές, για τις οποίες δεν υφίσταται διάταξη σχετική με την διαχείρισή τους σε περίπτωση που υποπέσουν σε παραγραφή2. Για τον λόγο αυτό, η Αρχή προτείνει είτε να διευρυνθεί η εν λόγω ρύθμιση ώστε να περιλάβει και την άρση των λοιπών δυσμενών εννόμων συνεπειών3 είτε να συμπεριληφθεί εξουσιοδοτική διάταξη για έκδοση Υπουργικής Απόφασης που θα προσδιορίσει την διαδικασία διαχείρισης των παραγεγραμμένων αξιώσεων του e-ΕΦΚΑ, τουλάχιστον για όσες αντιστοιχούν σε εργοδοτικές εισφορές.

2. Επί της διακοπής του χρόνου παραγραφής Στο ίδιο άρθρο ορίζεται, ότι «[η] παραγραφή διακόπτεται […] και με την κοινοποίηση πράξης βεβαίωσης, εν ευρεία ή εν στενή εννοία, προς τον ασφαλισμένο». Η δε παράγραφος 1 του άρθρου 58 του σχεδίου νόμου περιέχει εξουσιοδοτική διάταξη για έκδοση Κοινής Υπουργικής Απόφασης που θα ορίζει τρόπους κοινοποίησης στους ασφαλισμένους όχι μόνον των ΠΒΟ και των ατομικών ειδοποιήσεων οφειλών, αλλά και «κάθε άλλου εγγράφου σχετικού με τις οφειλές ασφαλισμένων […] πέραν αυτών που ισχύουν κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος». Με την εν λόγω αύξηση των ειδών των πράξεων, των οποίων η κοινοποίηση θα διακόπτει τον χρόνο παραγραφής, σε συνδυασμό και με την έλλειψη πρόβλεψης, ότι η κοινοποίηση καθενός από αυτά τα είδη πράξεων θα μπορεί να διακόψει τον χρόνο παραγραφής μόνον μία φορά, το άρθρο 6 επιτρέπει διοικητικές πρακτικές και

πραγματικές καταστάσεις που μπορεί να υποστηριχθεί ότι είναι ασύμβατες με όσα αναφέρονται στο σκεπτικό της προαναφερθείσας απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας με αριθμό 1833/2021.

Για παράδειγμα, στην περίπτωση καταλογισμού κατόπιν ουσιαστικού ελέγχου, ο e-ΕΦΚΑ θα μπορεί να διακόπτει τον χρόνο παραγραφής μία φορά με την κοινοποίηση καταλογιστικής Πράξης λίγο πριν από την πάροδο μίας πρώτης δεκαετίας από την περίοδο ασφάλισης, μία δεύτερη φορά λίγο πριν από την πάροδο δεύτερης δεκαετίας με την κοινοποίηση της βεβαίωσης εν στενή εννοία της οφειλής, μία τρίτη φορά λίγο πριν από την πάροδο τρίτης δεκαετίας με την κοινοποίηση ατομικής ειδοποίησης,