ΠΡΩΣΥΝΑΤ: Πατούλης – Δούρου: Βίοι παράλληλοι

Ανακοίνωση με την οποία σχολιάζει επικριτικά την στάση της Περιφερειάρχου Αττικής Ρένας Δούρου και του πρόεδρου της ΚΕΔΕ, Γ. Πατούλη, στο θέμα των απορριμμάτων της Αττικής, εξέδωσε η Πρωτοβουλία Συνεννοήσης για τη Διαχείριση των Απορριμμάτων (ΠΡΩΣΥΝΑΤ). Συγκεκριμένα αναφέρει:

“Νέο επεισόδιο, ανάμεσα στον κ. Πατούλη και στην Περιφέρεια Αττικής και στην κ. Δούρου, «γράφτηκε» με τη συνέντευξη τύπου που παραχώρησε (20/12) ο πρώτος για το ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων της Αττικής, πλαισιωμένος από αυτοδιοικητικά στελέχη του πολιτικού του χώρου, αν και μίλησε με την ιδιότητα του προέδρου της ΚΕΔΕ. Κάποια μέσα ενημέρωσης έφτασαν να μιλήσουν για «πόλεμο», ανάμεσα στα δύο πρόσωπα. Καθαρά προσωπική αντιπαράθεση δεν είναι. Αλλά επειδή και τα δύο πρόσωπα έχουν την τάση να κινούνται με βάση (και) την προσωπική τους στρατηγική, κρατάμε για την περίσταση το συμβολισμό των ονομάτων.

Ως προς την ουσία, καλλιεργείται η εντύπωση ότι υπάρχει μια έντονη διαμάχη. Ωστόσο, το αν και πόσο αυτή η διαμάχη αντιπροσωπεύει ουσιαστικές διαφορές στην αντίληψή τους για τη διαχείριση των απορριμμάτων της Αττικής, είναι συζητήσιμο. Αδιαμφισβήτητο είναι ότι οι πολιτικές τους αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία. Η κ. Δούρου εκμεταλλεύεται την επιθετικότητα του κ. Πατούλη για να συσπειρώσει την ηγετική ομάδα της Περιφέρειας Αττικής και το ευρύτερο ακροατήριο του ΣΥΡΙΖΑ. Ενώ, ο κ. Πατούλης πατά στην προφανή ανεπάρκεια της Περιφέρειας, για να προωθήσει τη δική του «σκληρή» ατζέντα της πλήρους ιδιωτικοποίησης της διαχείρισης των απορριμμάτων. Και γιατί να μην το κάνει άλλωστε, όταν έχει απέναντί του ένα ανεπαρκέστατο νέο σχέδιο διαχείρισης (ΠΕΣΔΑ) και μια «πελαγωμένη» διοίκηση της Περιφέρειας, που έφτασε στο σημείο να λειτουργήσει πραξικοπηματικά για να το «περάσει» από το περιφερειακό συμβούλιο. Χωρίς, ακόμη, να είναι δεδομένο ότι θα έχει την κάλυψη της αποκεντρωμένης διοίκησης Αττικής και των αρμόδιων υπουργείων, που θα κληθούν να επικυρώσουν τη σχετική «απόφαση».

Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα…

Ας δούμε, όμως, τι συνδέει τον κ. Πατούλη και την κ. Δούρου και τι είναι αυτό που κάνει … παράλληλους τους βίους τους.

Το πρώτο σημείο είναι ο επιπόλαιος και επιφανειακός τρόπος με τον οποίο αντιμετώπισαν το νέο σχεδιασμό (περιφερειακό και τοπικό – δημοτικό). Η Περιφέρεια Αττικής θεώρησε ότι, αναμασώντας τις γενικές κατευθύνσεις και τη ρητορική του νέου εθνικού σχεδίου (ΕΣΔΑ), λύνει το πρόβλημα: χωρίς καμία φροντίδα για τις δημοτικές υποδομές ανακύκλωσης και διαχείρισης των οργανικών, χωρίς να αλλάξει στο παραμικρό το σημερινό διάτρητο σύστημα ανακύκλωσης, χωρίς συγκεκριμένες προτάσεις για τις περιφερειακές υποδομές -επεξεργασίας των υπολειμματικών σύμμεικτων και νέων χώρων ασφαλούς διάθεσης (ΧΥΤΥ)- και χωρίς σχέδιο για τη χρηματοδότηση των έργων. Κυρίως, χωρίς να αντιλαμβάνεται την κρισιμότητα της στιγμής, αφού για πάρα πολύ μεγάλο διάστημα έκλεινε τα μάτια στην επερχόμενη εξάντληση της υφιστάμενης χωρητικότητας του ΧΥΤΑ Φυλής (στο τέλος του 2018). Νομίζοντας ότι απευθύνεται σε αφελείς, προσπαθούσε να μας πείσει ότι με τις (ανύπαρκτες) δράσεις της στον τομέα της προδιαλογής των υλικών θα έπαυε να υπάρχει η ανάγκη για νέους ΧΥΤΥ.

