κεελπνο-ιδού-οι-περιοχές-με-κουνούπια-106606

ΥΓΕΙΑ | 22.06.2016 | 08:52

ΚΕΕΛΠΝΟ: Ιδού οι περιοχές με κουνούπια τίγρεις (χάρτης)

Τις περιοχές που που υπάρχει έντονη παρουσία του Ασιατικού κουνουπιού τίγρης παρουσιάζει σε χάρτη του το ΚΕΕΛΠΝΟ. Συγκεκριμένα, οι Περιφερειακές Ενότητες (ΠΕ) όπου έχει επιβεβαιωθεί η παρουσία του Aedes albopictus απεικονίζονται ως εξής:

Με κόκκινο χρώμα, οι περιοχές όπου έχουν υπάρξει επίσημα δείγματα προς τους τρεις δημόσιους φορείς καθώς και πληροφόρηση από εταιρείες ή/και πολίτες.
Με πορτοκαλί χρώμα, οι περιοχές από τις οποίες έχουν ληφθεί μόνο επίσημα δείγματα
Με κίτρινο χρώμα, οι περιοχές όπου υπάρχει μόνο πληροφόρηση από εταιρείες ή/και πολίτες.

Οι περιοχές της Ελλάδας, οι οποίες έχουν μελετηθεί με παγίδες ωοθεσίας, αλλά δεν επιβεβαιώθηκε η παρουσία του Ασιατικού κουνουπιού τίγρης, απεικονίζονται με πράσινο χρώμα. Οι ΠΕ από τις οποίες δεν υπάρχουν επίσημα δεδομένα ή/και δείγματα εμφανίζονται με γκρι χρώμα. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι, ενώ μέχρι το 2014 στην Κρήτη είχε καταγραφεί μόνο ένα δείγμα ενήλικου κουνουπιού στην ΠΕ Χανίων, το 2015 εντοπίστηκε εγκατεστημένος πληθυσμός του Aedes albopictus τόσο στην ΠΕ Χανίων όσο και στην ΠΕ Ηρακλείου. Τέλος, επιβεβαιώθηκε και η έντονη παρουσία του είδους αυτού στα νησιά του Ιονίου.

Η παρουσία του Aedes albopictus (Ασιατικό κουνούπι τίγρης) στην Ελλάδα

kounoupi_tigris_xartis_aftodioikisi

Σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ, το Ασιατικό κουνούπι τίγρης στην Ελλάδα εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Κέρκυρα και τη Θεσπρωτία από τους Samanidou-Voyadjoglou et al. (2005) τη διετία 2003-2004. Έκτοτε το «κουνούπι-τίγρης» έχει εντοπιστεί και σε άλλες περιοχές της χώρας, όπως στην Κεντρική Μακεδονία, την Πελοπόννησο και την Αττική (Giatropoulos etal. 2012a; Giatropoulos etal. 2012b). Στην παρούσα μελέτη, έγινε προσπάθεια να επικαιροποιηθούν οι ήδη καταγεγραμμένες περιοχές με Aedes albopictus και να προστεθούν οι νέες καταγραφές, σύμφωνα με τα επίσημα δείγματα και τις δειγματοληψίες που πραγματοποιήθηκαν για το έτος 2015 στο πλαίσιο του έργου LIFE CONOPS. Η νέα καταγραφή έλαβε, επίσης, υπόψη της, σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας, δείγματα που αποστέλλονταν στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο και στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας (απευθείας ή μέσω του Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων). Τα τελικά αποτελέσματα για το έτος 2015 απεικονίζονται στην Εικόνα 1.

Αναλυτικά η έρευνα του ΚΕΕΛΠΝΟ για το ασιατικό κουνούπι τίγρης:

Υγειονομική σημασία

Το Aedes (Stegomyia) albopictus (Skuse 1895) ή «Ασιατικό κουνούπι τίγρης»(Asian tiger mosquito) κατάγεται από την Ανατολική Ασία και αποτελεί είδος κουνουπιού που προκαλεί έντονη ενόχληση (Βογιατζόγλου-Σαμανίδου 2011). Χαρακτηριστικό του είδους είναι ο ασπρόμαυρος χρωματισμός των ενήλικων, καθώς και ότι τα θηλυκά είναι δραστήρια και τσιμπούν τους ξενιστές, για τη λήψη αίματος, κατά τη διάρκεια της ημέρας (Βογιατζόγλου-Σαμανίδου 2011).

Το Aedes albopictus είναι ικανός διαβιβαστής σημαντικών ιών, όπως του Δάγκειου πυρετού, του Chikungunya, του Zika καθώς και της διλοφιλάριας του σκύλου, Dirofilaria immitis. Επίσης, στο εργαστήριο εμφανίζεται να είναι ικανό για τη διαβίβαση τουλάχιστον 22 ειδών αρμποϊών (Beckeretal. 2010; Γιατρόπουλος 2013). Η υγειονομική του αυτή σημασία σε συνδυασμό με την εξάπλωσή του σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν προκαλέσει έντονη ανησυχία για τη δημόσια υγεία.

Σε πρόσφατη έρευνα του έργου LIFE CONOPS πραγματοποιήθηκε εργαστηριακή μελέτη σχετικά με την ικανότητα διαβίβασης του ιού Chikungunya (CHIKV E1A226V) καθώς και του ιού του Δάγκειου πυρετού 2 (DENV 2) από κουνούπια του είδους Aedes albopictus που προέρχονταν από εγκατεστημένο πληθυσμό στην Ελλάδα. Οι εργαστηριακές δοκιμές επιβεβαίωσαν την ικανότητα διαβίβασης των CHIKV E1A226V και DENV 2 και από το ελληνικό στέλεχος. Ειδικότερα, βρέθηκε ότι ο ρυθμός προσβολής ήταν παρόμοιος με εκείνο που μετρήθηκε για κουνούπια του είδους Ae. albopictus που συλλέχθηκαν στην Camargue (Γαλλία), καθώς και για κουνούπια του ίδιου είδους που συλλέχθηκαν στην EmiliaRomagna (Ιταλία), μετά το ξέσπασμα του ιού Chikungunya το 2007. Σε συμφωνία με τα ευρήματα από άλλες παρόμοιες έρευνες, η πιθανότητα μετάδοσης για το DENV 2 ήταν χαμηλότερη από ό, τι για το CHIKV E1A226V, αλλά και στις δύο περιπτώσεις δεν ήταν αμελητέα (Bellinieaal. 2016; http://www.conops.gr/outbreak-risk-assessment-for-chikungunya-and-dengue-2-in-greece/).

Παγκόσμια Εξάπλωση του Aedes albopictus

Εξαιτίας της μεγάλης του οικολογικής προσαρμοστικότητας, το συγκεκριμένο είδος κουνουπιού έχει επεκταθεί σε πολλές χώρες του κόσμουκαι βρίσκεται στον κατάλογο με τους 100 κορυφαίους χωροκατακτητικούς οργανισμούς παγκοσμίως (invasive species) (ECDC 2015).

Η πρώτη καταγραφή του Aedes albopictus στην Ευρώπη έγινε στην Αλβανία το 1979 (Adhami and Reiter 1998). Έκτοτε έχει επεκταθεί και σε άλλες χώρες, όπως την Ιταλία, την Ελλάδα, τη Γαλλία και τη Γερμανία (ECDC 2015).

Τρόποι πληθυσμιακής παρακολούθησης του Aedes albopictus

Σύμφωνα με το Τεχνικό Δελτίο του ECDC (2012), προτείνεται συγκεκριμένο πρωτόκολλο που πρέπει να εφαρμόζεται για τις δειγματοληψίες χωρο κατακτητικών ειδών κουνουπιών (invasive mosquito species, IMS). Οι δειγματοληψίες διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία των κουνουπιών (ωό, προνύμφη, νύμφη ενήλικο/ακμαίο).

