Θεσσαλία: Πώς οι «Ψυχρές Λίμνες» έφεραν 6 καταστροφικές πλημμύρες

Οι πιο εκτεταμένες και καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία από τον 19ο αιώνα (πχ. Οκτώβριο 1883) μέχρι σήμερα, οφείλοντ­­αι στο φαινόμενο της “Ψυχρής Λίμνης” σύμφωνα με το Meteo.gr. Αυτός ο όρος της “δυναμικής μετεωρολογίας” χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια αποκομμένη μάζα ψυχρών αερίων μαζών στα μεσαία στρώματα της τροπόσφαιρας, συνήθως σε ύψος 5-6 χλμ πάνω από την επιφάνεια. Αυτό το φαινόμενο συνδέεται άμεσα με τη δημιουργία βαρομετρικών χαμηλών στην επιφάνεια, ευνοώντας τις ανοδικές κινήσεις, τη δημιουργία νεφών, και τη μεταφορά μεγάλης ποσότητας υδρατμών και ενέργειας στην τροπόσφαιρα.

Όταν η ατμοσφαιρική κυκλοφορία πάνω από την Ευρώπη ευνοεί τη δημιουργία μιας Ψυχρής Λίμνης πάνω από το Ιόνιο Πέλαγος, οι αέριες μάζες γύρω της κινούνται αντίθετα των δεικτών του ρολογιού. Θερμές και υγρές αέριες μάζες κινούνται από Μεσόγειο Θάλασσα πάνω από τη χώρα μας, και ταυτόχρονα τοπικές ροές και μεγάλης κλίμακας ανοδικές κινήσεις ευνοούν τη δημιουργία καταιγίδων. Όταν μια Ψυχρή Λίμνη εντοπίζεται στο Νότιο Ιόνιο, οι πιο ισχυρές καταιγίδες πλήττουν τα ανατολικά ηπειρωτικά τμήματα της Ελλάδας.

Μικρές μετατοπίσεις των Ψυχρών Λιμνών και διαφορετικά χαρακτηριστικά των αερίων μαζών που μετακινούνται προς τη χώρα μας, μπορούν να προκαλέσουν καταστροφικά φαινόμενα σε διαφορετικές περιοχές. Για παράδειγμα, η περιοχή του Βόλου πλήττεται από καταστροφικές πλημμύρες όταν το κέντρο των Ψυχρών Λιμνών εντοπίζεται νότια/νοτιοδυτικά της Πελ/νήσου. Αυτό συμβαίνει λόγω της πολύπλοκης μορφολογίας του εδάφους στη χερσόνησο της Μαγνησίας (ορεινός όγκος του Πηλίου), η οποία προκαλεί συγκλίσεις αερίων μαζών και κατ’επέκταση έντονες ανοδικές κινήσεις των αερίων μαζών. Μια στάσιμη συνοπτική κατάσταση στην κυκλοφορία των αερίων μαζών, σημαίνει ότι οι τοπικές ροές στην περιοχή του Δυτικού Πηλίου θα προκαλέσουν ισχυρές και πολύωρες βροχοπτώσεις, ή και χιονοπτώσεις τους χειμερινούς μήνες.

Η παρακάτω Εικόνα παρουσιάζει τη θέση των Ψυχρών λιμνών κατά τις 6 πιο καταστροφικές κακοκαιρίες τα τελευταία 20 χρόνια στην περιοχή του Βόλου και του Δυτικού Πηλίου

Εικόνα. Οι Ψυχρές Λίμνες (αποχρώσεις του μπλε) και το κέντρο τους “L” κατά τις καταστροφικές πλημμύρες στον Βόλο 9 Οκτωβρίου 2006 (πάνω αριστερά), 10 Δεκεμβρίου 2009 (πάνω δεξιά), 28 Οκτωβρίου 2020 – κακοκαιρία “Κίρκη” (μέση αριστερά), 11 Ιανουαρίου 2022 – κακοκαιρία “Διομήδης” (μέση δεξιά), 5 Σεπτεμβρίου 2023 – κακοκαιρία “Δανιήλ” (κάτω αριστερά) και 27 Σεπτεμβρίου 2023 – κακοκαιρία “Ηλίας”

Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται επίσης τα ημερήσια ύψη βροχής στον Βόλο και στο Δυτικό Πήλιο, καθώς και οι επιπτώσεις των 6 κακοκαιριών.

Συμπερασματικά, οι μετεωρολόγοι θα πρέπει να μελετούν και να αναλύουν τις ατμοσφαιρικές διατάξεις που έχουν προκαλέσει μεγάλες καταστροφές στο παρελθόν, και ειδικά σε περιπτώσεις δημιουργίας Ψυχρών Λιμνών. Τα μετεωρολογικά μοντέλα υπερ-υψηλής ανάλυσης που χρησιμοποιούνται σήμερα, τα οποία έχουν μεγάλο ποσοστό επιτυχίας στην πρόγνωση των καιρικών συνθηκών για χρονικές περιόδους μικρότερες των 72 ωρών, θα πρέπει να εμπλουτιστούν με πολλαπλά σενάρια στατιστικής πρόγνωσης, ώστε να έχουμε μια καλύτερη εικόνα του επικρατέστερου καιρικού σεναρίου που θα επηρεάσει μια περιοχή τις επόμενες ημέρες .