φοροδιαφυγή-και-μάζεμα-μαύρης-οικον-155820

ΥΠΟΥΡΓΕΙΑ | 22.07.2015 | 11:20

Φοροδιαφυγή και μάζεμα «μαύρης οικονομίας» κρίνουν το δημοσιονομικό πακέτο

Ξεκάθαρο μήνυμα φέρεται να έχουν στείλει οι θεσμοί στην ελληνική κυβέρνηση ότι εφόσον η φορολογική διοίκηση και οι αρμόδιες ελεγκτικές υπηρεσίες «μαζέψουν χρήμα στο ταμείο» είτε με περιορισμό της φοροδιαφυγής είτε με ένταξη της μαύρης οικονομίας στην τυπική οικονομική δραστηριότητα είναι διατεθειμένοι να συζητήσουν ελαφρύνσεις στο υφιστάμενο βαρύ δημοσιονομικό πακέτο.

Άλλωστε είναι κοινό μυστικό ότι όλα αυτά τα χρόνια των μνημονίων ήταν πάγια η παρατήρηση της τρόικας για την επάρκεια των μηχανισμών φορολογικής διοίκησης και γιαυτό παγίως ζητούσαν τον απογαλακτισμό της ΓΓΔΕ από τον πολιτικό κορμό της εκάστοτε κυβέρνησης. Εσχάτως κι εν όψει έναρξης της αξιλόγησης από ΕΚΤ, ΕΕ, ΔΝΤ το θέμα έχει δυναμικά επανέλθει με φόντο της άκρως υφεσιακές αυξήσεις ΦΠΑ. Οι Θεσμοί, αλλά και σύμφωνα με πληροφορίες και η Γερμανική πλευρά ζητούν εμφατικά αποτελέσματα ώστε να δοθεί η δυνατότητα ελάφρυνσης αργότερα σε σειρά δημοσιονομικών μέτρων. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα ότι και ο υπουργός Οικονομίας Γιώργος Σταθάκης έχει καταστήσει σαφές σε σειρά δημόσιων τοποθετήσεών του ότι εφόσον η πορεία των φορολογικών εσόδων ειδικά από το ΦΠΑ πάει καλά, είναι πολύ πιθανό να υπάρξει μείωση συντελεστών ειδικά στην εστίαση.

Μαύρη οικονομία και καταθέσεις στο επίκεντρο

Με αυτό το δεδομένο πάντως η κυβέρνηση, σύμφωνα με πληροφορίες, έχει βάλει πρώτο στόχο να έχει άμεσα αποτελέσματα, ακόμα και σε διάστημα λίγων μηνών και ανεξάρτητα από το πότε θα γίνουν εκλογές. Στο πλαίσιο αυτό την Πέμπτη γίνεται ειδική σύσκεψη υπό τον Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης Γιάννη Δραγασάκη με θέμα την ενσωμάτωση στην κανονική οικονομία αδήλωτων καταθέσεων εν όψει και της προώθησης σχετικών νομοσχεδίων.

Το μέγεθος της γκρίζας οικονομίας αλλά και των χρημάτων που βρίσκονται εκτός τραπεζικού συστήματος μπορεί μεν να διασφάλισαν όλο αυτό το διάστημα την επιβίωση της χώρας, ωστόσο αποτελούν ένα από τα βασικά σημεία που εστιάζει η τρόικα καθώς άπτεται της διαφθοράς αλλά και της συνολικής ατυπικής οικονομίας που θυμίζει …. Λατινική Αμερική τη δεκαετία του ’80, προ των νέο – Μπολβαριανών επαναστάσεων.

Και μπορεί να υπάρχει έλλειμμα εμπιστοσύνης στην ηγεσία αλλά και στο θεσμικό οικοδόμημα της χώρας, ωστόσο είναι κοινό της πάσι ότι τώρα εάν ενταχθούν δραστηριότητες στο σύστημα μπορεί να αποτελέσουν το καλύτερο ανάχωμα για μέτρα, να οδηγήσουν τις τράπεζες σε μια γενναία κεφαλαιακή ενίσχυση, αλλά και να φέρουν μπροστά μια αναθεώρηση του ΑΕΠ (έχει να γίνει από την εποχή Αλογοσκούφη), που μπορεί να ψαλλιδίσει το λόγο του ονομαστικού χρέους.

