Aυτοδιοίκηση: Αυτά είναι τα εκλογικά συστήματα στην ΕΕ

Το σταθερό εκλογικό σύστημα στην Αυτοδιοίκηση που εξασφαλίζει ισχυρή κυβερνησιμότητα αποτελεί εδώ και δεκαετίες, επιλογή του συνόλου των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως προκύπτει από τη σχετική μελέτη που εκπόνησε το ΙΤΑ για λογαριασμό της ΚΕΔΕ για τα Ευρωπαϊκά εκλογικά συστήματα και τους τρόπους διακυβέρνησης.

Παράλληλα σύμφωνα με τη μελέτη «ο δήμαρχος, σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. αναγνωρίζεται ως η έκφραση της δημοτικής αρχής που προΐσταται πολιτικά, διοικητικά και λειτουργικά των δημοτικών αρχών και αντίστοιχων υπηρεσιών».

Επιπλέον επισημαίνεται ότι «η αλλαγή στο εκλογικό σύστημα οδηγεί σε ουσιαστικές λειτουργικές αλλαγές που πρέπει να συγκροτηθούν σε βάθος χρόνου με σαφή βήματα καθορισμένα εκ των προτέρων και εκτεθειμένα στη δοκιμή με δικλείδες ασφαλείας».

Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της μελέτης ο  Γ. Πατούλης έκανε λόγο για ένα χρήσιμο εργαλείο για την Αυτοδιοίκηση και επισήμανε ότι η πρόταση της ΚΕΔΕ βασίζεται στις βέλτιστες πρακτικές της Ευρώπης με στόχο την κυβερνησιμότητα και την βελτίωση των παρεχόμενων δημοτικών υπηρεσιών προς τους πολίτες. 

Κατά την παρουσίαση της μελέτης από το Δ. Ζαφειριάδη, Σύμβουλο Στρατηγικής της Μίλητος Συμβουλευτικής, στο πλαίσιο του Συνεδρίου της ΚΕΔΕ,  επισημάνθηκε ότι «η άμεση εκλογή του Δημάρχου διαμορφώνει περιβάλλον άμεσης, ισχυρής και αυτόνομης δημοκρατικής νομιμοποίησης του προσώπου». Αντίθετα στις περιπτώσεις έμεσης εκλογής ο δήμαρχος εξαρτάται από το αν έχει ή όχι την εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας του δημοτικού συμβουλίου.

Αναλυτικότερα, στη μελέτη γίνεται σύγκριση μεταξύ ευρωπαϊκής και ελληνικής πραγματικότητας για το εκλογικό σύστημα και προκύπτουν μεταξύ άλλων τα παρακάτω συμπεράσματα:

• Ο/η Δήμαρχος, σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. αναγνωρίζεται ως η έκφραση της δημοτικής αρχής που προΐσταται πολιτικά, διοικητικά και λειτουργικά των δημοτικών αρχών και αντίστοιχων υπηρεσιών.
• Ο ρόλος του/της Δημάρχου διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα, ανάλογα με τη διαδικασία εκλογής του/της:

-Η άμεση εκλογή του/της Δημάρχου διαμορφώνει περιβάλλον άμεσης, ισχυρής και αυτόνομης δημοκρατικής νομιμοποίησης του προσώπου.

Δείτε ακόμη:

Εργαζόμενοι κατά Δήμου Αλμωπίας για το «μαύρο» στη Λουτρόπολη

Αιτωλοακαρνανία: Αίτημα δημάρχου να κηρυχθεί το Θέρμο σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης

-Στην έμμεση εκλογή, ο/η Δήμαρχος εξαρτάται από το αν έχει ή όχι τηπιστοσύνη της πλειοψηφίας του δημοτικού συμβουλίο

• Τα εκλογικά συστήματα που ισχύουν στη Ε.Ε. είναι αναλογικό σύστημα εκπροσώπησης και το πλειοψηφικό σύστημα. Υπάρχουν χώρες που έχουν υιοθετήσει την εκδοχή του μικτού συστήματος, το οποίο συνδυάζει χαρακτηριστικά και των δύο κλασσικών εκλογικών συστημάτων. Το πιο σύνηθες αναλογικό εκλογικό σύστημα είναι το σύστημα D’Hondt.
• Το σύνολο των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει επιλέξει για δεκαετίες να έχει σταθερό εκλογικό σύστημα και να αποφεύγει συγκυριακές μεταβολές.
• Δεν υπάρχει κοινή αντιμετώπιση της εκλογικής διαδικασίας στους δήμους της Ευρωπαϊκής Ένωσης
• Διαφοροποίηση του εκλογικού συστήματος που ισχύει στους δήμους στο εσωτερικό των ευρωπαϊκών χωρών, υιοθετώντας κριτήρια όπως είναι το πληθυσμιακό μέγεθος ή ο γεωγραφικός χαρακτήρας π.χ. νησιωτικό στοιχείο ή ορεινός χαρακτήρας
• Τα κράτη-μέλη, για την αποφυγή του κατακερματισμού της εκπροσώπησης, έχουν θεσπίσει εκλογικό όριο για την κατανομή των εδρών στα αιρετά συλλογικά όργανα
• Ισχύει «majority bonus» και κατακύρωση των 3/5 των εδρών του δημοτικού συμβουλίου σε όσες χώρες έχουν εκλογικό σύστημα διαφορετικό από την αναλογική εκπροσώπηση
• Αξιοπρόσεκτη ρύθμιση είναι ο διαχωρισμός της εκλογής του/της υποψηφίου/ας δημάρχου από το συνδυασμό/λίστα υποψηφίων συμβούλων που ισχύει στο μικτό σύστημα της Ιταλίας.
• Αλλαγή στο εκλογικό σύστημα οδηγεί σε ουσιαστικές λειτουργικές αλλαγές που πρέπει να συγκροτηθούν σε βάθος χρόνου με σαφείς βήματα καθορισμένα εκ των προτέρων και εκτεθειμένα στη δοκιμή με δικλείδες ασφαλείας

Σύστημα  Διακυβέρνησης και αρμοδιότητες ΟΤΑ  στις Χώρες της Ε.Ε.

Το δημοτικό συμβούλιο αποτελεί, στην πλειονότητα των περιπτώσεων το όργανο διαβούλευσης. Στη συνέχεια η Τοπική Εκτελεστική – Κυβερνητική Επιτροπή είναι το εκτελεστικό όργανο του δήμου και αποτελείται από τον/ην δήμαρχο,  αντιδημάρχους,  μέλη  που διορίζονται από το Δήμαρχο. Σε περιπτώσεις αναλογικού συστήματος υπάρχει αναλογική εκπροσώπηση δυνάμεων. Ο/η Δήμαρχος εκπροσωπεί το Δήμο και διαφοροποιείται η εκτελεστική του ισχύς από τον τρόπο εκλογής του, ανάλογα αν είναι έμμεση ή άμεση από το λαό.

Σημαντικός είναι και ρόλος στο σύστημα διακυβέρνησης των δομών Διαδημοτικής Συνεργασίας, (Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, Ανώνυμες Εταιρείες). Επιπλέον συνδικάτα-κονσόρτσια Δήμων ή ενώσεις μεταξύ δήμων ως αυτόνομες δομές, έχουν  διακριτή υπόσταση και νομική εκπροσώπηση.

Οι δήμοι έχουν θεσμική κατοχύρωση και  μεγάλο πεδίο αρμοδιοτήτων. Τα Βασικά πεδία αρμοδιοτήτων αφορούν: Εκπαίδευση(υποδομές & μισθοδοσία) / Περιβάλλον με έμφαση στη Χωροταξία και Πολεοδομικό Σχεδιασμό / Πολιτική κατοικίας  /  Διοικητικές λειτουργίες  /  Διαχείριση Απορριμμάτων / Ασφάλεια – Πολιτική Προστασία.

Οι ευρωπαϊκοί δήμοι έχουν μια σειρά από αρμοδιότητες και αντικείμενα με διαπεριφερειακό χαρακτήρα και μεγάλο χρονικό ορίζοντα επενδύσεων όπως  διαχείριση απορριμμάτων, μεταφορές-συγκοινωνίες, υποδομές πολιτικής προστασίας κλπ. Αρμοδιότητες όπως οι παραπάνω ανατίθενται σε φορείς και νομικά πρόσωπα Διαδημοτικής Συνεργασίας. Οι ευρωπαϊκοί δήμοι διαθέτουν επίσης ισχυρές διοικητικές μονάδες με σταθερό υπηρεσιακό management από CEO και Γενικούς Διευθυντές.