Βασική μέθοδος συλλογής των ωών του «κουνουπιού-τίγρης» είναι οι παγίδες ωοθεσίας (ovitraps), οι οποίες αποτελούνται από μικρά, μαύρα δοχεία, τα οποία γεμίζονται με νερό μέχρι τη μέση και περιέχουν υπόστρωμα ωοθεσίας. Μετά από λίγες ημέρες τα υποστρώματα ωοθεσίας συλλέγονται και μεταφέρονται στο εργαστήριο για την εκκόλαψη των ωών και την εκτροφή των προνυμφών έως το στάδιο του ενήλικου. Με την εφαρμογή ενός συντονισμένου σχεδίου παρακολούθησης με τη χρήση των παγίδων ωοθεσίας σε επιλεγμένες περιοχές της Ελλάδος όπου καταγράφεται έντονη όχληση, μπορούν να προκύψουν σημαντικές πληροφορίες αναφορικά με την εποχική διακύμανση του πληθυσμού του είδους αυτού. Οι πληροφορίες αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα για την κατάρτιση σχεδίων αντιμετώπισης των κουνουπιών, όπου απαιτείται.

Στις μεθόδους συλλογής υδρόβιων σταδίων (προνύμφη, νύμφη) περιλαμβάνεται η χρήση προνυμφοσυλλέκτη (dipper), ενώ οι προνύμφες και οι νύμφες που συλλέγονται τοποθετούνται σε ειδικά δοχεία ή πλαστικά σακουλάκια με κατάλληλη σήμανση εξωτερικά.

Σε ό,τι αφορά τη σύλληψη των ενήλικων κουνουπιών, πραγματοποιείται με τη χρήση παγίδων, με ή χωρίς προσελκυστικό (π.χ. διοξείδιο του άνθρακα ή γαλακτικό οξύ). Τέτοιες παγίδες είναι, για παράδειγμα, οι BG-Sentinel, Mosquito Magnet και Gravid trap. Άλλες μέθοδοι σύλληψης ενηλίκων κουνουπιών μπορεί να είναι τα λεγόμενα “human bait collections”, όπου με τη βοήθεια αναρροφητή (aspirator) συλλαμβάνονται τα ενήλικα θηλυκά κατά την προσπάθειά τους να τσιμπήσουν έναν άνθρωπο-δόλωμα, ο οποίος εκτίθεται για ορισμένο χρονικό διάστημα.

Για την αναγνώριση των ενήλικων κουνουπιών χρησιμοποιούνται διχοτομικές κλείδες, περιγραφές και επιστημονικά συγγράμματα, καθώς και μοριακές μέθοδοι .

Συμπεράσματα

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα το 2015 επιβεβαιώθηκαν νέες περιοχές όπου το Aedes albopictus ήταν εγκατεστημένο. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από τις εταιρείες που εκτελούν προγράμματα διαχείρισης κουνουπιών χρειάζονται περαιτέρω διερεύνηση, κυρίως με την εγκατάσταση ενός δικτύου παγίδων ωοθεσίας.

Συμπερασματικά, καταλήγουμε ότι λόγω την έντονης παρουσίας του Aedes albopictus θεωρείται απαραίτητη η συνέχιση της εντομολογικής έρευνας για το Ασιατικό κουνούπι τίγρης, προκειμένου να υπάρχει μια σαφής απεικόνιση της παρουσίας του στη χώρα μας. Η απεικόνιση αυτή, σε συνδυασμό με τη μηνιαία παρακολούθηση σε ορισμένες περιοχές (παγίδες ωοθεσίας, διακύμανση πληθυσμού μέσα στο έτος), αποτελεί σημαντικό εργαλείο στη διαχείριση του χωροκατακτητικού αυτού είδους.

Tags: