ΥΠΕΣ: Πρωτοβουλίες για την ασφάλεια & την υγεία εργαζομένων στους ΟΤΑ

Στο 13ο Πανελλήνιο Συνέδριο για τη Διοίκηση, τα Οικονομικά & τις Πολιτικές της Υγείας, και ειδικότερα στη συνεδρία με θέμα «Η αύξηση των εργατικών ατυχημάτων στους ΟΤΑ: Κριτική αποτίμηση και πολιτικές πρόληψης του επαγγελματικού κινδύνου», μίλησε ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Εσωτερικών, Κώστας Πουλάκης.

Τονίζοντας ότι όσοι είναι σε θέσεις ευθύνης οφείλουν όχι μόνο να περιγράφουν, αλλά και να απολογούνται για όσα κάνουν, ο ΓΓ του ΥΠΕΣ ενημέρωσε τους συνέδρους για τις πρόσφατες πρωτοβουλίες του Υπουργείου Εσωτερικών στον τομέα της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων στους ΟΤΑ.

Αναλυτικότερα, ο κ. Πουλάκης υπενθύμισε ότι με τον πρόσφατο νόμο 4483/2017 του ΥΠΕΣ επιλύθηκαν διάφορα προβλήματα σχετικά με τα Μέσα Ατομικής Προστασίας των εργαζομένων στους ΟΤΑ (επέκταση της χορήγησης ΜΑΠ και στους απασχολούμενους με συμβάσεις ΙΔΟΧ ή μίσθωσης έργου, απαγόρευση της αποτίμησης σε χρήμα των ΜΑΠ και του γάλακτος κ.λπ.), αλλά και σε σχέση με τη δυνατότητα και τη διαδικασία επιβολής διοικητικών κυρώσεων στους Ο.Τ.Α. και στα νομικά πρόσωπα αυτών, που υποπίπτουν σε παραβάσεις της νομοθεσίας για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, προκειμένου, όπως είπε, οι έλεγχοι του ΣΕΠΕ – που έχει ζητηθεί να εντατικοποιηθούν ήδη από την άνοιξη του 2016 – «να καταλήγουν και σε απτά αποτελέσματα».

Ιδιαίτερα, ωστόσο, στάθηκε ο Κ. Πουλάκης στο ζήτημα της υποστελέχωσης και της ελαστικοποίησης των σχέσεων εργασίας στους ΟΤΑ, λόγω του «παγώματος» των προσλήψεων τα τελευταία επτά χρόνια. Ειδικότερα, ο ΓΓ του ΥΠΕΣ ανέφερε ότι «εντατικοί ρυθμοί και μεγαλύτερος, αντικειμενικά, φόρτος εργασίας σχετίζονται άμεσα με τον αριθμό των εργατικών ατυχημάτων», ενώ και «ο παράγοντας εμπειρία είναι επίσης καθοριστικός. Είναι δε σαφές ότι οι απασχολούμενοι για λίγους μήνες, από 2 έως 8, δεν προλαβαίνουν να αποκτήσουν την εμπειρία αυτή».

Στο πλαίσιο δε αυτό, ο κ. Πουλάκης υπενθύμισε την προκήρυξη του μεγάλου διαγωνισμού για σχεδόν 9.000 μόνιμες θέσεις εργασίας στις ανταποδοτικές υπηρεσίες των ΟΤΑ, με πρωτοβουλία του ΥΠΕΣ και σύμφωνα με τις ανάγκες που κατέθεσαν οι Δήμοι, ο οποίος αναμένεται να ολοκληρωθεί ως την άνοιξη του 2018, οπότε και «θα έχουμε κάνει ένα ακόμα βήμα προς την ανάσχεση του ρυθμού των εργατικών ατυχημάτων στους Ο.Τ.Α.», όπως είπε.

Κλείνοντας την εισήγησή του, ο ΓΓ του ΥΠΕΣ αναφέρθηκε με έμφαση στην ανθρώπινη διάσταση του προβλήματος, τονίζοντας ότι «τα ζητήματα της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία δεν είναι άλλη μία, περισσότερο ή λιγότερο σημαντική, δημόσια πολιτική από τις πολλές που χαράζουμε και υλοποιούμε. Μέσα στα χρόνια που πέρασαν, πληροφορούμενος κάθε τόσο την είδηση για ακόμα ένα ατύχημα, για ακόμα έναν συνάδελφό μας που χάνει τη ζωή του, έχω αντιληφθεί ότι πρόκειται κυριολεκτικά για ένα ζήτημα ζωής και θανάτου».

Ολόκληρη η εισήγηση του Γενικού Γραμματέα υπουργείου Εσωτερικών, Κώστα Πουλάκη:

«Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τους διοργανωτές, για την πρόσκληση να συμμετάσχω στο 13ο Πανελλήνιο Συνέδριο για τη Διοίκηση, τα Οικονομικά και τις Πολιτικές της Υγείας, την οποία αποδέχτηκα και λόγω της παρουσίας του καλού μου φίλου, Ανδρέα Νεφελούδη, που δυστυχώς όμως δεν είναι σήμερα εδώ και του ευχόμαστε περαστικά.

Τα τελευταία χρόνια οι Δήμοι αναδεικνύονται μεταξύ των πλέον επικίνδυνων χώρων εργασίας, καθώς τα εργατικά ατυχήματα – κυρίως μεταξύ των εργαζομένων στην καθαριότητα – είναι ολοένα και συχνότερα, και μάλιστα ιδιαίτερα σοβαρά έως και θανατηφόρα.

Επειδή όσοι είμαστε σε θέσεις ευθύνης, οφείλουμε όχι μόνο να περιγράφουμε, αλλά και να απολογούμαστε για όσα κάνουμε ή δεν κάνουμε, στην ομιλία μου θα αναφερθώ στις βασικές πλευρές που αφορούν την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων στους Ο.Τ.Α., ενημερώνοντας παράλληλα για τις πρόσφατες πρωτοβουλίες του Υπουργείου Εσωτερικών στον τομέα αυτό.

Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω από το ζήτημα των Μέσων Ατομικής Προστασίας, που είναι βασική παράμετρος της πρόληψης και της αποτροπής των επαγγελματικών κινδύνων.

Όπως γνωρίζετε, οι εργαζόμενοι στους Δήμους, και κυρίως οι απασχολούμενοι σε εργασίες που από τη φύση τους είναι επικίνδυνες και ανθυγιεινές, όπως λόγου χάρη στις χωματερές, στην καθαριότητα, στα νεκροταφεία κλπ., δικαιούνται την παροχή Μέσων Ατομικής Προστασίας και γάλακτος, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη ΚΥΑ 53361 του 2006.

Σχετικά με τα Μέσα Ατομικής Προστασίας έχουν παρουσιαστεί τα εξής προβλήματα :

Πρώτον, η ΚΥΑ του 2006 αφορούσε τη χορήγηση ΜΑΠ μόνο το τακτικό προσωπικό. Ωστόσο, ειδικά τα τελευταία χρόνια, στους Δήμους απασχολείται ένας πολύ μεγάλος αριθμός εργαζομένων με συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή έργου.

Για το λόγο αυτό, με την παράγραφο 3 του άρθρου 97 του νόμου 4483 του 2017, που ψηφίστηκε το καλοκαίρι, προβλέψαμε ότι και οι εργαζόμενοι που απασχολούνται με συμβάσεις εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου και μίσθωσης έργου στους ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού και στα νομικά τους πρόσωπα, θα δικαιούνται πλέον τα αντίστοιχα ΜΑΠ, με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις που προβλέπονται για το τακτικό προσωπικό.

Δεύτερον, υπήρξε το φαινόμενο σε αρκετούς Δήμους να μην χορηγούνται τα ΜΑΠ και το γάλα και να αποδίδεται εκ των υστέρων το ισοδύναμο ποσό σε χρήματα, κάτι ωστόσο που, όπως είναι προφανές, δεν ικανοποιεί το σκοπό για τον οποίο θεσπίστηκαν τα ΜΑΠ.

Ειδικότερα, μία εξαιρετική δυνατότητα που δόθηκε προκειμένου οι εργαζόμενοι να μην χάνουν τελείως το σχετικό δικαίωμα, στις περιπτώσεις που οι διαγωνισμοί για την προμήθεια κυρίως του γάλακτος δεν ολοκληρώνονταν εγκαίρως, διαστρεβλώθηκε και έγινε σε κάποιες περιπτώσεις ο κανόνας, με αποτέλεσμα παγίως, αντί των ΜΑΠ και του γάλακτος, να χορηγούνται χρήματα.

Ως Υπουργείο, λοιπόν, θέλοντας να διασφαλίσουμε ότι τα ΜΑΠ θα χορηγούνται πράγματι σε είδος, με το άρθρο 97 παράγραφος 2 του ίδιου νόμου του καλοκαιριού απαγορεύσαμε πλέον την αποτίμηση σε χρήμα των ΜΑΠ και του γάλακτος.

Τρίτον, υπήρξε και, δυστυχώς, υπάρχει ακόμα αμέλεια ή και άρνηση των υπαλλήλων να φέρουν τα ΜΑΠ που τους χορηγούνται.

Στο προϊσχύον καθεστώς, σύμφωνα με τον Κώδικα Κατάστασης Δημοτικών & Κοινοτικών Υπαλλήλων, η άρνηση του υπαλλήλου να φέρει τα μέσα ατομικής προστασίας που του χορηγούσε η υπηρεσία συνιστούσε πειθαρχικό παράπτωμα, κάτι που δεν ισχύει σύμφωνα με το νέο πειθαρχικό δίκαιο.

Κατά τη γνώμη μου, βέβαια, το πρόβλημα του να κάνουν πράγματι χρήση των ΜΑΠ οι εργαζόμενοι δεν λύνεται κυρίως με κατασταλτικά μέτρα, όπως η πειθαρχική τιμωρία τους, αλλά με μέτρα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησής τους, σχετικά με τα ζητήματα της ασφάλειας στην εργασία.

Ωστόσο, δεδομένης της απόλυτης αναγκαιότητας οι εργαζόμενοι να φέρουν τα ΜΑΠ, είμαστε ανοιχτοί να συζητήσουμε με τους θεσμικούς τους εκπροσώπους, αν θα ήταν σκόπιμη η θέσπιση, εκ νέου, μίας σχετικής πειθαρχικής πρόβλεψης.

Τέταρτον, στο πολυνομοσχέδιο του ΥΠΕΣ (νόμος 4483 του 2017) προβλέφθηκε και η σύσταση Επιτροπής, με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων και ειδικών εμπειρογνωμόνων.

Έργο της εν λόγω Επιτροπής θα είναι η αξιολόγηση του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου για την παροχή ΜΑΠ και τη λήψη μέτρων προστασίας της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων στους ΟΤΑ, καθώς και με η διατύπωση πρότασης για την αναθεώρηση του.

Το δεύτερο θέμα που θα ήθελα να θίξω στην εισήγησή μου, σχετίζεται με τη στελέχωση των Ο.Τ.Α. με γιατρούς εργασίας και τεχνικούς ασφαλείας, και μάλιστα με τρόπο ώστε αυτοί να ασκούν πραγματικά και αποτελεσματικά τα σχετικά καθήκοντα.

Στο πλαίσιο μιας καταγραφής που πραγματοποιήσαμε σχετικά με τα επίπεδα συμμόρφωσης των Δήμων και των νομικών τους προσώπων κατ’ εφαρμογή του νόμου 3850 του 2010, το καλοκαίρι του 2016, προέκυψε, δυστυχώς, η σχετική νομοθεσία δεν εφαρμόζεται από το σύνολο των υπόχρεων φορέων.

Συγκεκριμένα :

Πρώτον, σε ό,τι αφορά τους ιατρούς εργασίας :

Δείτε ακόμη:

Πετρόπουλος: Δεν θα υπάρξουν νέες περικοπές σε συντάξεις και επιδόματα

Σκουρλέτης: Προανήγγειλε & δεύτερο διαγωνισμό ΑΣΕΠ για προσλήψεις στην καθαριότητα δήμων

Σε σύνολο 280 φορέων που υποχρεούνται να απασχολούν ιατρούς εργασίας (δηλαδή με πάνω από 50 εργαζομένους) και μας απέστειλαν σχετικά στοιχεία :

• Απασχολεί πράγματι ιατρό εργασίας ή κάνει χρήση των οικείων υπηρεσιών το 71%.
• Το επίπεδο συμμόρφωσης, ωστόσο, διαφέρει ανά κατηγορία φορέα. Μεγαλύτερο ποσοστό (79%) έχουμε στους Δήμους, ενώ το μικρότερο (μόλις 49,3%) στα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου των Δήμων

Δεύτερον, σε ό,τι αφορά τους τεχνικούς ασφαλείας :

Σε σύνολο 449 φορέων που μας απέστειλαν στοιχεία :

• Απασχολεί πράγματι τεχνικό ασφαλείας το 66,1%.
• Και στην περίπτωση αυτή, ωστόσο, το επίπεδο συμμόρφωσης διαφέρει ανά κατηγορία φορέων. Ειδικότερα, το υψηλότερο ποσοστό παρουσιάζεται και πάλι στους Δήμους (90,1%), ενώ το μικρότερο (μόλις το 36,4%) στα Ιδρύματα των Δήμων.

Σημειώνεται δε ότι τα προαναφερθέντα ποσοστά αντικατοπτρίζουν σε μεγάλο βαθμό τη συνολική εικόνα που επικρατεί στους Δήμους, καθώς οι Δήμοι που απέστειλαν στοιχεία απασχολούν περίπου το 82% των απασχολουμένων στο σύνολο των Δήμων.

Από τα παραπάνω στοιχεία, καθίσταται σαφές ότι απέχουμε αρκετά από το στόχο της πλήρους εφαρμογής των προβλέψεων της νομοθεσίας για τους ιατρούς εργασίας και τους τεχνικούς ασφαλείας.

Από την πλευρά μας, ως πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εσωτερικών έχουμε δώσει κατεύθυνση να εγκρίνονται κατά προτεραιότητα οι σχετικές προσλήψεις, ακόμα και στο σημερινό πλαίσιο των περιορισμένων δυνατοτήτων που έχουμε.

Άλλωστε, με το άρθρο 27 του νόμου 4304 του 2014, δόθηκε η δυνατότητα στους ΟΤΑ, εφόσον δεν διαθέτουν τακτικό προσωπικό, να συνάπτουν συμβάσεις μίσθωσης έργου με ιατρό εργασίας και τεχνικό ασφαλείας ή δημόσιες συμβάσεις παροχής υπηρεσιών με φυσικά ή νομικά πρόσωπα που παρέχουν συναφείς υπηρεσίες.

Το επόμενο, τρίτο ζήτημα, που θέλω να θίξω και έχει να κάνει με τον έλεγχο της συμμόρφωσης των Ο.Τ.Α. ως εργοδοτών στην ισχύουσα νομοθεσία.

Από όσα προανέφερα, τόσο σε σχέση με τα ΜΑΠ όσο και σε σχέση με τους ιατρούς εργασίας και τους τεχνικούς ασφαλείας, είναι νομίζω σαφές ότι χωρίς συστηματικούς ελέγχους και κυρίως χωρίς ένα αποτελεσματικό πλέγμα κυρώσεων στους παραβάτες, ακόμα και η καλύτερη νομοθεσία κινδυνεύει να μείνει στα χαρτιά.

Στο πλαίσιο αυτό, κατόπιν συνεργασίας με την ΠΟΕ-ΟΤΑ, τον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Εργασίας, κ. Νεφελούδη, αρχικά, αλλά και με τον Ειδικό Γραμματέα του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, κ. Ηλιόπουλο, που ανέλαβε αργότερα, έχει ζητηθεί από το ΣΕΠΕ ήδη από την άνοιξη του 2016 να πραγματοποιηθούν πανελλαδικά επισκέψεις κλιμακίων στους ΟΤΑ.

Επίσης – επειδή οι έλεγχοι πρέπει να καταλήγουν και σε απτά αποτελέσματα – στο ίδιο πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου Εσωτερικών, και συγκεκριμένα στο άρθρο 97 παράγραφος 4, προβλέψαμε τη δυνατότητα και τη διαδικασία επιβολής διοικητικών κυρώσεων στους Ο.Τ.Α. και στα νομικά πρόσωπα αυτών, που υποπίπτουν σε παραβάσεις της νομοθεσίας για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, προκειμένου να επιτευχθεί η συμμόρφωση των Ο.Τ.Α. και να διασφαλιστεί η πλήρης εφαρμογή του σχετικού νομοθετικού πλαισίου.

Με βάση τα παραπάνω, ευελπιστούμε ότι άμεσα θα έχουμε ορατή βελτίωση στα επίπεδα συμμόρφωσης.

Κυρίες και κύριοι,

Φίλες και φίλοι,

Άφησα για το τέλος δύο διαστάσεις του φαινομένου που θεωρώ ότι είναι πιο σημαντικές από το όποιο θεσμικό πλαίσιο, τους όποιους ελέγχους και κυρώσεις.

Η πρώτη διάσταση είναι πολιτική και έχει να κάνει με το ζήτημα της στελέχωσης των Ο.Τ.Α., ένα ζήτημα ουσίας, πίσω από το μεγάλο αριθμό των εργατικών ατυχημάτων στο χώρο αυτό.

Είναι δεδομένο ότι η υποστελέχωση – λόγω του «παγώματος» ή, εν πάση περιπτώσει, του δραστικού περιορισμού των προσλήψεων κατά τα τελευταία εφτά χρόνια – δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστη την ποσότητα, την ένταση και την ποιότητα της εργασίας.

Εντατικοί ρυθμοί και μεγαλύτερος, αντικειμενικά, φόρτος εργασίας σχετίζονται άμεσα με τον αριθμό των εργατικών ατυχημάτων.

Επιπλέον, το είδος της εργασίας – το αν δηλαδή οι κρίσιμες υπηρεσίες των Ο.Τ.Α. στελεχώνονται κυρίως με έκτακτο προσωπικό, όπως συμβαίνει κατά κόρον τα τελευταία χρόνια, ή με μόνιμους εργαζομένους – είναι επίσης κρίσιμο, αφού ο παράγοντας εμπειρία είναι επίσης καθοριστικός. Είναι δε σαφές ότι οι απασχολούμενοι για λίγους μήνες, από 2 έως 8, δεν προλαβαίνουν να αποκτήσουν την εμπειρία αυτή.

Στο πλαίσιο αυτό, θα ήθελα να υπενθυμίσω την πρωτοβουλία που πήραμε σχετικά με τη στελέχωση των υπηρεσιών καθαριότητας, με την προκήρυξη ενός μεγάλου διαγωνισμού για σχεδόν 9.000 μόνιμες θέσεις εργασίας στις ανταποδοτικές υπηρεσίες, σύμφωνα με τις ανάγκες που κατέθεσαν οι Δήμοι, ο οποίος αναμένεται να ολοκληρωθεί ως την άνοιξη του 2018.

Η πρωτοβουλία αυτή δεν ήταν ούτε εύκολη ούτε αυτονόητη, καθώς είχε χρειαστεί να προηγηθεί επίπονη και μακρόχρονη διαπραγμάτευση, προκειμένου να θεσπιστεί στο νόμο 4368 του 2016, το λεγόμενο «παράλληλο πρόγραμμα», η εξαίρεση του προσωπικού Υποχρεωτικής και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης των ανταποδοτικών υπηρεσιών από την απόλυτη απαγόρευση οποιασδήποτε πρόσληψης, που είχε επιβληθεί στο πλαίσιο προηγούμενων «μνημονίων».

Ευελπιστούμε όμως ότι με την πρόσληψη αυτών των νέων μόνιμων εργαζομένων, οι συνθήκες εργασίας θα βελτιωθούν και θα έχουμε κάνει ένα ακόμα βήμα προς την ανάσχεση του ρυθμού των εργατικών ατυχημάτων στους Ο.Τ.Α.

Τελευταίο σημείο της ομιλίας μου, η ανθρώπινη διάσταση.

Ξέρω ότι δεν είθισται σε ένα επιστημονικό συνέδριο, ένας πολιτικός παράγοντας να μιλάει συναισθηματικά.

Όμως οφείλω από αυτό το βήμα που μου κάνατε την τιμή να μου παραχωρήσετε, να υπενθυμίσω προς όλους μας – και πρώτα στον εαυτό μου – ότι τα ζητήματα της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία δεν είναι άλλη μία, περισσότερο ή λιγότερο σημαντική, δημόσια πολιτική από τις πολλές που χαράζουμε και υλοποιούμε, καλύτερα ή χειρότερα.

Μέσα στα χρόνια που πέρασαν, πληροφορούμενος κάθε τόσο την είδηση για ακόμα ένα ατύχημα, για ακόμα έναν συνάδελφό μας – διότι, ως δημόσιος υπάλληλος, θεωρώ συναδέλφους όλους τους υπαλλήλους των Ο.Τ.Α. – που χάνει τη ζωή του, έχω αντιληφθεί ότι πρόκειται κυριολεκτικά για ένα ζήτημα ζωής και θανάτου.

Και θέλω – με την ευκαιρία της παρούσας συνεδρίας – να πω και προς τον εκπρόσωπο της ΚΕΔΕ, κ. Χιωτάκη, και προς τον Πρόεδρο της ΠΟΕ-ΟΤΑ, κ. Ευθυμίου, ότι για το θέμα της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση τους θεωρούμε πολύτιμους συνεργάτες και συμμάχους στην κοινή προσπάθειά μας να βάλουμε ένα τέλος στον μακρύ και μακάβριο κατάλογο των θυμάτων. Και θα είμαστε χωρίς εφησυχασμό δίπλα τους για κάθε θετική πρωτοβουλία στην κατεύθυνση αυτή”.