Τώρα, … τρεχάτε ποδαράκια μου! Οι νέοι χώροι ταφής ακόμη αναζητούνται από μια μελέτη που βρίσκεται σε εξέλιξη. Η Περιφέρεια και ο ΕΔΣΝΑ, πανικόβλητοι, ψάχνουν να εξαντλήσουν κάθε αχρησιμοποίητη σπιθαμή γης στο ΧΥΤΑ Φυλής, προκειμένου να δημιουργήσουν νέα κύτταρα ταφής, προτού αναγκαστούν να καταφύγουν σε χωρική επέκταση (τη λεγόμενη τρίτη φάση). Την τελευταία στιγμή, προσπαθούν να εντάξουν σε πρόγραμμα χρηματοδότησης τρεις μόνο από τις έξι μονάδες, που προβλέπει ο ΠΕΣΔΑ για επεξεργασία υπολειμματικών σύμμεικτων, με μόνη δεδομένη τη συνέχιση της λειτουργίας και την επέκταση της δυναμικότητας της υφιστάμενης μονάδας στη Φυλή (ΕΜΑΚ).

Ο κ. Πατούλης, από την πλευρά του, στα δύο χρόνια που κρατά η συζήτηση για το νέο ΠΕΣΔΑ Αττικής, επέλεξε τη στάση της αφωνίας. Μοναδικές εξαιρέσεις κάποιες σποραδικές παρεμβάσεις του, που πύκνωσαν το τελευταίο διάστημα, όχι για τα ζητήματα της ουσίας, αλλά για το ποιος θα έχει την ευθύνη της διαχείρισης (η περιφέρεια ή οι δήμοι) και για το αν η περιφέρεια θα ασκήσει αρμοδιότητες του ΕΔΣΝΑ, για την εκπόνηση των μελετών κάποιων έργων. Ένοχη σιωπή για την ουσία της διαχείρισης. Ακόμη και στην τελευταία συνέντευξη τύπου, τα πέντε βασικά ερωτήματα που έθεσε αφορούσαν τα κενά και τις ανεπάρκειες του ΠΕΣΔΑ και αυτά αλιευμένα από την κριτική των κινημάτων. Σαν δήμαρχος Αμαρουσίου υιοθέτησε ένα τοπικό σχέδιο διαχείρισης, που προϋποθέτει τη συνέχιση της λειτουργίας της Φυλής και βρίσκεται σε πλήρη αρμονία με το νέο ΠΕΣΔΑ της κ. Δούρου. Στο δήμο του εφαρμόζει πρακτικές ιδιωτικοποίησης συγκεκριμένων τομέων της διαχείρισης των απορριμμάτων. Ως επικεφαλής δήμου, μέλους της περιφερειακής ένωσης δήμων της Αττικής (ΠΕΔΑ), ουδέποτε ενδιαφέρθηκε να συνεργαστεί μαζί της για να αποκτήσει άλλον προσανατολισμό το ΠΕΣΔΑ, παρόλο ότι η ΠΕΔΑ είναι βασικός εταίρος της περιφέρειας στον ΕΔΣΝΑ και παρόλο ότι ο ίδιος -υποτίθεται- ενδιαφέρεται για την αναβάθμιση του ρόλου των δήμων. Αντίθετα, άνοιξε πόλεμο μαζί της επειδή δεν συντάχθηκε απόλυτα μαζί του σε κάποια από τις συνήθεις επικοινωνιακές του παρεμβάσεις.

Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα

Το γιατί ο κ. Πατούλης κράτησε αυτή τη στάση -της διακριτικής αποχής και της μη «έκθεσης»- είναι ένα ενδιαφέρον ερώτημα. Θεωρούμε δεδομένο ότι ο κ. Πατούλης είναι διαμετρικά αντίθετος με το νέο εθνικό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων. Όμως, αντί να αντιπαρατεθεί ευθέως με αυτό, επέλεξε να κάνει κάτι πολύ πιο εύκολο: να αντιπαρατεθεί με την καρικατούρα του. Με αυτό, δηλαδή, που επέλεξε να παρουσιάσει σαν αποκεντρωμένη διαχείριση των αποβλήτων η κ. Δούρου, η Περιφέρεια Αττικής και ο ΕΔΣΝΑ, μέσα από το ΠΕΣΔΑ Αττικής. Αφού, πρώτα, άφησε να κάνει όλη τη «βρώμικη» δουλειά η κ. Δούρου και αφού σιγουρεύτηκε ότι το ΠΕΣΔΑ αυτό, που εγκρίθηκε όπως εγκρίθηκε, θα οδηγήσει σε αδιέξοδα, πολύ σύντομα.

