ελένη-αλειφέρη-το-σύμφωνο-των-δημάρ-146230
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ | 27.09.2015 | 16:00

Ελένη Αλειφέρη*: Το “Σύμφωνο των Δημάρχων” και η σημασία του για την Π.Ε. Μεσσηνίας

Από το 2008, με την έγκριση σχετικής δέσμης μέτρων για το κλίμα και την ενέργεια, οι ευρωπαίοι ηγέτες έχουν δεσμευθεί για τη μείωση της πρωτογενούς κατανάλωσης ενέργειας κατά 20% συγκριτικά με τις εκτιμήσεις κατανάλωσης για το έτος 2020.

Σύμφωνα με στοιχεία του ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΚΑΠΕ): «Στην Ελλάδα τα αστικά κέντρα συγκεντρώνουν το 80% περίπου του πληθυσμού και καταναλώνουν το 75% της παραγόμενης ενέργειας, με κύριους τομείς κατανάλωσης τον κτιριακό και τις μεταφορές. Για την παραγωγή αυτής της ενέργειας, η καύση ορυκτών καυσίμων προκαλεί το 35% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Αποτέλεσμα αυτών είναι:

              «να αλλοιώνεται η σύσταση της ατμόσφαιρας, να προκαλείται “ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ (φαινόμενο θερμοκηπίου)” με συνέπεια την εκδήλωση ακραίων καιρικών φαινομένων, καταστροφών και οικονομικών επιπτώσεων.»

              «να εντείνεται η εξάρτηση από το εισαγόμενο πετρέλαιο και να επιβαρύνεται το ηλεκτρικό σύστημα»,

              «να δημιουργείται το φαινόμενο της αστικής νησίδας, με ιδιαίτερα ψηλές θερμοκρασίες μέσα στις πόλεις, συντελώντας σε ακόμα μεγαλύτερη ενεργειακή κατανάλωση».

Η βελτίωση της ενεργειακής κατανάλωσης πρωτίστως μέσα από τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, ανταποκρίνεται σ΄αυτές όλες, της καίριας σημασίας, ενεργειακές προκλήσεις.

Σε επίπεδο Ε.Ε. κατά τις τελευταίες δεκαετίες, παρατηρήθηκε ταχύτατη οικονομική ανάπτυξη, η οποία αύξησε τις ενεργειακές ανάγκες των κρατών-μελών.

Η κοινοτική νομοθεσία σχετικά με την ενεργειακή απόδοση απετέλεσε και συνεχίζει να αποτελεί το υπόβαθρο για το φάσμα εθνικών επιλογών, ενώ αφήνει την υλοποίηση στα κράτη μέλη. Η υλοποίηση όμως αυτή δεν προχωρεί με αρκετά ικανοποιητικό ρυθμό.

Τα κράτη μέλη άρχισαν να συγκροτούν μηχανισμούς χρηματοδότησης, συχνά όμως αποσπασματικούς. Υπάρχουν επίσης άλλα εμπόδια, όπως η έλλειψη πληροφοριών, διοικητικοί φραγμοί και ανεπαρκής αριθμός εργαζόμενων με τα κατάλληλα προσόντα.

Έτσι οι περιφερειακές και τοπικές αρχές καλούνται να διαδραματίσουν ζωτικό ρόλο στην άσκηση πολιτικών για ενεργειακή απόδοση. Σε όλο και αυξανόμενο βαθμό,  είναι επίσης κινητήριες δυνάμεις της ενεργειακής απόδοσης μέσω των πολιτικών δημόσιων προμηθειών που ασκούν.

Το Σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την «ενεργειακή απόδοση» έθεσε το 2007 ως προτεραιότητα τη θέσπιση του «Συμφώνου των Δημάρχων».

Στο πλαίσιο του μηχανισμού αυτού, οι κωμοπόλεις, οι πόλεις και οι περιφέρειες αναλαμβάνουν τη δέσμευση να έχουν επιτύχει το 2020 περισσότερο από 20% μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, για το σκοπό δε αυτό θα καταρτίσουν “Σχέδιο Δράσης για αειφόρο ενέργεια”.

Το «Σύμφωνο των Δημάρχων» θεωρείται μία  από τις σημαντικότερες και πρωτοβουλίες  για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τη στροφή της κοινωνίας σε ένα πιο βιώσιμο μοντέλο αστικής ανάπτυξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το «Σύμφωνο των Δημάρχων» αναγνωρίζει ότι οι περιφερειακές και οι τοπικές αρχές επιμερίζονται την ευθύνη για την αντιμετώπιση της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη, με τις εθνικές κυβερνήσεις.

Συμμετέχοντας στο «Σύμφωνο των Δημάρχων»:

              οι τοπικές αρχές δεσμεύονται εθελοντικά να αυξήσουν την ενεργειακή απόδοση και τη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στις περιοχές τους, με σκοπό τη μείωση των εκπομπών αερίου, εκπομπών που δημιουργούν το νέφος, το «φαινόμενο του θερμοκηπίου», την «τρύπα» του όζοντος, και το φυσικό επακόλουθο τις κλιματικές αλλαγές.

              ο ρόλος των τοπικών φορέων καθίσταται καθοριστικής σημασίας για την επίτευξη των στόχων της ενεργειακής πολιτικής της Ε.Ε. Η συμμετοχή τους, αποτελεί ευκαιρία διαμόρφωσης μιας τοπικής θεώρησης με την οποία η ενεργειακή απόδοση, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οι αστικές συγκοινωνίες και οι δημόσιες προμήθειες εντάσσονται σε ένα σχέδιο το οποίο θα αποφέρει όχι μόνο οικονομικά, αλλά επίσης και περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη.

Εκτός από την εξοικονόμηση ενέργειας, τα αποτελέσματα των δράσεων των υπογραφόντων στοχεύουν εν γένει σε μία «ενεργειακά βιώσιμη τοπική κοινωνία» μέσα από τη δημιουργία ενός υγιέστερου περιβάλλοντος, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών, καλύτερες υπηρεσίες, βελτίωση της οικονομικής ανταγωνιστικότητας και μεγαλύτερης ενεργειακής ανεξαρτησίας.

Από το 2008 έως σήμερα, περίπου 5.500 Δήμοι σε επίπεδο Ε.Ε. και περί τους 100 στη χώρα μας, έχουν προσχωρήσει σ΄ αυτή την εθελοντική αλλά δεσμευτική Συμφωνία. Οι “υπογράφοντες” αντιπροσωπεύουν πόλεις διαφορετικού μεγέθους, από μικρές κοινότητες έως μεγάλες μητροπολιτικές περιοχές, όπως το Λονδίνο ή το Παρίσι.

Το “Σύμφωνο των Δημάρχων” είναι ανοιχτό σε όλες τις τοπικές αρχές με αιρετούς αντιπροσώπους, ανεξαρτήτως του μεγέθους τους και του σταδίου εφαρμογής των ενεργειακών και κλιματικών πολιτικών τους. Οι μικρού και μεσαίου μεγέθους όμορες τοπικές αρχές μπορούν επίσης, υπό ορισμένες συνθήκες, να αποφασίσουν να συμμετάσχουν ως ομάδα “υπογραφόντων” και να υποβάλουν από κοινού ένα Σχέδιο Δράσης για τη Βιώσιμη Ενέργεια.

Και ενώ ολοένα και αυξάνεται η πολιτική βούληση για την ένταξη περισσότερων Δήμων της χώρας μας και της Περιφέρειάς μας, στο Σύμφωνο, διαπιστώνεται ότι δεν διαθέτουν πάντοτε τους οικονομικούς και τεχνικούς πόρους για να ανταποκριθούν στη βούλησή τους αυτή και στις δεσμεύσεις τους.

Για το λόγο αυτό, δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Συμφώνου ένα ειδικό καθεστώς για τις δημόσιες διοικήσεις και τα δίκτυα τα οποία είναι σε θέση να βοηθήσουν τους “υπογράφοντες Δήμους”. Συγκεκριμένα, δημιουργήθηκαν οι “Συντονιστές”.

Ως “Συντονιστής του Συμφώνου” αναγνωρίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κάθε δημόσια αρχή που δεσμεύεται επίσημα ότι θα παρέχει στρατηγική καθοδήγηση, οικονομική και τεχνική υποστήριξη προς τους υπογράφοντες το Σύμφωνο, Δήμους,  οι οποίοι δεν διαθέτουν ενδεχομένως τις απαραίτητες δεξιότητες ή/και πόρους για την εκπλήρωση των απαιτήσεών τους.

Υπάρχουν δύο είδη Συντονιστών του Συμφώνου:

              οι Εθνικοί Συντονιστές: δηλαδή εθνικοί δημόσιοι οργανισμοί, όπως εθνικοί οργανισμοί ενέργειας.

              οι Εδαφικοί Συντονιστές: αποκεντρωμένες Αρχές, όπως περιφέρειες και ομάδες τοπικών Αρχών .

Για την Ελλάδα, “Εθνικοί Συντονιστές” του Συμφώνου των Δημάρχων είναι το ΚΑΠΕ (ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ) και το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ). Παρέχουν  μεθοδολογική καθοδήγηση, ενημέρωση και υποστήριξη ώστε οι ενδιαφερόμενοι να προχωρήσουν στον ολοκληρωμένο ενεργειακό σχεδιασμό και στη σύνταξη Σχεδίων Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια.

Οι “Εδαφικοί Συντονιστές” μέχρι τώρα είναι τέσσερεις (4): ΟΙ Περιφέρειες Αττικής, Κεντρικής Μακεδονίας,  Δυτικής Μακεδονίας και  Κρήτης.

Η Περιφέρεια Πελοποννήσου αναγνωρίζοντας τη σημασία της πρωτοβουλίας για την ανάπτυξη και την ποιότητα του περιβάλλοντος στην Περιφέρεια προτίθεται να συνεργασθεί με τους Δήμους για την υπογραφή του Συμφώνου των Δημάρχων και αναγνωριζόμενη ως Συντονιστής, να εργασθεί συστηματικά για να υλοποιηθούν οι στόχοι του Συμφώνου.

Έτσι, από την ίδρυση της πρωτοβουλίας αποφάσισε να ενισχύσει την προώθηση του Συμφώνου των Δημάρχων μεταξύ των Δήμων της Περιφέρειας αλλά και να υποστηρίξει τους Δήμους που αποφασίζουν να προσχωρήσουν στο Σύμφωνο. Επιπλέον για το σκοπό αυτό η Περιφέρεια αναλαμβάνει την πρωτοβουλία να ξεκινήσει ένα ειδικό πρόγραμμα στήριξης των τοπικών αρχών έτσι ώστε να δημιουργήσει τις συνθήκες προσχώρησης των Δήμων στο Σύμφωνο των Δημάρχων που περιλαμβάνει  μεταξύ άλλων και την προετοιμασία των Σχεδίων Δράσης Αειφόρου Ενέργειας σε δημοτικό επίπεδο.

Η Περιφέρεια Πελοποννήσου στο Πλαίσιο αυτό δεσμεύεται να πραγματοποιήσει τις ακόλουθες δράσεις :

1) Την προώθηση της ένταξης στο Σύμφωνο των Δημάρχων στους Δήμους της περιοχής της και την παροχή άμεσης υποστήριξης και συντονισμού στους Δήμους που εντάχθηκαν για την προετοιμασία και την υλοποίηση του Σχεδίου Δράσης τους για την Βιώσιμη Ενέργεια.

2) Την παροχή τεχνικής και στρατηγικής βοήθειας σε εκείνους τους Δήμους που επιθυμούν να συμμετάσχουν στο Σύμφωνο, αλλά δεν διαθέτουν τους απαραίτητους πόρους για να συντάξουν ένα Σχέδιο Δράσης για τη βιώσιμη ενέργεια.

3) Την παροχή οικονομικής βοήθειας και ευκαιριών στους Δήμους για την ανάπτυξη και εφαρμογή των Σχεδίων Δράσης για την βιώσιμη ενέργεια.

4) Την διοργάνωση τοπικών ημερίδων και εκδηλώσεων για την ενέργεια (Ημέρες Ενέργειας) που θα πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της ευαισθητοποίησης των πολιτών και άλλων ομάδων στόχευσης για τους στόχους του Συμφώνου.

5) Την υποβολή τακτικών εκθέσεων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν στην Περιφέρεια και τη συμμετοχή σε συζητήσεις σχετικά με τη στρατηγική εφαρμογή του Συμφώνου που προτείνει η επιτροπή.

Η Περιφέρεια Πελοποννήσου έλαβε αυτή τη σημαντική πρωτοβουλία και κατάρτισε ήδη ένα πλήρες και λεπτομερές «Σχέδιο Δράσης Αειφόρου Ενέργειας» για την χωρική της αρμοδιότητα γιατί θέλει η βιώσιμη ενεργειακή στρατηγική να είναι ενσωματωμένη στο Στρατηγικό της Σχεδιασμό και παράλληλα να αποτελεί έναν από τους στόχους της  τοπικής ανάπτυξης. Αυτό το Σχέδιο περιγράφει συγκεκριμένες δράσεις και θέτει σαφείς στόχους για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος όλων των τομέων δραστηριότητας εντός των ορίων της Περιφέρειας, όπως τα δημόσια και δημοτικά  κτίρια, τα δημόσια και δημοτικά οχήματα, ο φωτισμός οδών και πλατειών,  τα κτίρια κατοικίας αλλά  και ο τριτογενής τομέας και οι δημόσιες και ιδιωτικές μεταφορές.

Το Περιφερειακό Σχέδιο Δράσης θα λειτουργήσει ως πλαίσιο και βάση για την ανάπτυξη και την υλοποίηση του σχεδιασμού της Περιφέρειας σε θέματα Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας, αλλά και Βάση-Πλατφόρμα για τη σύνταξη του Σχεδίου Δράσης των Δήμων. Με δεδομένο ότι στη νέα προγραμματική περίοδο 2014-2020 οι ολοκληρωμένες παρεμβάσεις και ο ολοκληρωμένος ενεργειακός σχεδιασμός αποτελεί τη βάση των τοπικών επενδυτικών και αναπτυξιακών πρωτοβουλιών, η υλοποίηση του Σχεδίου της Περιφέρειας αναμένεται επιπλέον ότι :

              Θα τονώσει  την τοπική  οικονομία και την απασχόληση

              Θα συμβάλει στην εξοικονόμηση πολύτιμων πόρων (από την εξοικονόμηση ενέργειας)

              Θα αποφέρει σημαντικά περιβαλλοντικά οφέλη ( από την μείωση εκπομπών CO2)

* Η Ελένη Αλειφέρη είναι αντιπεριφερειάρχης Π.Ε. Μεσσηνίας

ELENI ALEIFERH