βιβλίο-του-χ-πουλόπουλου-η-αποµόνωση-192678

ΚΟΣΜΟΣ | 19.11.2014 | 18:25

Βιβλίο του Χ. Πουλόπουλου: “Η αποµόνωση, η παθητικότητα και η αδράνεια των πολιτών ερµηνεύεται από την πολιτική εξουσία ως συναίνεση”

«Ο πολιτικός φόβος γίνεται το κύριο εργαλείο άσκησης πολιτικής την περίοδο της κρίσης και πρόσφορο έδαφος για τη λήψη αυταρχικών µέτρων και πολιτικών λιτότητας. Η αποµόνωση, η παθητικότητα και η αδράνεια των πολιτών ερµηνεύεται από την πολιτική εξουσία ως συναίνεση και οδηγεί στη λήψη συνεχώς νέων µέτρων για την αποσόβηση των κατασκευασµένων µεγάλων κινδύνων και καταστροφών.»

Το βιβλίο του Χαράλαμπου Πουλόπουλου, Αναπληρωτή Καθηγητή στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, επικεντρώνεται μέσα από μια πολιτική αλλά και επιστημονικά τεκμηριωμένη ματιά στις επιπτώσεις που είχε η λιτότητα στη ζωή των πολιτών. Το βιβλίο, παρότι ως επιστημονικό σύγγραμμα παραθέτει σειρά στοιχείων που αποδεικνύουν τις βαθιές και ενδεχομένως μακρόχρονες συνέπειες της κρίσης στην ελληνική κοινωνία, σε μεγάλο βαθμό αποτελεί και μια πολιτική τοποθέτηση στα αίτια και στον τρόπο επίλυσης των προβλημάτων της κρίσης.

Η οπτική του συγγραφέα και η θέση την οποία διατυπώνει σε πολλά σημεία του βιβλίου με σαφήνεια εντοπίζει τις ευθύνες στο πολιτικό και οικονομικό σύστημα που συνεχίζει να αποποιείται τις ευθύνες του και στο ρόλο τον οποίο έπαιξαν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στην εξυπηρέτηση του. Ο συγγραφέας δίνει έμφαση στους μηχανισμούς κατασκευής ενόχων και ενοχών, στο εργαλείο του πολιτικού φόβου και στο πλήγμα που επιτεύχθηκε στην κοινωνική συνοχή. Η χρήση του πολιτικού φόβου που στηρίζεται στην ύπαρξη άλλων βασικών για την ανθρώπινη υπόσταση φόβων όπως της απώλειας της αξιοπρέπειας και της ταυτότητας οδηγεί σε μια κριτική προσέγγιση των σύγχρονων φαινομένων και του τρόπου με τον οποίο παρουσιάζονται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η επισήμανση του συγγραφέα για τον τρόπο που το συντηρητικό κόμμα του David Cameron στην Αγγλία χρησιμοποίησε αρχές και μοντέλα αλληλεγγύης και κοινωνικής ευθύνης για τη μείωση των δαπανών για την υγεία και την πρόνοια μετατοπίζοντας το βάρος στη τοπική αυτοδιοίκηση και τους εθελοντές. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει:

«Απέναντι στις γραφειοκρατικές δομές και στις αυταρχικές πολιτικές, μπορούν να αναπτυχθούν εναλλακτικές μορφές κοινωνικής οργάνωσης. Οι μορφές αυτές είναι ικανές να διεκδικήσουν και να αντιπροτείνουν ένα μοντέλο οργάνωσης «από τα κάτω» που θα διεκδικήσει την ισότητα, την κοινωνική δικαιοσύνη και την κοινωνική αλλαγή. Ωστόσο, χρειάζεται να αντιμετωπιστεί με επιφυλακτικότητα ένα μοντέλο οργάνωσης από ‘τα κάτω’, όταν αυτό προωθείται από την κρατική εξουσία, η οποία ταυτόχρονα επιχειρεί περικοπές στο κοινωνικό κράτος. Για παράδειγμα, ο πρωθυπουργός της Αγγλίας David Cameron με το σύνθημα «Big Society» προώθησε το 2010 στην Αγγλία ένα μοντέλο αντιμετώπισης των προβλημάτων των ευάλωτων ομάδων δια μέσου των τοπικών κοινωνιών, θεωρώντας ότι αυτές θα έπρεπε να αναλάβουν την ευθύνη για την αντιμετώπιση των αναγκών που τις αφορούν. Η ανάπτυξη αυτού του μοντέλου προέβλεπε το ρόλο των εθελοντών πολιτών και των φιλανθρωπικών οργανώσεων. Παράλληλα, η κυβέρνηση κράτησε κρυφή την ατζέντα για τις επιπτώσεις της πολιτικής της στο κοινωνικό κράτος όπου δρομολογήθηκε μείωση δαπανών και περικοπή υπηρεσιών προς τους πολίτες…

…το Big Society λειτούργησε ως ο μανδύας απόκρυψης των περικοπών στο κράτος πρόνοιας, οι οποίες αναπόφευκτα θα οδηγούσαν στην αποδυνάμωση παρά στην ενίσχυση της κοινωνίας, και μάλιστα μιας κοινωνίας από την οποία το κράτος θα απουσιάζει παντελώς… δεν είναι δυνατόν ο πολίτης να επαφίεται για τη λήψη υπηρεσιών που κανονικά θα έπρεπε να του παρέχει το κράτος στις διαθέσεις και τη διαθεσιμότητα του εκάστοτε εθελοντή. Βασική αρχή του κράτους πρόνοιας είναι η σταθερότητα, η συνέπεια και η συνέχεια στην παροχή υπηρεσιών προς τα άτομα και τις ομάδες που τις χρειάζονται».

Τα στοιχεία για τις επιπτώσεις της κρίσης στην ψυχική και σωματική υγεία αλλά και τα ποσοστά αύξησης των αυτοκτονιών, η φτώχεια και η αδυναμία των ενηλίκων για αξιοπρεπή διαβίωση, καθώς και των εγκαταλελειμμένων παιδιών από τις οικογένειες που πλέον δεν είναι σε θέση να τα αναθρέψουν οδηγούν τον συγγραφέα σε αναλογίες αντίστοιχες με αυτές της κατοχικής Ελλάδας. Η πρότασή του εξάλλου για κοινωνική αλληλεγγύη και μορφές αντίστασης πηγάζει από εκεί αλλά και από την κριτική του ματιά απέναντι στη φιλανθρωπία και στον κίνδυνο οι μικρές κοινότητες αλληλεγγύης να χρησιμοποιηθούν ως άλλοθι για την κατάρρευση του κράτους πρόνοιας.

Παραλληλίζοντας την κρίση με την περίοδο της Κατοχής, αναφέρει, «…οι άνθρωποι που αντιστάθηκαν στην Κατοχή είχαν λιγότερο φόβο για το αύριο».

Ο συγγραφέας επίσης επικεντρώνεται στα στοιχεία που αφορούν την ποινικοποίηση της ασθένειας από πολιτικά πρόσωπα που επιδιώκουν την επανεκλογή τους αναζητώντας ευάλωτες ομάδες για να επιρρίψουν τις ευθύνες για την κρίση.

Ο Χαράλαμπος Πουλόπουλος κλείνει το βιβλίο του συμφωνώντας με τη θέση του Μπάουμαν ότι «οι πολιτικές που οδηγούν στη σημερινή κρίση παρουσιάζονται ως λύσεις» και αντιπροτείνει την κριτική θεωρία και προσέγγιση και την αποφυγή αναζήτησης ατομικών λύσεων σε συλλογικά προβλήματα. Το βιβλίο αξίζει να διαβαστεί ως επιστημονικό και πολιτικό κείμενο σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη για τη χώρα μας.

Χαράλαμπος Πουλόπουλος (2014), Κρίση, φόβος και διάρρηξη της κοινωνικής συνοχής. Εκδόσεις Τόπος

Tags: