οικοσύστημα-καρδίτσας-ένα-πρωτοπο-60970
ΚΟΙΝΩΝΙΑ | 12.02.2017 | 16:00

“Οικοσύστημα Καρδίτσας”: Ένα πρωτοποριακό συνεταιριστικό εγχείρημα

Την πιο προωθημένη προσπάθεια εμπλοκής μιας τοπικής κοινωνίας στον σχεδιασμό της ανάπτυξης της περιοχής της και στη δημιουργία εργαλείων, συνεργειών, δικτύων που επιτρέπουν την ανασυγκρότηση δραστηριοτήτων και την εξεύρεση νέων, το «Οικοσύστημα Καρδίτσας» παρουσιάστηκε κατά τη διάρκεια τριημέρου αφιερωμένου στον συνεργατισμό που πραγματοποιήθηκε από τις 30 Ιανουαρίου έως τις 2 Φεβρουαρίου στην Καρδίτσα.

Την εκδήλωση κατά τη διάρκεια της οποίας προβλήθηκε το 34 λεπτών ντοκυμαντέρ: «Ένα Κοινωνικό Οικοσύστημα. Το παράδειγμα της Καρδίτσας», διοργάνωσε η Αναπτυξιακή Καρδίτσας Αναπτυξιακή Ανώνυμη Εταιρία Ο.Τ.Α. (ΑΝ.ΚΑ Α.Ε.) σε συνεργασία με τους συνεταιρισμούς του νομού και την υποστήριξη του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ Ελλάδας.

Όπως τονίζεται στο ντοκιμαντέρ «στον κάμπο της Καρδίτσας με την πολύχρονη ιστορία στο συνεταιριστικό κίνημα διαφαίνεται η εξάπλωση ενός οικοσυστήματος κοινωνικών επιχειρήσεων και συνεταιρισμών. Το ντοκιμαντέρ εξερευνά το ιστορικό πλαίσιο από τον πρώτο συνεταιρισμό στον κόσμο μέχρι τη πρόσφατη απαξίωση τους, τα εγχειρήματα που απαρτίζουν το οικοσύστημα καθώς και τις δομές που το υποστηρίζουν. Βασισμένο στα λόγια των πρωταγωνιστών και αξιοποιώντας την κινηματογραφική γλώσσα, προσεγγίζει τις έννοιες του συνεταιρισμού, της κοινωνική οικονομίας και τη σχετικότητα τους με την παρούσα κατάσταση στην ύπαιθρο, αλλά και τις πόλεις. Απευθύνεται εξίσου στους εμπλεκόμενους στον πρωτογενή τομέα αλλά και στον αυξανόμενο αριθμό των ανθρώπων που εξερευνούν την αποκέντρωση. Τέλος ξεφεύγοντας από τη θεωρία παρουσιάζει αισιόδοξα δράσεις για την οργάνωση καινοτόμων σχέσεων παραγωγής και διάθεσης με επίκεντρο την κοινωνία, στον αντίποδα του κέρδους».

Πώς ξεκίνησε και πώς λειτουργεί

Πώς όμως ξεκίνησε και πώς λειτουργεί το, μοναδικό στην Ελλάδα, «Οικοσύστημα Καρδίτσας». Στην εισήγησή του ο Γενικός Διευθυντής της ΑΝΚΑ Βασίλης Μπέλλης περιέγραψε όλη τη διαδικασία:

Η πρώτη συνάντηση των φορέων που αποσκοπούσε στη δικτύωσή τους πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 30 Ιανουαρίου 2015. Σ’ αυτήν κλήθηκαν εκπρόσωποι αγροτικών συνεταιρισμών και τα θέματα που συζητήθηκαν ήταν:

Εξεύρεση τρόπων συνεργασίας μεταξύ των συνεταιρισμών ανεξάρτητα από τη νομική μορφή τους

Εξωστρέφεια – προώθηση – προβολή προϊόντων

Οργάνωση παροχής τεχνικής υποστήριξης στους συνεταιρισμούς και στα μέλη τους

Εκπαίδευση κλπ

Το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων ήταν μεγάλο. Εξελέγη 5μελής συντονιστική επιτροπή (ΣΕ) με στόχο την οργάνωση των επόμενων συναντήσεων και τη διαμόρφωση εισήγησης και προγράμματος δράσης για τα παραπάνω θέματα.

Στη ΣΕ συμμετέχουν εκπρόσωποι από τους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς: «Στέβιας», «Εύκαρπον», «Σαλιγκαροτρόφων», «Οσπρίων» και «Διόνυσος»

Η 5μελής Συντονιστική Επιτροπή συνεδρίασε στις 7 και στις 15 Φεβρουαρίου και οργάνωσε την επόμενη συνάντηση των εκπροσώπων των Αγροτιών Συνεταιρισμών που πραγματοποιήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου. Τα κυριότερα θέματα που συζητήθηκαν ήταν:

Οργάνωση της εκπαίδευσης των μελών των συνεταιρισμών

Κοινή οργάνωση διαδικασιών πιστοποίησης προϊόντων και υπηρεσιών

Σχεδιασμός τρόπων προώθησης των προϊόντων (κοινή συμμετοχή σε εκθέσεις, marketing, αναζήτηση καναλιών διανομής κλπ)

Οργάνωση της Γραμματειακής, Διοικητικής και Λογιστικής υποστήριξης στους συνεταιρισμούς και στα μέλη τους

Τρόποι συνεργασίας με άλλες Συνεργατικές μορφές (Αστικοί Συνεταιρισμοί , ΚοινΣΕπ, δίκτυα μικρών επιχειρήσεων.

Οι συμμετέχοντες αποφάσισαν να προσκληθούν ειδικοί για να καταθέσουν τη γνώμη τους, την εμπειρία τους και την επιστημονική άποψη για τα θέματα και ανατέθηκε στη Συντονιστική Επιτροπή να αναζητήσει τους κατάλληλους. Επίσης αποφασίστηκε στην επόμενη συνάντηση να κληθούν όλοι οι Συνεταιρισμοί που έχουν έδρα στο Νομό Καρδίτσας, ανεξάρτητα από τη Νομική τους μορφή.

Η διεύρυνση της Δικτύωσης

Η Συντονιστική Επιτροπή αποφάσισε στη συνεδρίαση της 10ης  Μαρτίου 2015 να καλέσει ερευνητές από το Ινστιτούτο Συνεταιριστικών Ερευνών και Μελετών (ΙΣΕΜ) να παραστούν στην πρώτη συνάντηση όλων των Συνεταιρισμών που έχουν έδρα την Καρδίτσα.  Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στις 27 Μαρτίου 2015 και σ’ αυτήν συμμετείχαν 3 μέλη του ΔΣ του ΙΣΕΜ: Ο κ. Κ. Αποστολόπουλος (καθηγητής του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, πρόεδρος του ΙΣΕΜ), η κ.  Ολυμπία Κλήμη – Καμινάρη (Καθηγήτρια Συνεταιριστικής Οικονομίας Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών) και ο κ. Κ. Παπαγεωργίου (ομότιμος καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών).

Στη συνάντηση οι Συνεταιρισμοί παρουσίασαν το αντικείμενο δράσης τους και τις προτεραιότητές τους και παρείχαν στους ερευνητές όλα τα στοιχεία που ζητήθηκαν. Οι ερευνητές απέστειλαν στις αρχές Μαΐου την εισήγησή τους με τίτλο: «ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ ΚΟΙΝΟΥ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΟΥ ΦΟΡΕΑ ΑΠΟ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ»

Μερικά αποσπάσματα από την εισήγηση αποτυπώνουν το επίπεδο της Δικτύωσης που επιτεύχθηκε και τις προοπτικές για περαιτέρω συνεργασία, καταδεικνύοντας και τα κενά τις νομοθεσίας για τους συνεταιρισμούς στη χώρα μας:

«Μια ομάδα πρωτοβάθμιων συνεταιρισμών του νομού Καρδίτσας επιθυμούν να συνεργασθούν, με τη δημιουργία ενός κοινού οργάνου οικονομικής συνεργασίας και εμπορικού σκοπού, ενώ θα διατηρούν την αυτονομία τους.

Οι συνεταιρισμοί που έχουν εκδηλώσει πρόθεση συνεργασίας ανήκουν στις ακόλουθες κατηγορίες:

Αγροτικοί Συνεταιρισμοί

Αστικοί Συνεταιρισμοί

Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις

Γυναικείοι Συνεταιρισμοί.

Κατά πρώτον εξετάζεται εάν οι ενδιαφερόμενοι συνεταιρισμοί μπορούν να ιδρύσουν ένα κοινό όργανο συνεταιριστικής ή εταιρικής μορφής.

Αν υπήρχε ένας ενιαίος νόμος για τους συνεταιρισμούς που θα έδινε τη δυνατότητα δημιουργίας δευτεροβάθμιων συνεταιριστικών οργανώσεων και θα αναγνώριζε τη διαφορά μεταξύ πλεονάσματος και κέρδους, θα ήταν ενδεδειγμένη η δημιουργία ενός δευτεροβάθμιου συνεταιρισμού, οπότε οι συναλλαγές μεταξύ του δευτεροβάθμιου οργάνου και των πρωτοβάθμιων μελών του θα αναγνωρίζονταν ως πλεονάσματα (δηλ. όχι ως κέρδη), οπότε δεν θα υπάγονταν σε φορολογία.

Οι υφιστάμενοι νόμοι για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς (Ν. 2810/2000 και 4015/2011, όπως έχουν τροποποιηθεί) δεν επιτρέπουν την ίδρυση δευτεροβάθμιων συνεταιρισμών, αλλά και αν επέτρεπαν το επιδιωκόμενο κοινό όργανο δεν θα μπορούσε να απαρτίζεται από συνεταιρισμούς διεπόμενους από διαφορετικούς συνεταιριστικούς νόμους. Στην περίπτωση των συνεταιρισμών της Καρδίτσας, οι αγροτικοί συνεταιρισμοί, σύμφωνα με το νόμο 2810/2000: «Για την εκπλήρωση των σκοπών τους μπορούν να ιδρύουν υποκαταστήματα, παραρτήματα ή γραφεία στο εσωτερικό και το εξωτερικό, να συνιστούν νομικά πρόσωπα, να συμπράττουν σε κοινές επιχειρήσεις, με καταναλωτικούς ή άλλους συνεταιρισμούς, νομικά πρόσωπα του δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα, με κοινωφελείς οργανισμούς, με επιχειρήσεις οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.), με συνεταιριστικές οργανώσεις άλλων χωρών και με φυσικά ή νομικά πρόσωπα, στα πλαίσια της διακρατικής ή και διεπαγγελματικής συνεργασίας». Η διάταξη αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην προκείμενη περίπτωση.

Ως προς τις δραστηριότητές τους, οι Αγροτικοί Συνεταιρισμοί «Αναπτύσσουν κάθε είδους δραστηριότητα για την επίτευξη των σκοπών τους στο πλαίσιο του νόμου και του καταστατικού τους».

Η σύμπραξη των αγροτικών συνεταιρισμών με αστικούς συνεταιρισμούς και με Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (Κοιν.Σ.Επ.) καλύπτεται από την προηγηθείσα αναφορά του νόμου 2810/2000.

Με τη συνεργασία τους, οι ενδιαφερόμενοι φορείς επιδιώκουν την επίτευξη οικονομιών κλίμακας και αυξημένης διαπραγματευτικής δύναμης στην προμήθεια εισροών και στη διάθεση των προϊόντων των συμμετεχόντων, διαμέσου της απόκτησης εξειδικευμένων στελεχών με παράλληλο περιορισμό των δαπανών που αναλογούν σε κάθε μέτοχο, επίτευξη εκπτώσεων λόγω προμήθειας μεγάλων ποσοτήτων και σύναψη συμβάσεων πώλησης προϊόντων σε σοβαρούς αγοραστές με ικανοποιητικές τιμές.»

Η εισήγηση των ειδικών κατέληξε ότι για τη δικτύωση των συνεταιρισμών και την ανάληψη κοινών δράσεων εμπορικού χαρακτήρα προτείνεται η ίδρυση μιας Ανώνυμης Εταιρίας και περίγραψαν τη δομή και τον τρόπο λειτουργίας της

Στις 11 Μαΐου συνεδρίασε η Συντονιστική Επιτροπή με θέμα τη συζήτηση επί της επιστημονικής εισήγησης. Εκτιμήθηκε ότι η ίδρυση και η διοίκηση μιας Ανώνυμης εταιρίας απαιτεί κεφάλαια που οι συνεταιρισμοί δεν διαθέτουν στην παρούσα φάση ανάπτυξής τους. Εκτός αυτού το ύψος των κοινών εμπορικών πράξεων δεν είναι τέτοιο που να εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα ενός τέτοιου σχήματος. Ωστόσο, η συνεχής ανάπτυξη των συνεταιρισμών και η συνεχής διεύρυνση των οικονομικών και εμπορικών δραστηριοτήτων τους καθιστά την ίδρυση της ΑΕ αναγκαστική επιλογή, εκτός αν η νομοθεσία προβλέψει την ίδρυση Δευτεροβάθμιων Συνεταιριστικών Οργάνων με δυνατότητα συμμετοχής σ’ αυτά όλων των μορφών συνεταιρισμών. Γι’ αυτό αποφασίστηκε η αναβολή της ίδρυσής μέχρι να ψηφιστεί το η αναμενόμενη αναθεώρηση του νομοθετικού πλαισίου για τους Συνεταιρισμούς. Θεωρήθηκε ότι το πιο επείγον θέμα είναι η οργάνωση της εκπαίδευσης των μελών των συνεταιρισμών με προτεραιότητα στα μέλη των ΔΣ.

Στη νέα σύσκεψη της 22ας Μαΐου 2015, η ΣΕ αποφάσισε τη δρομολόγηση της εκπαίδευσης από τα μέσα φθινοπώρου, μετά την ολοκλήρωση των περισσότερων καλλιεργητικών φροντίδων και ζητήθηκε από την ΑΝ.ΚΑ η τεχνική υποστήριξη για την οργάνωση της διαδικασίας και των εκπαιδευτικών πακέτων.

Η υποστήριξη της Δικτύωσης

Τα στελέχη της Αναπτυξιακής Σύμπραξης που συμμετείχαν στην Ομάδα Έργου (ΟΕ) της Δράσης, παρείχαν συνεχώς τεχνική και κάθε είδους στήριξη στα μέλη των Διοικήσεων των Συνεταιρισμών όλων των νομικών μορφών, στο δύσκολο – και πρωτόγνωρο για τα ελληνικά δεδομένα – εγχείρημα στο οποίο συμμετείχαν. Αναζητήθηκε συνεργασία με φορείς που έχουν παράγει εκπαιδευτικό υλικό και μεθοδολογία για ενήλικες, όπως το Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων (ΚΑΝΕΠ) της ΓΕΣΕΕ, το Δίκτυο ΚΑΠΑ, το Ινστιτούτο Ανάπτυξης Επιχειρηματικότητας, το ΙΣΕΜ, το Δίκτυο ΚοινΣΕπ Κεντρικής Μακεδονίας κλπ. Οι παραπάνω φορείς παραχώρησαν το δικαίωμα χρήσης οπτικοακουστικού υλικού, σχέδια και πλήρη εκπαιδευτικά πακέτα σε διάφορα θέματα και βιβλία με τα οποία δημιουργήθηκε δανειστική βιβλιοθήκη σε θέματα συνεργατισμού. Με βάση το υλικό που συγκεντρώθηκε καταρτίστηκε το «πρόγραμμα εκπαιδευτικών συναντήσεων» και τέθηκε στη διάθεση των μελών του Δικτύου Συνεταιρισμών.

Η εκπαίδευση των μελών των ΔΣ του Δικτύου των Συνεταιρισμών άρχισε στις 29 Οκτωβρίου 2015.

Το εγχείρημα Δικτύωσης των Συνεργατικών Σχημάτων που έχουν έδρα στο Νομό Καρδίτσας παρουσιάστηκε στο «Forum Κοινωνικών Επιχειρήσεων» που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα 9-10 Νοεμβρίου 2015.

Μέχρι τον Απρίλιο του 2016 είχαν πραγματοποιηθεί 28 εκπαιδευτικές συναντήσεις. Στις εκπαιδευτικές συναντήσεις τηρήθηκε παρουσιολόγιο και θεματολόγιο.

Τέλος, οι συμμετέχοντες συνεταιρισμοί υποστηρίζονται μέσω:

της συνεχούς ενημέρωσης μέσω ηλεκτρονικών μηνυμάτων,

της εκτύπωσης και διανομής ενημερωτικού υλικού,

της προετοιμασίας και του συντονισμού των συναντήσεων,

της γραμματειακής υποστήριξης,

της τήρηση αρχείων και φακέλων τεκμηρίωσης κ.ά.

της συγγραφής κειμένων και δελτίων τύπου,

της προβολής των ενεργειών μέσω του έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.