Να, λοιπόν, το δεύτερο σημείο το οποίο συνδέει την κ. Δούρου και τον κ. Πατούλη: το προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Το οποίο το γνωρίζουν πολύ καλά και οι δύο. Μόνο που ο κ. Πατούλης το διατυμπανίζει και το εκμεταλλεύεται, ενώ η κ. Δούρου προσπαθεί να το αποκρύψει. Ποιο είναι αυτό το αποτέλεσμα; Αυτό που επανειλημμένα έχουμε επισημάνει δημόσια: μια κατάσταση στην οποία η προδιαλογή και η ανακύκλωση θα βολοδέρνουν, οι στόχοι της ανάκτησης θα μένουν στα χαρτιά, τα σύμμεικτα θα εξακολουθούν να αποτελούν την μεγαλύτερη κατηγορία των απορριμμάτων, επαρκείς μονάδες επεξεργασίας δεν θα υπάρχουν, ο συγκεντρωτισμός θα βασιλεύει, οι εργολάβοι θα κερδίζουν καθημερινά «έδαφος», η λειτουργία της Φυλής θα συνεχίζεται, ο υπάρχων ΧΥΤΑ θα εξαντληθεί, με ορατό το ενδεχόμενο να σκάσει πολύ σύντομα μια περιβαλλοντική και υγειονομική «βόμβα».

Δε βγαίνει «στα κεραμίδια», τώρα, από ανησυχία ο κ. Πατούλης, ούτε μιλά τυχαία για ένα σχέδιο «έκτακτης ανάγκης» που πρέπει να εφαρμοστεί. Όχι γιατί ο κίνδυνος της κρίσης δεν υπάρχει, αλλά γιατί η επίκληση αυτού του κινδύνου εξυπηρετεί τη δική του στρατηγική -και τη στρατηγική του πολιτικού του χώρου- για τη διαχείριση των αποβλήτων. Αλλιώς, κάπως διαφορετικά θα είχε αντιδράσει όταν τα κινήματα έκρουαν τον κίνδυνο της επερχόμενης κρίσης και θα είχε παρέμβει, για να μη φτάσουμε σε ένα ΠΕΣΔΑ με τόσο δυσοίωνη προοπτική. Γιατί τη στρατηγική του συντηρητικού – νεοφιλελεύθερου χώρου και των εκπροσώπων του στην αυτοδιοίκηση, με προεξάρχοντα τον κ. Πατούλη, τη γνωρίζουμε πολύ καλά: είναι η πολιτική της «λελογισμένης» ανάκτησης, της πρωτοκαθεδρίας των σύμμεικτων, του συγκεντρωτισμού, των φαραωνικών έργων, της εξαγωγής των σκουπιδιών των δήμων στους «καταραμένους» τόπους -όπως η Φυλή-, ο κατακερματισμός και η παράδοση του έργου της διαχείρισης των αποβλήτων στους ιδιώτες, η υιοθέτηση αντιπεριβαλλοντικών, φιλοεργολαβικών επιλογών διαχείρισης υψηλού κόστους, όπως η καύση.

Δείτε ακόμη:

Έρευνα της ΕΚΤ: Αυξάνεται η ανισότητα πλούτου στην Ευρωζώνη

Ρίχνει τη διάθεση το facebook

Ας μην κόπτεται, λοιπόν, ο κ. Πατούλης για το κλείσιμο της Φυλής, για τη χωροθέτηση των αποκεντρωμένων υποδομών και για τη χρηματοδότησή τους. Το ενδιαφέρον του δεν είναι ειλικρινές και το έχει αποδείξει και με την αμέριστη υποστήριξή του στο «αλήστου μνήμης» σχεδιασμό των τεσσάρων ΣΔΙΤ της Αττικής και με την πολιτική του στο δήμο Αμαρουσίου. Φροντίζει να μας το υπενθυμίζει και με τις επαναλαμβανόμενες δηλώσεις του, το τελευταίο διάστημα, για επιλογές χωρίς «ιδεοληψίες». Οι δήθεν αθώοι προβληματισμοί του για το αν είναι προτιμότερη η καύση των απορριμμάτων στη χώρα μας, από την εξαγωγή και την καύση τους στο εξωτερικό δεν μας αφορούν. Αφορούν τον ίδιο, τους ομοϊδεάτες του, τους εργολάβους και τους αφελείς θιασώτες της λογικής «ούτε ένα κιλό σκουπίδια στον τόπο μου».

Φοβάται ο Γιάννης το θεριό και το θεριό το Γιάννη

Με αυτά και με εκείνα, δεν είναι καθόλου ανεξήγητη η εμμονή του κ. Πατούλη με το θέμα του ποιος διαχειρίζεται τα απορρίμματα της Αττικής. Είναι αλήθεια ότι η επιλογή ο φορέας διαχείρισης των αποβλήτων της Αττικής, ο ΕΔΣΝΑ, να είναι διαβαθμιδικός -δηλαδή να συγκροτείται από εκπροσώπους της περιφέρειας και των δήμων, μέσω της ΠΕΔΑ- κάποια σκοπιμότητα εξυπηρετούσε. Από την άλλη, να θεωρείται το γεγονός αυτό η μήτρα όλων των δεινών δεν είναι κάτι που μπορούμε να το αποδεχτούμε άκριτα. Άραγε, στις άλλες περιφέρειες, που οι φορείς διαχείρισης συγκροτούνται αποκλειστικά από τους δήμους, η κατάσταση είναι καλύτερη; Ή, μήπως, τα δείγματα πολιτικής του παλιότερου φορέα της Αττικής, του ΕΣΔΚΝΑ, με τους πολιτικούς φίλους του κ. Πατούλη επικεφαλής, ήταν τόσο λαμπρά;

Αυτό που κάνει τον κ. Πατούλη να υπερτονίζει τη σημασία της διαχείρισης από τους δήμους είναι η περιστασιακή επιδίωξή του να απαλλαγεί από κάθε τι, που θα βάλει προσκόμματα στην πολιτική που περιγράψαμε παραπάνω. Σε αυτήν του την επιδίωξή του είναι λογικό να θεωρεί εμπόδιο μια περιφερειακή αρχή, που ανήκει σε αντίπαλο πολιτικό χώρο. Πολύ μεγαλύτερο εμπόδιο, όμως, πρέπει να θεωρεί τις κατευθύνσεις του εθνικού σχεδίου και τις δεσμεύσεις που απορρέουν από αυτό. Ο κ. Πατούλης και οι ομοϊδεάτες του θέλουν να έχουν «λυμένα» τα χέρια για να μπορέσουν να προχωρήσουν τους δικούς τους σχεδιασμούς. Και αφού δεν μπορούν να αναιρέσουν το εθνικό σχέδιο, επικεντρώνουν στο να έχουν τη δυνατότητα οι δήμοι να αποφασίζουν ανεμπόδιστα για το χαρακτήρα της διαχείρισης των απορριμμάτων, γι αυτό και έχουμε βαρεθεί να ακούμε τις προτροπές τους για εγκατάλειψη των «ιδεοληψιών», όταν λόγος γίνεται για το δημόσιο χαρακτήρα της διαχείρισης και για την αποτροπή της καύσης. Μόνο που αυτές τις προτροπές τις ακούσαμε -στο πολύ πρόσφατο συνέδριο της ΚΕΔΕ- και από τα χείλη του αρμόδιου υπουργού, αλλά και από υψηλόβαθμο στέλεχος της ΕΕ, η οποία -κατά τα άλλα- επενδύει στην ανάκτηση και στην κυκλική οικονομία.

Κάποια στιγμή φάνηκε και η κ. Δούρου να ανταποκρίνεται στην «πρόκληση» του κ. Πατούλη. Το αν ήταν ειλικρινής και αυθόρμητη αυτή η αντίδραση ή αν έγινε για επικοινωνιακούς λόγους, δεν είμαστε σε θέση να το γνωρίζουμε. Σίγουρα μια τέτοια απόφαση θα θεωρούνταν φυγομαχία και παραίτηση από μια κρίσιμη μάχη, στην οποία, κατά ένα μεγάλο μέρος, στήριξε τον προεκλογικό αγώνα της η κ. Δούρου. Γεγονός που δε θα μετρούσε υπέρ της στις υπαρκτές μελλοντικές πολιτικές της φιλοδοξίες και επιδιώξεις. Αλλά αυτά αφορούν την ίδια.

Παρόλα αυτά, κατά τον κ. Πατούλη, η κ. Δούρου δήλωσε στη μεταξύ τους συνάντηση, «πως δεν έχει πρόβλημα να πάρουν τις αρμοδιότητες της διαχείρισης των απορριμμάτων οι Δήμοι και ότι αν χρειαστεί θα το ζητήσει από τον κ. Σκουρλέτη». Προοπτική την οποία ο κ. Πατούλης δεν την αντιμετώπισε με τη θέρμη των παλιότερων δηλώσεών του, αφήνοντας τη μεταφορά των αρμοδιοτήτων στη διακριτική ευχέρεια της κ. Δούρου: «Προφανώς τώρα που βρίσκει τα σκούρα, θέλει να πετάξει το μπαλάκι στους Δήμους. Της απαντούμε. Εφόσον θέλει να μας δώσει την αρμοδιότητα, να πάμε μαζί στον Υπουργό και να μας τη δώσει. Ακόμη κι αν δεν είμαστε 100% έτοιμοι, θα είμαστε έτοιμοι γιατί αυτό έχουν ανάγκη οι πολίτες μας».

Καταλάβαμε: όταν τα πράγματα αρχίζουν να ζορίζουν κανείς δε θέλει την «καυτή πατάτα» στα χέρια του ή, τουλάχιστον, δε θέλει ουσιαστικό αντίλογο. Αλλά αν δεν είναι διατεθειμένη καμία από τις δύο πλευρές να αναλάβει κάποια πρωτοβουλία στο θέμα του φορέα διαχείρισης ας σταματήσουν να μας κουράζουν με ανούσιες αψιμαχίες και ας επικεντρωθούν στην ουσία των επιλογών τους. Και το λιγότερο που έχουν να κάνουν είναι να μιλήσουν ανοιχτά για τις προθέσεις και τις επιδιώξεις τους και να βάλουν τέρμα στις αδιαφανείς και υπόγειες μεθοδεύσεις, έξω από τα αρμόδια θεσμικά όργανα και ερήμην της κοινωνίας. Γιατί διαφορετικά -και χωρίς να θέλουμε να τους κακοκαρδίσουμε, μέρες που είναι- θα έχουμε κάθε λόγο να σκεφτούμε το «δυο γάιδαροι μαλώνανε σε ξένο αχυρώνα» …

Για το τέλος, θεωρούμε αναγκαίο να παραθέσουμε τρία σχόλια ακόμη:

· Ο, κατά τεκμήριο, ουσιαστικός αντίπαλος της κ. Δούρου, στο επίπεδο της περιφέρειας Αττικής, ο κ. Σγουρός και η παράταξή του, έχει κρατήσει πιο ήπια και πιο κόσμια στάση. Ωστόσο, σε πάρα πολλές περιπτώσεις έχει δείξει ότι δεν έχει αντλήσει τα απαραίτητα διδάγματα από την περιπέτεια στην οποία έβαλε τη διαχείριση των απορριμμάτων της περιφέρειας -με τους διαγωνισμούς ΣΔΙΤ-, εξαιτίας της οποίας χάθηκε πολύτιμος χρόνος. Αλλά αυτό είναι αντικείμενο μιας άλλης, ξεχωριστής αποτίμησης.

· Είναι πραγματικά αδιανόητο το πώς -μέσα σε αυτόν τον ορυμαγδό δηλώσεων, παρεμβάσεων και αντιδράσεων για το νέο ΠΕΣΔΑ- η περιφερειακή ένωση δήμων της Αττικής (ΠΕΔΑ) παραμένει προκλητικά αμέτοχη. Παρόλο ότι συμμετέχει στον αρμόδιο φορέα διαχείρισης (ΕΔΣΝΑ) με ποσοστό εκπροσώπησης 60% και παρόλο ότι εκπροσωπεί στο σύνδεσμο την πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση, που υποτίθεται ότι επωμίζεται το μεγαλύτερο βάρος της υλοποίησης των στόχων της προδιαλογής και ανάκτησης υλικών.

· Είναι απορίας άξιο το ότι υπάρχουν δυνάμεις μέσα στο κίνημα, που δεν αντιλαμβάνονται τον καθοριστικό ρόλο (προωθητικό, αλλά και αποτρεπτικό σε πολλές περιπτώσεις) που έχει η ύπαρξη του νέου εθνικού σχεδίου, με το συγκεκριμένο περιεχόμενο που αυτό έχει. Ακόμη πιο εξωφρενικό είναι να χαρακτηρίζεται εργαλείο προώθησης των σχεδίων της ΕΕ και του καπιταλισμού ένα σχέδιο το οποίο είναι αποτέλεσμα των αγώνων και των διεκδικήσεων των κινημάτων, στο πεδίο της διαχείρισης των αποβλήτων, των τελευταίων χρόνων.