Στο πλαίσιο αυτό το θέμα του τσίπουρου και της προσπάθειας για περιορισμό της εκτεταμένης φοροδιαφυγής μπορεί να παραπέμπει σε μια χαριτωμένη ιστορία ευεπίφορη για viral στα κοινωνικά δίκτυα ωστόσο είναι χαρακτηριστική όψη του πώς ένα ελλειμματικό νομικό σύστημα γεννά παραοικονομία, φοροδιαφυγή κι αποστερεί ευκαιρίες δυναμικής επιχειρηματικότητας από πολύ κόσμο.

Η τρύπα του ΦΠΑ και η νόσος της υπερφορολόγησης

Τα νούμερα πάντως είναι μάρτυρας της παθογένειας που κρατά δεμένη την Ελλάδα στις λογικές των μνημονίων. Πιο συγκεκριμένα η χώρα χάνει 7,5 δισ. ευρώ τον χρόνο εξαιτίας της μη απόδοσης του ΦΠΑ. Ουσιαστικά το 3,4% του ΑΕΠ του ελληνικού ΑΕΠ ισοδυναμεί με το έλλειμμα στην καταβολή του ΦΠΑ. Αν το δει κανείς αθροιστικά η χώρα από το 2009 έχει χάσει περίπου 40 δισεκ ευρώ από μη καταβληθέντα ΦΠΑ, καθώς κατά μέσο όρο από το 2009 και ύστερα η Ελλάδα χάνει 7,5 δισ. ευρώ ετησίως (φοροδιαφυγή, φοροαποφυγή). Αυτό επισημαίνεται σε μελέτη του ΚΕΠΕ που περιλαμβάνεται στο τελευταίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων.

Με δεδομένη την παθογένεια αυτή τόσο των μηχανισμών είσπραξης οι λογικές της υπερφορολόγησης έρχονται και επιβαρύνουν περαιτέρω την όλη διαδικασία. Είναι ενδεικτικό ότι η φορολογία στα καπνικά αγγίζει το 86% της Μέσης Σταθμισμένης Λιανικής Τιμής και ότι η συνολική φορολογική επιβάρυνση ανά φορολογική μονάδα καπνικών προϊόντων αυξήθηκε κατά 63% την εξαετία 2009-2014, εντούτοις τα δημόσια έσοδα από τη φορολογία καπνικών προϊόντων αγγίζουν το επίπεδο του 2009.

Επίσης από το 2009, κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, ο κλάδος των οινοπνευματωδών ποτών έχει υποστεί τέσσερις διαδοχικές αυξήσεις του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης Οινοπνευματωδών Ποτών (ΕΦΚΟΠ) – κατά 125% (!) σωρευτικά, ενώ κατά την ίδια περίοδο ο ΦΠΑ σκαρφάλωσε στο 23% από το 19%. Οι επιβληθέντες φόροι ανέρχονται περίπου στο 70% της λιανικής τιμής ενός αλκοολούχου ποτού.

Οι συγκεκριμένες αυξήσεις έφεραν την Ελλάδα στην πρώτη πεντάδα στην ΕΕ ως προς τον ΕΦΚΟΠ -στην 1η θέση αν συνυπολογιστεί το διαθέσιμο κατά κεφαλήν εισόδημα- και στην 1η θέση με διαφορά ανάμεσα στις γειτονικές και τις τουριστικά ανταγωνιστικές χώρες. Συγκεκριμένα, ο ΕΦΚΟΠ ανά 100 λίτρα αιθυλικής αλκοόλης στην Ελλάδα υπερβαίνει κατά 1.360 ευρώ περίπου τον αντίστοιχο μέσο όρο των άμεσα ανταγωνιστικά χωρών.

Η ακολουθούμενη πολιτική απέτυχε παταγωδώς, όπως αναμενόταν, με τα δημόσια έσοδα να κυμαίνονται σε επίπεδο χαμηλότερο του 2009 – προ των αυξήσεων ΕΦΚΟΠ, τις στρεβλώσεις στην αγορά να εντείνονται και την εγκληματική δραστηριότητα να βρίσκει εύφορο έδαφος. Σε ετήσια βάση διακινούνται λαθραία 8,2 εκ. φιάλες ποτών, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ. Η αρμόδια Γενική Γραμματεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG TAXUD) αποκάλυψε ότι τα έσοδα από τον ΕΦΚ στα αλκοολούχα ποτά στην Ελλάδα συρρικνώθηκαν σε διάστημα διετίας από €348,76 εκ. το 2011 σε €296,05 εκ. το 2012 και €290,94 εκ. το 2013, υποχωρώντας πλέον στο χαμηλότερο επίπεδο εδώ και έξι χρόνια (2009).

Αξίζει να σημειωθεί ότι για τις χώρες του ΟΟΣΑ οι φόροι στην κατανάλωση αντιστοιχούν, κατά μέσο όρο, στο 31% του συνόλου των φόρων που συλλέγονται, με το 20% να αφορά γενικούς φόρους κατανάλωσης, ενώ το 11% αφορά ειδικούς φόρους κατανάλωσης.

Σαφάρι ελέγχων

Με όλα τούτα το χαρτοφυλάκιο του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών αποκτά βαρύνουσα σημασία. Ο νέος αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών κύριος Τρύφων Αλεξιάδης καλείται να φέρει σε πέρας μια μεγάλη μεταρρύθμιση αλλά και να τρέξει τον μηχανισμό που τον γνωρίζει καλά. «Όχι μόνο το ΣΔΟΕ, όχι μόνον η Υ.Ε.Δ.Δ.Ε. (Υπηρεσία Ερευνών και Διασφάλισης Δημοσίων Εσόδων), αλλά και όλο το Δημόσιο» θα μπει στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής, προανήγγειλε ο κύριος Αλεξιάδης, παραλαμβάνοντας τα νέα του καθήκοντα από την προκάτοχό του, κυρία Νάντια Βαλαβάνη.

Στο στόχαστρο μπαίνουν οι τουριστικές περιοχές, τα εμπορικά σημεία και όπου γίνεται διακίνηση προϊόντων. Το σχέδιο ολοκληρώνεται με τη συνδρομή του Elexis και τους … «αλγεβρικούς ελέγχους Βαρουφάκη» (σύγκριση δηλωθέντων εισοδημάτων και κίνησης τραπεζικών λογαριασμών), αλλά και τη συνεργασία με τους πολίτες, των οποίων η νέα ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών ζητά ενημέρωση και συνεργασία.

Οδηγίες από τη ΓΓΔΕ

Στο πλαίσιο αυτό με εγκύκλιό της και η Γενική Γραμματέας Δημοσίων Εσόδων Αικατερίνη Σαββαίδου, ορίζει ότι:

1. Τα ελεκτικά συνεργεία θα διενεργούν επιτόπιους ελέγχους τις πρωινές, απογευματινές και βραδινές ώρες και όλες τις ημέρες της εβδομάδας

2. Θα εξετάζεται αν έχουν εκδοθεί φορολογικά στοιχεία (παραστατικά κίνησης, αποδείξεις λιανικής, τιμολόγιο κ.λπ.) για τη διακίνηση και την πώληση αγαθών ή την παροχή υπηρεσιών μεταξύ επιτηδευματιών ή μεταξύ επιτηδευματιών και ιδιωτών-καταναλωτών.

3. Οι φοροελεγκτές θα ζητούν και από τους πελάτες που εξέρχονται της επιχείρησης να τους επιδείξουν τις αποδείξεις των αγορών τους.

4. Επειδή από 1.1. 2014 καταργήθηκε η υποχρέωση τήρησης ασφαλών πληροφοριών (πχ πρόσθετα βιβλία) για όλες τις κατηγορίες υπόχρεων (π.χ. ιατροί, εκπαιδευτήρια, συνεργεία αυτοκινήτων) οι ελεγκτές εντέλλονται να ζητούν πληροφορίες από τους εξερχόμενους πελάτες για τις υπηρεσίες που έλαβαν και, στη συνέχεια, να ελέγχουν αν εκδόθηκαν τα προβλεπόμενα από το νόμο παραστατικά.

5. Σε επιχειρήσεις εστίασης και αναψυχής (ταβέρνες, εστιατόρια, ψησταριές, πιτσαρίες, καφενεία κ.λπ.) οι ελεγκτές πρέπει να μπαίνουν στο κατάστημα ή στους εξωτερικούς χώρους, για να διαπιστωθεί η επιτόπια κατανάλωση φαγητών, ποτών κ.λπ. Ανάλογοι έλεγχοι θα γίνονται σε συνεργεία αυτοκινήτων, κέντρα αισθητικής κ.ά.

6. Ιδιαίτερα ελέγχεται αν προκύπτουν υπόνοιες μετακύλησης του φόρου στο χαμηλότερο συντελεστή. Θα ακολουθήσουν νέες εντολές που θα εστιάζουν στις αλλαγές που έγιναν στο καθεστώς του ΦΠΑ.

Νυν λοιπόν ο υπέρ πάντων αγών για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής.

Γιώργος Αλεξάκης

Tags: